معرفی و دانلود کتاب نیچه و حافظ شیرازی

معرفی کتاب نیچه و حافظ شیرازی

چطور می‌شود که فیلسوفی آلمانی در قرن نوزدهم میلادی با عارفی ایرانی در قرن هشتم هجری شبیه باشند؟ کتاب نیچه و حافظ شیرازی پژوهشی خواندنی به قلم حامد فولادوند است که به تاثیرپذیری‌های نیچه از حافظ و عرفان مشرق پرداخته است. او در این اثر حافظ و نیچه را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد تا با بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های اندیشه‌ی این دو نفر از انسانیت، معنا و رهایی سخن بگوید.

درباره‌ی کتاب نیچه و حافظ شیرازی

حافظ شیرازی نه تنها همدم قلب‌های فارسی‌زبانان است که آوازه‌اش در گوش بشریت طنین‌انداز شده است. کسی که با وجود زیستن در زمانه‌‌ای مخاطره‌آمیز، «آری گفتن به زندگی» را برمی‌گزیند. او که زمین را راهی برای رسیدن به آسمان می‌بیند، توجه جان‌های مشتاق را در طول تاریخ به خود جلب نموده است. کتاب نیچه و حافظ شیرازی (Hafez de mon coeur)‌ مجموعه مقالاتی است اثر حامد فولادوند است که تلاش دارد شباهت‌های میان اندیشه‌ و جهان‌بینی حافظ را با اندیشه‌ و فلسفه‌ی غربی تطبیق دهد.

در این اثر پژوهشی، حامد فولادوند در ابتدا به زندگی و اندیشه‌ی حافظ پرداخته است. او تلاش کرده تا علاوه بر توصیف کردن حافظ از منظرهای مختلف به خواننده نشان دهد که چطور عرفان شرقی او پتانسیل در هم تنیدگی با اندیشه‌های فیلسوفانه‌ی افرادی مانند نیچه را دارد. چه چیزهایی باعث تمایز حافظ از اندیشه‌ی غربی شده است و چه چیزهایی نیز پیونددهنده‌ی او با این ساحت فکری است. حامد فولادوند در نگاشتن این اثر پژوهشی در پس‌زمینه، متاثر از سنت پژوهشی و فلسفی فرانسوی است. همین مسئله به او اجازه داده است که علاوه بر امکان مقایسه‌ی تطبیقی حافظ با نیچه، بتواند از تاثیر اندیشمندان دیگر مانند دلوز و سایر مفسران نیچه، برای وضوح بخشیدن به مطالبش استفاده کند.

او در کتاب نیچه و حافظ شیرازی نسبت جهان فکری حافظ را با سایر مشاهیر ادبیات فارسی و ادبیات جهان تا حدودی مشخص می‌کند و بعد به شکلی ریزبینانه‌تر، اشعار و نگاه او به جهان را در مقایسه با آبشخورهای فکری و فلسفی اندیشه‌ی غربی قرار می‌دهد. در اواسط کتاب، بخش‌هایی به مسئله‌ی ترجمه‌ی آثار حافظ اختصاص یافته است؛ فولادوند نشان می‌دهد که ترجمه تا چه اندازه بر انتقال میراث معنوی حافظ تاثیر گذاشته است و دیوان حافظ چه سفری را در تمدن غربی طی کرده است. بخش انتهایی کتاب نیز به واکاوی چگونگی آشنایی نیچه با حافظ اختصاص دارد؛ قرابت‌ها و شباهت‌های حافظ با نیچه در این بخش مورد بررسی قرار می‌گیرند.

جواد فرید مسئولیت ترجمه‌ی این کتاب را از زبان فرانسوی به فارسی به دوش کشیده و انتشارات جامی آن را در اختیار مخاطبان قرار داده است.

کتاب نیچه و حافظ شیرازی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به ادبیات، فلسفه و ادبیات تطبیقی مناسب است.

