معرفی و دانلود کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او

معرفی کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او

کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او صورت مکتوب مناظره و گفت‌وگویی است که در فوریه‌ی سال 1988 میان ژاک دریدا، هانس گئورگ گادامر و فیلیپ لاکو لابارت صورت گرفت. موضوع اصلی در طول این بحث و گفت‌وگو، تبعات سیاسی و فلسفی اندیشه‌ی مارتین هایدگر بود. دریدا و گادامر که هر کدام به نوعی خود را وامدار فلسفه‌ی هایدگر می‌دانستند، در جریان این بحث ناچار از کلنجار رفتن با پرسشی دشوار شدند: همراهی هایدگر با جریان رایش سوم (نازیسم) را چگونه باید فهمید و توضیح داد؟

درباره‌ی کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او

علاقه‌مندان به حوزه‌ی فلسفه به خوبی واقفند که مارتین هایدگر، متفکر پرآوازه و جریان‌ساز آلمانی، تأثیری به‌سزا و انکارناشدنی بر عمده‌ی جریان‌های فکری و فلسفیِ اروپای قاره‌ای در طول سده‌ی بیستم و بیست و‌یکم گذاشت و با ایده‌های بدیع و درخشان خویش انقلابی عظیم و راستین را در فلسفه رقم زد؛ انقلابی که اگزیستانسیالیسم سارتری، پدیدارشناسی مرلوپونتی، هرمنوتیک گادامر و بسا نحله‌های دیگر فکری، در نتیجه و به واسطه‌ی آن به ظهور رسیدند و به سهم خود جریان اندیشه را در اروپای قاره‌ای جهت دادند. در اهمیت هایدگر و گستره‌ی وسیع تأثیرگذاری او، حتی سرسخت‌ترین منتقدانش نیز تردید نکرده‌اند. تا جایی که اغلب صاحب‌نظران کمابیش با اتفاق‌نظر از وی به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین فیلسوف سده‌ی بیستم نام می‌برند. اما علی‌رغم این موضوع -یا شاید درست به همین خاطر- لکه‌ی سیاهی که در زندگی هایدگر وجود دارد هرگز جلوه‌ای کم‌رنگ و نادیدنی نداشته، بله اتفاقاً در سالیان اخیر هرچه بیشتر و بیشتر بر کارنامه‌ی فکری این فیلسوف آلمانی سایه انداخته است. این لکه‌ی سیاه چیزی نیست جز همراهی هایدگر با نازی‌ها و ابراز ارادت او نسبت به شخص آدولف هیتلر.

واقعیات و مستندات موجود در این باره انکارناپذیر، روشن و واضح است. هایدگر در 28 می 1933، اندکی پس از به قدرت رسیدن آدولف هیتلر و حزب نازی، به ریاست دانشگاه فرایبورگ منصوب شد و همان سال به عضویت حزب نازی درآمد و برای خوش‌خدمتی به اصحاب قدرت به بسیاری از خواسته‌های ایشان، از جمله اخراج اساتید و دانشجویان مخالف با نازیسم، تن داد. در کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او (Heidegger, Philosophy, and Politics)، این واقعیت به عنوان موضوعی محوری و کانونی میان سه متفکر به بحث گذاشته می‌شود و سایر جنبه‌های زندگی هایدگر تحت‌الشعاع همین بحث از نظر گذرانده می‌شود.

کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او متن مکتوب کنفرانسی فلسفی است که در سال 1988 برگزار شد. طی این کنفرانس دو فیلسوف بزرگ قرن بیستم، ژاک دریدا (Jacques Derrida) و هانس گئورگ گادامر (Hans-Georg Gadamer)، که هرکدام به شکلی تحت تأثیر هایدگر و آرای او بوده‌اند، به بحث در باب اندیشه‌های دوران‌ساز فیلسوف آلمانی و البته خطای تاریخی او در همراهی با نازی‌ها پرداخته‌اند. گفتنی است که در جریان این بحث فیلیپ لاکو لابارت (Philippe Lacoue-Labarthe) نیز حضوری فعال دارد.

شاید حیاتی‌ترین پرسشی که هنگام تأمل در باب واقعیت تلخ همراهی مارتین هایدگر با نازی‌ها به ذهن خطور می‌کند، این باشد که این کنش سیاسی تا چه حد برخاسته از مارتین هایدگر و مرتبط با فلسفه‌ی او بوده است. به عبارتی، آیا در قلب فلسفه‌ای که سرشار از اصالت‌پرستی و مروج نوعی قهرمان‌گرایی است، یک نوع گرایش به سیاست فاشیستی وجود ندارد؟ یا آن‌که این قضاوت حاصل خوانشی دم‌دستی و مغرضانه از فلسفه‌ی هایدگر است؟ در کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او به تفصیل در این باره بحث می‌شود. هدف کتاب حاضر این است که گستره‌ی امکانات فلسفی و سیاسی‌ای را که نوشته‌های سرشار از بصیرت هایدگر پیش روی ما می‌گشاید، برایمان روشن کند و به مخاطب امروزی آثار هایدگر نشان دهد که در بطن این آثار می‌توان ایده‌های ناب بسیاری یافت؛ ایده‌هایی که لزوماً صحیح و مصون از نقد نیستند، اما برای فلسفه‌ورزیِ اصولی و پربار، بستر بسیار مناسبی را فراهم می‌کنند.

