معرفی و دانلود کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته: دیوان گوته از نگاه بینافرهنگی

معرفی کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته: دیوان گوته از نگاه بینافرهنگی

کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته، مجموعه‌ مقالاتی است که با تلاش محمود حدادی گردآوری و ترجمه شده‌اند. مقاله‌های این کتاب به قلم برخی از شرق‌شناسان برجسته و حدادی به نگارش درآمده‌اند و از جنبه‌ی ویژه‌ای به دیوان غربی شرقی نظر می‌اندازند. نگارندگان با تفسیر و تشریح ظرایف و معانی این اشعار به مخاطب کمک می‌کنند تا به درک بهتری نسبت به کلام و نگاه گوته دست یابند.

درباره‌ی کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته

در دنیای فراخ ادبیات بدون شک یوهان ولفگانگ گوته (Johann Wolfgang von Goethe) یکی از درخشان‌ترین نام‌ها و برجسته‌ترین ادیبان به شمار می‌آید که در دوران حیاتش با نگاهی تازه، طرحی نو درانداخت و فرای مرزها و مرزبندی‌ها، ادبیات غرب را با شرق پیوند داد و به این شکل توانست به تعبیر توماس مان به شاعری پذیرای جهان و اثرگذار بر جهان بدل شود. همین اهمیت غیر قابل انکارْ محمود حدادی را بر آن داشته تا با گردآوری مقالاتی از نویسندگان مختلف، کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته را برای مخاطبان فارسی‌زبان مهیا سازد.

محمود حدادی، مترجم برجسته‌ و استاد زبان و ادبیات آلمانی، که ترجمه‌ی دیوان شرقی - غربی گوته یکی از نقاط درخشان کارنامه‌ی حرفه‌ای او محسوب می‌شود، در این کتاب مقالاتی به قلم شرق‌شناسان شهیر و برجسته همچون بنو فون ویزه، گرت اودینگ، کاترینا مُمزن، گابریل اشویدر، اینگه ویلد، انکه بسه و... را برگزیده و با ترجمه‌ی دقیق آن‌ها زوایای تازه‌ای از اشعار گوته را روشن ساخته است.

در هر کدام از این مقالات، منتقدان یکی از اشعار مهم و شاخص گوته را انتخاب کرده و با رویکردی تحلیلی به نقد و بررسی آن پرداخته‌اند؛ برای مثال اشویدر در مقاله‌ی «بازی پرطنین رنگ» از عنصر حس‌آمیزی در شعر بازدید می‌گوید، ممزن در مقاله‌ی «هزار جلوه، جلوه‌ای از یگانگی»، بینش وحدت وجودی را در دیوان شرقی- غربی می‌کاود و بسه تأثیر آموزه‌های زرتشت بر گوته را در مقاله‌ی «چنین گوید کیش کهن پارسی» مورد بررسی قرار می‌دهد.

افزون‌ بر این‌ها محمود حدادی، با تکیه بر شناخت و تسلطی که نسبت به گوته و آثار او دارد، خود نیز دست به قلم برده و مقاله‌هایی خواندنی به نگارش درآورده است. او نیز در این جستارها به شرح اشعار و یا تبیین یک مفهوم خاص می‌پردازد؛ برای نمونه در مقاله‌ی «از شراب و کمال»، مفهوم شراب در دیوان دیوان شرقی - غربی را تحلیل می‌کند و در جستار «از زبان شاعر»، شرحی بر شعر نظربازی از دفتر حافظ‌نامه ارائه می‌دهد.

درواقع نویسندگان مقالات کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته، از رهگذر تحلیل و واکاوی اشعار گوته به موضوعات متنوعی مثل روشنگری، دین، آشنایی گوته با حافظ، گوته و مولانا، گوته و سعدی و... پرداخته‌اند و تفسیر بخش‌های مختلف دیوان شرقی - غربی را نیز از یاد نبرده‌اند. محمود حدادی در این اثر نحوه‌ی مواجهه‌ی گوته با جهان شرق را نشان می‌دهد و از این حقیقت مهم پرده برمی‌دارد که برخلاف شاعرانی مثل فریدریش روکرت و اوگوست پلاتن که مذبوحانه تلاش کردند به تأسی از حافظ، قالب غزل را در زبان آلمانی به اجرا درآورند، گوته آگاهانه و هوشمندانه از آزمودن فرم دست شست و به اندیشه‌ورزی در ادبیات شرق روی آورد.

گوته که بیش از دو دهه از عمر خود را در آشوب جنگ سپری کرده بود و در «فاوست» و «رنج‌های ورتر جوان» بارها جهان زیسته‌ی خود را به نقد کشیده بود، پس از آشنایی با حافظ موفق شد از رخوت هنری‌ای که گریبانش را گرفته بود، رهایی یابد و با ذوقی احیاشده در جهانی متفاوت نسبت به جهان خود سیر کند. به همین سبب است که تأثیرپذیری و تأثیرگذاری گوته در عالم ادبیات را به هیچ شکل نمی‌توان نادیده گرفت.

