معرفی و دانلود کتاب شب بی‌پایان: سینما و روانکاوی: دو تاریخ موازی

معرفی کتاب شب بی‌پایان: سینما و روانکاوی: دو تاریخ موازی

کتاب شب بی‌پایان اثری‌ به گردآوری جانت برگستروم است. شب بی‌پایان مجموعه مقالاتی از روان‌کاوان و متفکران سینمایی در باب «نظریه‌‌ی روان‌کاوی فیلم» است. مقالات این کتاب نشان می‌دهند که آموزه‌های روانکاوی چه کاربردی در نقد فیلم دارند و یا می‌توانند داشته باشند.

درباره‌ی کتاب شب بی‌پایان

شب بی‌پایان (Endless Night: Cinema and Psychoanalysis) به کنکاش در باب رابطه‌ی هنر سینما و دانش روان‌کاوی می‌پردازد. از دیرباز، درست از همان روزهای آغازین قرن بیستم که نظریه‌های فیلم توسط کسانی چون مانستربرگ، آرنهایم، آیزنشتاین و در ادامه ژان میتری طرح‌ریزی و مدون شد، علم روان‌کاوی یکی از رشته‌هایی بود که بیشترین نقش را در شکل‌گیری این نظریه‌ها داشت. در واقع می‌توان با نگاهی به تاریخ سینما ادعا کرد که روان‌کاوی بیشتر از هر شاخه‌ی دیگری از علوم انسانی با سینما قرابت دارد. سینما بیشتر از آنکه با جامعه‌شناسی، سیاست، تاریخ یا گونه‌های هنری‌ای چون ادبیات و نقاشی تعریف شود، با روان‌کاوی پیوندی عمیقاً درونی دارد. اما جانت برگستروم در این کتاب مسئله‌ی مهمی را طرح می‌کند: نگاه کردن به نمودهای روان‌کاوی از دریچه‌ی سینما با اندیشیدن به این علم از دریچه‌ی تاریخِ خود روان‌کاوی کاملاً متفاوت است.

هدف از نوشتن این کتاب چه بوده؟ جانت برگستروم (Janet Bergstrom) در مقدمه‌ی کتاب بدین مسئله اذعان می‌کند که نویسندگان، متفکران و نظریه‌پردازان علم روان‌کاوی و سینما باید باهم گفت‌وگو کنند. او به این نکته‌ی مهم اشاره می‌کند که روان‌کاوان در مورد ادبیات و موسیقی صحبت می‌کنند اما تا حد امکان از ارائه‌ی گفتمان در باب رابطه‌ی سینما و روان‌کاوی اجتناب می‌کنند. جانت برگستروم سعی دارد میان این دو زمینه‌ی علمی و هنری که از تاریخ موازی و متفاوتی برخوردارند پلی ارتباطی ایجاد کند. او باور دارد چیزهای زیادی وجود دارد که باید به بحث گذاشته شوند.

در کتاب شب بی‌پایان تعدادی از مشهورترین و مهم‌ترین روان‌کاوان و نظریه‌پردازان سینمایی قلم زده‌اند و در این کنکاش بینامتنی و بینارشته‌ای حضور دارند. در واقع ایده‌ی این کتاب زمانی در ذهن تألیف‌کننده‌ی آن شکل گرفت که در یک همایش با عنوان «دو تاریخ موازی» شرکت کرد و در این دورهمی بین نظریه‌پردازان، در باب مواردی که این دو شاخه را از هم دور یا نزدیک می‌کند بحث‌هایی شکل گرفت.

مقالاتی که در این کتاب می‌خوانید در باب تغییرات و تحولاتی است که در «نظریه‌ی روان‌کاوی فیلم» از دهه‌ی هفتاد تا نود میلادی رخ داد. در واقع هدف اصلی جانت برگستروم از ایجاد زمینه‌ و فضایی که به این کتاب منجر شد، اشاره به احیای این پژوهش‌های بینارشته‌ای در دو دهه‌ی مورد نظر است. تمام نویسندگانی که در این کتاب حضور دارند و اثری از ایشان را خواهیم خواند، در این سیر بزرگ و تاریخی نقش داشته‌اند و از پیشگامان این پژوهش‌ها محسوب می‌شوند. از نویسندگانی که در این کتاب مقاله‌ یا جستاری نوشته‌اند می‌توان به نام‌هایی چون ژیژک، پیتر وولن، ماری آن‌ دوآن و استفان هیث اشاره کرد. مقاله‌ی هیث در این کتاب بسیار مورد تحسین واقع شده و همچنان در بسیاری در از دانشگاه‌های معتبر اروپایی تدریس می‌شود.

عنوان کتاب شب بی‌پایان برگرفته از جمله‌ای است که در فیلم «مرد مرده» ساخته‌ی جیم جارموش گفته می‌شود. جانت برگستروم با انتخاب این عنوان برای کتاب خود اشاره به «کار تمام‌نشده» در این حوزه‌ی مطالعاتی داشته است.