چنان‌که گفتیم، هم ژاک دریدا و هم هانس گئورگ گادامر، هرکدام به شکلی از هایدگر و اندیشه‌ی او تأثیر گرفته‌اند. از همین رو، مباحثه‌ی آن دو پیرامون هایدگر چه بسا به فهم بهتر برخی از وجوه دشوار اندیشه‌ی خود آن‌ها نیز یاری کند. گفتنی است که اثر پیش رو توسط انتشارات شوند منتشر شده است.

در نکوداشت کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او

• در خلال مباحث تازه پیرامون ارتباط هایدگر و نازیسم، کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او اثری به‌موقع و جالب توجه است. (Leonard Lawlor Source: Penn State University)

کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به فلسفه‌ی معاصر و اندیشه‌های مارتین هایدگر مخاطبان اصلی این کتابند.

در بخشی از کتاب هایدگر: دامنه فلسفی و سیاسی اندیشه او می‌خوانیم

مفهوم ویژه‌ی آثار ژاک دریدا، ساختارشکنی، برای من یک تحریک درجه یک بود؛ چرا که بلافاصله متوجه شدم که از چه رو جنبه‌ای از اصطلاح «ساخت‌شکنی» که در جوانی در گوش‌مان طنین‌افکن بود، هیچ چیز منفی‌ای نداشته است، هیچ دلالتی بر «ویران کردن» نداشته است. بنابراین، «ساخت‌شکنی» گشودگی جدیدی بود که در آن زمان بیان می‌شد، زمانی که امور گشوده، امور پنهان و اموری برقرار بودند که از طریق تاریخِ طولانی لاتینی‌سازی مفهومی‌سازی مدرسی [اسکولاستیک] جعل شده بودند: پس «ساخت‌شکنی» در حکم بازگشتی به کلام زنده بود. اصطلاح «ساختارشکنی» در آن زمان این دلالت معنایی را بلافاصله به من آموخت، دلالتی که هرگز به ذهن‌مان نرسیده بود، وقتی به هایدگر جوان گوش می‌دادیم که از ساخت‌شکنی سخن می‌گفت. به نظرم «ساختارشکنی» می‌خواهد تأکید کند که موضوع صرفاً درباره‌ی ویران کردن نیست، بلکه درباره‌ی ساختن چیزی نیز هست. و به گمان من نیز این درست است، دست‌کم نیتِ خود هایدگر همین است، و نیت تمام کسانی که از اندیشه‌ی او تحریک و یا برانگیخته شدند. به همین دلیل هم هست که «هایدگری‌ها» یی وجود ندارند. خود هایدگر این را چندین بار گفت و به گمانم اشتباه نمی‌کرد: کارهای آن کسانی که از هایدگر تقلید می‌کنند، ارزش فلسفی ندارد. به طور حتم می‌توانیم چشم‌اندازهایی مخالف، متضاد یا مشابه با جهت اندیشه‌ی هایدگر را توسعه دهیم، اما این کار را نمی‌توانیم به شکل تقلید انجام دهیم؛ و نه مانند یک راست‌کیش.

پس من در مجموع حاضر بودم که خودم را با ژاک دریدا و دسترسی خاص او به فلسفه وفق دهم. بدون شک، من مانند او با این اعتقاد زندگی نکرده‌ام که میان انسان‌های امروز گسست تمام و کمال ارتباطی وجود دارد. شاید من بیش از حد سطحی هستم یا بیش از حد خوش‌بین، اما به‌شدت دل‌مشغول وظیفه‌ای هستم که بر برقراری ارتباط با دیگران مبتنی است - نخست با جوان‌ترها و همچنین با هم‌سالان خودم. به نظرم این کارکرد از گسست یکی از مفاهیمی است که با دسترسی خاص من به اندیشه‌ی فلسفی، حقیقتاً تفاوت دارد. این طور بود که به جایی رسیدیم که هرمنوتیک را از بدگمانی متمایز کنیم. و این نیز درست است که هرمنوتیکی که بنیاد تفکر مرا می‌سازد، بر ارتباط پافشاری می‌کند و کمتر علاقه‌ای به گوشه و کنایه‌های واژگان و گفتار دارد.

فهرست مطالب کتاب

I. رویداد آرشیو
یادداشت سال 2014، ژان-لوک نانسی
مقدمه، راینر ویل
رویداد آرشیو، میری کل-گروبر
II. کنفرانس هایدلبرگ
هایدلبرگ، 5 فوریه‌ی 1988
هایدلبرگ 6 فوریه‌ی 1988
ضمایم
همچون افلاطون در سیراکوز، هانس-گئورگ گادامر
واکنش‌هایی از مطبوعات آلمانی و فرانسوی
نمایه‌ی نام‌ها