محمود حدادی نیز با اذعان به این اهمیت، در کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته با جدیت تمام به این موضوع پرداخته و به بهترین شکل دیوان گوته را از نظرگاه بینافرهنگی واکاوی کرده است. به این ترتیب اثری خواندنی و شایسته‌ی توجه را ترجمه و تدوین کرده که با همت انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ و نشر رسیده است.

کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به نقد و تحلیل آثار ادبی و شیفتگان ادبیات آلمان، به ویژه گوته، از مطالعه‌ی مقالات این کتاب بسیار لذت خواهند برد.

در بخشی از کتاب دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته: دیوان گوته از نگاه بینافرهنگی می‌خوانیم

منظومۀ میراث کیش کهن پارسی پس از قطعۀ اصحاب کهف دومین شعر بلند دیوان غربی شرقی است. و ویژگی‌اش آنکه بیش و کم به تنهایی کل پارسی‌نامۀ این دیوان را تشکیل می‌دهد، زیرا آن تنها قطعۀ دوم این دفتر، شعر کوتاهِ آنگه که ارج می‌نهد انسان بر خاک، چندان ربطی مستقیم به آموزۀ زرتشتی ندارد.

گوته این شعر را که می‌کوشد نگاهی جامع به آموزۀ مذهبی ایرانیانِ پیش از اسلام داشته باشد، در سال 1815 سرود و به این ترتیب پیدایش این شعر با ماه‌های پایانی نخستین دور شرق‌پژوهی فشردۀ وی مقارن می‌افتد. گوته در منابعی گوناگون هرباره با گوشه‌ای از سلوک پارسیان کهن و خورشیدستایی آنان آشنا شده است. اما در طرح‌ریزی منظومۀ خود بیش از همه از جزئیات گزارش‌های ژان شاردن در سفرنامۀ ایرانی او، و نیز دیباچه‌ای بهره برده است که نیکلاس سانسون، کشیش شرق‌شناس، بر سفرنامۀ آدام الئاریوس به ایران نوشته است.

به طور مثال، شاردن از غسل‌دادن نوزادان در آفتاب گزارش می‌دهد، از سنتی که به گمان ایرانیان کودک را از تبرک ایزدی برخوردار می‌ساخته است. و بی‌شک از همین منبع است که گوته در منظومه خود آورده است:

اگر نوزادی دستان پاک خود را جنبانید،

بی‌درنگ رو به خورشیدش بگیرید،

و تن و جانش را در نور آفتاب بشویید!

چنین، بخشندگی هر بامداد را درخواهد یافت.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
با آتش خویشتن (دیوان گوته در ایران)؛ محمود حدادی
از جنگ و هجرت (پیش‌درآمد هجرت گوته)؛ محمود حدادی
دیدار غرب و شرق در «هجرت» گوته (شرح شعر سرلوح دیوان غربی شرقی)؛ هندریک بیروس
دین و روشنگری در دیوان غربی شرقی؛ هندریک بیروس
آشنایی با حافظ؛ مونیکا لمل
رنج‌نامۀ گوته، پژواک کلام حافظ (تحلیلی بر رنج‌نامۀ دیوان غربی شرقی یوهان ولفگانگ فون گوته)؛ محمود حدادی
مولانا در دیوان غربی شرقی؛ محمود حدادی
تکنیک تنفس، تشریح شاعرانه (نقدی بر بازپرداخت گوته از تحمیدیۀ گلستان سعدی)؛ ورنر روس
از پختگی بلوط پاییزی (وصفی از پاییز در زلیخانامه)؛ بنو فون ویزه
بمیر و سر برآور!(عرفان و شعرِ شوق فنا در مغنی‌نامه)؛ گرت اودینگ
بازی پرطنین رنگ (حس‌آمیزی در شعر «بازدید» از زلیخانامه)؛ گابریل اشویدر
معشوقه، جلوۀ جامع آفرینش (درآمدی بر شعر «به هزار جلوه» در پایان زلیخانامه)؛ محمود حدادی
هزار جلوه، جلوه‌ای از یگانگی (بینش وحدت وجودی گوته در دیوان غربی شرقی)؛ کاترینا ممزن
از شراب و کمال (مفهوم شراب در دیوان غربی شرقی)؛ محمود حدادی
دیوان غربی شرقی، دفتری از عاشقانه‌های بینافرهنگی؛ اینگه ویلد
چنین گوید کیش کهن پارسی (گوته و آموزۀ زرتشت)؛ اَنکه بُسه
از زبان شاعر (شرحی بر شعر نظربازی در حافظ‌نامه)؛ محمود حدادی
کام‌خواهی، چشم‌پوشی و مشرق‌زمین (بازتاب بحران مطلق‌گرایی در اشعار دیوان غربی شرقی)؛ والتر اف. فایت
از شیوۀ شرق‌پژوهی گوته (نقدی بر شرق‌شناسی آلمانی)؛ محمود حدادی
کتابنامه
نمایه