معرفی و دانلود کتاب کاربرد روش‌های فوکو

معرفی کتاب کاربرد روش‌های فوکو

کتاب کاربرد روش‌های فوکو، نوشته‌ی گوین کندال و گری ویکام، یکی از برجسته‌ترین منابع فارسی در زمینه‌ی روش‌شناسی اندیشه‌ی میشل فوکو است؛ اثری که به‌صورت هم‌زمان، جنبه‌ی نظری و کاربردی نظریه‌ی فوکو را پوشش داده و آن را از یک منظومه‌ی انتزاعی، به جعبه ابزاری برای تبدیل مفاهیم پیچیده به تحلیل‌های ملموس و قابل فهم بدل می‌کند.

درباره‌ی کتاب کاربرد روش‌های فوکو

کتاب کاربرد روش‌های فوکو (Using Foucault's Methods) با مقدمه‌ای جذاب و موجز از جایگاه فوکو در تفکر معاصر آغاز شده و سپس وارد بررسی دقیق مفاهیم بنیادین اندیشه‌ی فوکویی می‌شود که عبارتند از: تحلیل گفتمان، قدرت/دانش، تبارشناسی و دیرینه‌شناسی. تحلیل گفتمان در نظر فوکو، فقط به بررسی زبان یا ساختارهای متنی محدود نمی‌شود؛ بلکه راهی است برای شناخت چگونگی شکل‌گیری واقعیت‌های اجتماعی، از طریق گفتار، نوشتار و سازو‌کارهای دانش. فوکو از گفتمان به‌عنوان افزار قدرت یاد می‌کند. ابزاری که هم تولید معنا می‌کند و هم کنترل اجتماعی را ممکن می‌سازد.

نقشه‌ی فوکویی برای فهم تاریخ دانش و قدرت

قدرت از نظر فیلسوفان و علمای سنتی، معمولاً به‌عنوان امری بیرونی و سرکوبگر دیده می‌شد. دانش نیز تلاشی بود برای کشف حقیقت. اما فوکو این دو را کاملاً بازتعریف می‌کند. گوین کندال (Gavin Kendall) و گری ویکام (Gary M Wickham) در کتاب کاربرد روش‌های فوکو، توضیحاتی را درباره‌ی تقابل قدرت و دانش در اندیشه‌ی فوکویی ارائه می‌دهند.

به باور میشل فوکو، قدرت و دانش با هم تولید می‌شوند. در اندیشه‌ی فوکویی، وقتی ما درباره‌ی حقیقت یا دانش علمی حرف می‌زنیم، نباید فکر کنیم که این‌ها همیشه خالص و بی‌طرف هستند؛ بلکه این دانش‌ها، تحت تأثیر قدرت‌ها و شرایط تاریخی خاصی ساخته شده‌اند. برای مثال، حتی علومی مانند پزشکی یا روان‌شناسی، صرفاً برای کشف واقعیت به وجود نیامده‌اند، بلکه همراه با نهادهایی مانند بیمارستان یا مدرسه، به طبقه‌بندی آدم‌ها و کنترل رفتارها کمک کرده‌اند.

میشل فوکو و هنر کشف ناگفته‌های تاریخ

تبارشناسی و دیرینه‌شناسی در اندیشه‌ی میشل فوکو، مبحث مهمی است که گوین کندال و گری ویکام در کتاب کاربرد روش‌های فوکو به آن می‌پردازند. فوکو تبارشناسی و دیرینه‌شناسی را به‌عنوان دو روش تحلیلی برای بررسی تاریخ شکل‌گیری مفاهیم، نهادها و نظام‌های دانشی به کار می‌برد. این دو روش، رویکرد ضدسنتی فوکو را به تاریخ نشان داده و به جای دنبال کردن مسیرهای منظم و علی، به آشوب‌ها، گسست‌ها و نیروهای پنهان توجه دارند.

در پایان کتاب کاربرد روش‌های فوکو، خواننده با تصویری دقیق، چندلایه و کاربردی از روش‌شناسی میشل فوکو مواجه می‌شود؛ اندیشه‌ای که نه فقط به فهم پیچیدگی‌های قدرت و دانش کمک می‌کند، بلکه ابزارهای لازم را برای کاوش در شبکه‌های پنهان معنا، هنجار و حقیقت در اختیار ما قرار می‌دهد. گوین کندال و گری ویکام نشان داده‌اند که فوکو را نمی‌توان صرفاً در قالب یک فیلسوف انتقادی یا نظریه‌پرداز گفتمانی خلاصه کرد؛ بلکه او راهی نو برای تحلیل اجتماعی، فهم تاریخ و تفسیر واقعیت ارائه می‌دهد.

کتاب کاربرد روش‌های فوکو، با ترکیب مثال‌های عملی، روش‌های پژوهشی و تحلیل‌های نظری، نشان می‌دهد که اندیشه‌ی فوکویی چگونه می‌تواند از دالان‌های پیچیده‌ی آکادمیک عبور کرده، به ابزار پژوهش در مسائل ملموس امروزی بدل شود. این کتاب، توسط هادی نوری به فارسی برگردانده شده و نشر شوند آن را چاپ و منتشر کرده است.