در بخشی از کتاب نیچه و حافظ شیرازی می‌خوانیم

این مذهبى که حافظ آن را در غزل‌هایش موعظه مى‌کند، مذهب عشق و زیبایى (جمال پرستى) است، جست و جوى آن معنویتى است که زندگى، پیرو وفادار را مى‌آزماید، وفادارى که مى‌خواهد از طریق سیر و سلوک (Voie) شخصى به آفریدگار دست یابد. هر وفادار عشقى که در این جست و جو همراه مى‌شود، یک زیارت درونى واقعى را در رویارویى با خویشتن (خدا) تجربه مى‌کند. این نوع رهنوردى بى‌نیاز است از اغراض مادى و از ظواهر و از همه‌ى آن چیزهایى را که واقعیت‌ها را مى‌پوشاند و دل سالک را ابرآلود و به تیرگى مى‌کشاند.

سالکى که مى‌کوشد از وراى دنیاى عینى و ظاهرى، دنیاى درون و باطن را کشف کند. روشن است که چنین مذهب عشق و زیبایى نمى‌تواند هماهنگ با نگرش اسلامى حاکمان و متشرعان باشد که بر رسوم و قوانین شریعت متمرکزند ممنوعیت شراب و دفاع از تابوهاى اعمال شده به خاطر آرمان‌هاى زاهدانه و به قدرت، به مال و منال و به ظواهر ناپایدار دل بسته‌اند. براى هانرى کربن، مذهب حافظ به گونه «حکمت شادان» le Gai Savoir و در گسست از دین و مذهب رسمى مطرح مى‌شود، اما حافظ از افتادن در دامان شعر غنایى غیرمذهبى دورى مى‌جوید تا به معنویت باطن و معرفت رازورزانه و عرفانى دست یابد.

به واقع، ایمان خنیاگرى شادان چون حافظ که اسلام متشرعان و همرنگ با جماعت [conformiste] زمانه‌ى خود را رد مى‌کند، باید در مسیر صوفى‌گرى ایرانى و عرفان بزرگانى چون ابوالخیر، حلّاج، عطّار، قاضى‌القضات همدانى، روزبهان قرار داشته باشد. این شهسواران معنوى که پیرو ایمانى با معیارهاى فردى و نه گله‌اى مخالف اسلام سیاست‌زده که بر روى محور شریعت پرستى قرار دارد. تقریباً یک قرن پیش از حافظ، روزبهان شیرازى عشق انسانى را درآمدى بر عشق خداوندى مى‌داند، سلوک «وفادار عشق» را همان راه پیامبر و عاشق خداوند را عشق‌ورزى به چهره‌هاى زیبا اعلام مى‌کند.

فهرست مطالب کتاب

اشاره‌اى به نیچه و حافظ شیرازى
پیش‌گفتار:‌ مرورى بر «ایران مابى» iranisme و بعد «عرفانى» نیچه
درآمد
حافظ دل‌ها
موقعیت تاریخى و ادبى حافظ
حافظ، انسانى شیفته‌ى قرآن کریم و عاشق زندگى
حافظ در جست‌وجوى عشق و زیبایى
نخست باید بر شعر و شاعرى تکیه کرد
حافظ آزادمرد و رند در پیکار با آرمان‌هاى زاهدانه
در باب سرکشى و دین گریزى حافظ
حافظ رند، عصیانگرى خردورز و زیرک
مى و ساقى در شعر حافظ
عرفان و فلسفه‌ى حافظ
نگرش تراژیک حافظ
ترجمه و انتقال و بازآفرینى خلّاق
ترجمه و تفسیر و تأویل
پیروى از ترجمه‌اى نه آزاد و نه تحت‌اللفظى
دیوان حافظ در اروپا
ضمیمه
نیچه، حافظ و سرمستى
آشنایى نیچه با حافظ
حضور حافظ در نوشته‌هاى نیچه
برداشت نیچه از حافظ
قرابت نیچه با حافظ
ملاحظات پایانى