کتاب شب بی‌پایان توسط نشر شوند منتشر شده و در اختیار شما قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب شب بی‌پایان

• یک مجموعه‌ی شگفت‌انگیز. این کتاب مدیون نویسندگان مشهوری است که در آن مشارکت کرده‌اند. کتابی با بحث‌های تأمل‌برانگیز و رویکردهایی متفاوت نسبت به نظریه‌ روان‌کاوی فیلم. (David Rodowick)
• همان‌طور که برگستروم در مقدمه‌ی کتاب عنوان می‌کند، کتاب شب بی‌پایان موقق می‌شود به این نتیجه‌گیری برسد که نظریه‌ی فیلم باید با درکی عمیق و خودآگاه از تاریخِ آن نوشته شود. (Briana Berg)

کتاب شب بی‌پایان برای چه کسانی مناسب است؟

خواندن این کتاب به دوست‌داران مطالعات فیلم، روان‌کاوی و علاقه‌مندان به سینما توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب شب بی‌پایان: سینما و روانکاوی: دو تاریخ موازی می‌خوانیم

سینما برای ما مهم است، اما در واقع نه برای ما روان‌کاوها. در دو تاریخ موازی روان‌کاوی و سینما ظاهراً عشق و علاقه‌ای یک‌طرفه وجود دارد: علاقه‌ی سینما به روان‌کاوی. وقتی ریچارد، بیمار ده ساله‌ی ملانی کلین در پایان جلسات‌شان از او می‌پرسید که آیا قصد دارد عصر آن روز به سینما برود یا نه، کلین همواره او را ناامید می‌کرد و می‌گفت نه، چنین تصمیمی ندارد و بیشتر ترجیح می‌دهد مطالعه کند، قدم بزند یا خلاصه هر کاری بکند جز دیدن فیلم (طنز ماجرا این‌که کلین در آثارش نفرت از سینما را عمیقاً به اجتناب از نظربازی وابسته می‌داند؛ خود این اجتناب نیز از سرکوب حس کنجکاوی جنسی که با صحنه‌ی آغازین ایجاد شده ناشی می‌شود). و اما در مورد خود زیگموند فروید، ارنست جونز به‌قولی از اولین مواجهه‌ی بنیان‌گذار روان‌کاوی با سینما در سال 1909 در نیویورک گزارشی به دست می‌دهد، که نشان می‌دهد فروید با «یکی از ابتدایی‌ترین فیلم‌های آن روز» که پر بود از «تعقیب و گریزهای آبکی» اندکی سرگرم شده بود (و حال آن‌که شاندور فرنزی «مثل پسربچه‌ها» کیف می‌کرد). اگر به ‌راستی این اولین برخورد فروید با سینما باشد، باید فاتحه‌ی باقی ماجرا را خواند: در سال دیدار از نیویورک، در وین روی‌هم‌رفته نزدیک به هشتاد سینما وجود داشت و فیلم‌هایی که آندره سالومه به آن‌ها اشاره می‌کند بی‌شک بخشی از زندگی روزمره محسوب می‌شدند. پس از فروید اما ژاک لکان برای روشن کردن مباحث خود درباره‌ی اخلاق روان‌کاوی به هارپو مارکس و [فیلم جولز داسین] یکشنبه‌ها هرگز استناد می‌کند، از «اروتیسم زنانه» در امپراطوری احساس [اثر ناگیسا اوشیما] اظهار بهت و حیرت کرده («دارم قدرت زنان ژاپنی را می‌فهمم»)، و در ستایش قاتل موسیقیدان دست به قلم می‌شود؛ بعدها کارگردان این فیلم، بنواً ژاکو برای یک برنامه‌ی معروف به نام تلویزیون از لکان فیلمی تهیه می‌کند، اما از همه‌ی این‌ها چیز زیادی در نمی‌آید.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت ویراستار فارسی
مقدمه. دو خط موازی / جانت برگستروم/ مهرداد پارسا
1. سینما و روان‌کاوی: دو تاریخ موازی/ استفان هیث/ مهرداد پارسا
2. زمانمندی، ثبت، خوانایی: فروید، ماری و سینما/ ماری آن دوآن/ رضا عرب
3. بت‌واره در نظریه و تاریخ سینما/ مارک ورنه/ میثم پارسا
4. فضای مجازی [رایاسپهر]، یا فروبستگیِ طاقت‌فرسای بودن/ اسلاوی ژیژک/ صالح نجفی
5. فروید چنان ماجراجو/ پیتر وولن/ قاسم مومنی
6. فروید و وضعیت روان‌کاوانه بر روی پرده/ آلن دو میجولا/ علی‌رضا خالقی
نمایه‌ی نام‌ها