نکوداشت‌های کتاب کاربرد روش‌های فوکو

• این کتاب، همراهی برجسته برای متون اصلی فوکو است؛ به دقت نشان می‌دهد که فوکو چه کارهایی انجام داده و چرا و چگونه می‌توان اندیشه‌های او را در زمینه‌های دیگر به کار برد. (www.theory.org.uk)
• کتابی به راستی عملی و کاربردی؛ علمی اما قابل فهم... یک کتاب درسی بسیار سودمند که موضوع خود را به شیوه‌ای نوآورانه مطرح می‌کند. (Sociological Research Online)
• بالاخره یک راهنمای دانشجویی که به این پرسش پاسخ می‌دهد: «چطور اندیشه‌ی فوکویی را به مرحله‌ی عمل برسانیم؟». کندال و ویکام، این سؤال دشوار را با وضوح و سبکی منحصر‌به‌فرد پاسخ می‌دهند. (توبی میلر، دانشگاه نیویورک)

کتاب کاربرد روش‌های فوکو برای شما مناسب است اگر

• دانشجو یا پژوهشگر علوم اجتماعی، فلسفه یا مطالعات فرهنگی هستید و به دنبال منبعی برای درک عمیق‌تر نظریه‌های پیچیده‌ی فوکو می‌گردید.
• به تحلیل انتقادی علاقه‌مند هستید و می‌خواهید بدانید که چگونه ساز‌و‌کارهای قدرت در نهادهای اجتماعی مختلف عمل می‌کند.
• می‌خواهید نظریه‌های فوکو را بخوانید و آن‌ها را در موضوعاتی مانند آموزش، رسانه یا سلامت به کار بگیرید.

در بخشی از کتاب کاربرد روش‌های فوکو می‌خوانیم

هوسمان به شهر به‌ عنوان موضوع فنی می‌نگریست که می‌بایست روی آن کار کرد، بهبودی ایجاد کرد و به تنظیم آن پرداخت. به‌ همین منظور، یکی از نخستین تلاش‌های او تهیه‌ی طرح مفصل و جامع پاریس بود. این واقعیت که تکمیل آن یک سال به ‌طول انجامید نمایانگر درجه‌ی تخصصی ‌بودن، سلسله‌ مراتب اداری و مهارت فنی مورد نیاز برای چنین کاری است.... اولویت‌های اصلی بهداشت و چرخش بود.... چرخش به ‌معنای گشودن خیابان‌های وسیع، اتصال آن‌ها به میدان‌ها یا مکان‌ها و ایجاد ارتباطات بیشتر با شاهراه‌های کوچک‌تر بود (رابینو، 1989: 77).

میزان بازسازی هوسمان قابل ‌توجه است. پنجاه و هفت مایل خیابان پهن مستقیم جدید ساخته شد. تعداد لامپ‌های گازی افزایش چشمگیری یافت و آن‌ها در تمام طول شب روشن نگه داشته شدند. ایجاد پارک‌های شهری اولویت اول بود؛ در حالی که پاریس در سال 1850تنها 47 هکتار پارک داشت، این رقم تا سال 1870به 4500 هکتار ارتقا یافت. هوسمان به مشکلات وخیم آب و فاضلاب پرداخت. در حالی که ناپلئون را متوجه ارزش مدل آبراهه‌ی رومی کرد، به آرزوی خود برای تأمین آب آشامیدنی همه‌ی خانواده‌های پاریسی دست نیافت، اما بسیار به آن نزدیک شد.

ما می‌توانیم با خیال راحت فرض کنیم که کرتلی و استفی اکنون آن ‌قدر با روش‌های پژوهشگری فوکویی آشنایی دارند که نیازی نیست به آن‌ها یادآوری کنیم که تاریخ در قلب هر گونه کاربرد دیرینه‌شناسی و تبارشناسی قرار دارد.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
سپاسگزاری‌ها
بخش اول: تاریخ، دیرینه‌شناسی، تبارشناسی و گفتمان به‌ مثابه‌ی مبانی روش‌های فوکو
1: من به فوکو علاقه‌مندم، چرا باید به تاریخ علاقه‌مند باشم؟
2: گیج شده‌ام؛ مگر تاریخ نباید منظم‌تر از این باشد؟
بخش دوم: علم و فرهنگ به مثابه‌ی موضوعات بسیار مهم تحلیل برای طرفداران کاربرد روش‌های فوکو
3: چرا همه از دانشمندان دنباله‌روی می‌کنند؟
4: چیزی را از دست داده‌ام؟ به‌ نظر می‌رسد که مدرنیسم آمده و رفته و با وجود این هرگز ظاهر نشده است، و به‌ نظر می‌رسد که قدرت و دانش به آرام‌بندها و سخت‌پوستان تبدیل شده‌اند
5: آیا می‌توانم این موضوعات را در مورد شکسپیر و خرید هم به کار ببرم؟
بخش سوم: نتیجه‌گیری
6: آیا فوکو یک اهل پارتی است؟
راهنمایی برای مطالعه‌ی بیشتر
منابع
نمایه‌ی نام‌ها