معرفی و دانلود کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه: دراسه اسلوبیه شامله لمواقف «التقلید، والتضمین، والتناص»

معرفی کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه: دراسه اسلوبیه شامله لمواقف «التقلید، والتضمین، والتناص»

کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه که به همت علی بیانلو و فاطمه جمشیدی نوشته شده است، بررسی و تحقیقی به زبان عربی است درباره‌ی تأثیر ادبیات عرب دوران پیش از اسلام، بر نهج‌البلاغه که یکی از عمیق‌ترین، پرمغزترین و هنرمندانه‌ترین متون دوران خود است. این پژوهش نشان‌دهنده‌ی قدرت بیان علی بن ابی‌طالب، تسلط او بر برترین آثار ادبی زمانه‌ی خود و اهمیت ادبیات بر تأثیرگذاری کلام است.

درباره‌ی کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه

تحقیقات زیادی درباره‌ی تأثیر قرآن کریم بر ادبیات عرب پس از اسلام وجود دارد. همین‌طور درباره‌ی قدرت نافذ کلمات نهج‌البلاغه و تأثیر آن بر ادبیات پژوهش‌های زیادی صورت گرفته است. اصلاً، یکی از ابعاد اعجاز قرآن و فخر نهج‌البلاغه، خورشید بودن، در آسمان پرستاره‌ی ادبیات عرب است. برترین هنر صحرانشینان عربستان، شعر و شاعری بوده است و بلاغت و فصاحت کلام که برترین نمونه‌ی آن را در کلام امیرالمؤمنین می‌بینیم. کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه، جلوه‌های میراث متنی پیش از اسلام در نهج‌البلاغه را با زبان شیوای عربی بررسی می‌کند. این بررسی، متون ادبی که از پیش از اسلام در شبه‌جزیره‌ی عربستان به‌جامانده است بررسی می‌کند و با نهج‌البلاغه تطبیق می‌دهد.

علی بیانلو، استادیار دانشکده‌ی زبان و ادبیات دانشگاه یزد و فاطمه جمشیدی، نویسندگان کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه، مقالات پرشماری در این حوزه و زمینه‌های گوناگون مرتبط به چاپ رسانده‌اند که نشان از تسلط آن‌ها به محتوای پژوهش است. کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه را انتشارات دانشگاه یزد به چاپ رسانده است.

کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه می‌تواند، برای علاقه‌مندان به ادبیات عرب، محققان نهج‌البلاغه و پژوهشگران تاریخ ادبیات خواندنی است. این کتاب کاملا به زبان عربی نوشته شده است.

در بخشی از کتاب تجلیات التراث النصی الجاهلی فی نهج البلاغه: دراسه اسلوبیه شامله لمواقف «التقلید، والتضمین، والتناص» می‌خوانیم

وقال ذو الإصبع العَدوانی حین احتضر، وهو یوصی ابنه: «فإنَّ لَکَ أجلَاً لا یَعدُوکَ»، فضمَّن ذلک القول الإمام علیّ فی خطبۀ المتّقین بقوله: «إنَّ لِکلّ أجلٍ وَقتاً لا یَعدُوهُ، وَسَبباً لا یَتجاوزهُ، فمَهلاً، لا تَعُد لِمثلِها». وفی وصیۀ له کتبها للحسن بن علیّ، ابنه، السبط الأکبر: «وَلَن ‌تَعدُوَ أجَلَکَ» 351، فنری أنَّ الإمام علیّ، فی هذین المثالین، قد احتذی حذو الجاهلی فی اللفظ والمعنی، وإن استبدل أو غیّر ببعض اللفظ أو زاد علیه أو خزله. وهکذا صدر عن جانبه الشریف قوله: «فإنَّک لَستَ بِسابقٍ أجَلَکَ»؛ وذلک یدلّ علی معنی القولین السابقین، وإن بَعد عن سابقیه من حیث اللفظ والتعبیر.

وهکذا فی کلام آخر عنه: «ما عَسی أن یَکونَ بَقاءُ مَن لَهُ یَومٌ لا یَعدُوه وَطالبٌ حَثیثٌ مِن المَوتِ یَحدوُهُ». فیُلاحظ فی الشواهد أنّ الارتکاز لقد تمّ علی فعل "لا یعدو" واسم "أجل" بحیث یشیر ذلک إلی عدم تناسی الموت أحداً، وإن کبُر سِنّاً، فهو معنیً أعلی وأفضل من ناحیۀ التّضمین المعنوی إلی جانب تضمین البعض القلیل من اللفظ.

وأمّا هذا المعنی فتکرّر فی مواضع مختلفۀ من القرآن الکریم باللفظ الواحد السوی، تقریراً للمعنی الثابت، حتّی ألّا ینساه الإنسانُ الغافلُ موتَه وأجَلَه، وقصر حیاته علی ظهر الأرض؛ حیث یقول فی هذا الخصوص سبحانه وتعالی فی موضع: ﴿قُلْ لَکُمْ مِیعادُ یَومٍ لا تَستأخِرونَ عَنهُ سَاعَۀً وَلا تَستَقدِمونَ﴾، وقال فی موضع آخر جلّ جلالُه: ﴿وَلِکلِّ أُمَّۀٍ أجَلٌ فإذا جَاءَ أجَلُهُمْ لا یَستَأخِرونَ سَاعَۀً وَلا یَستَقدِمونَ﴾، وکذا أعید قوله تعالی باللفظ نفسه فی موقف آخر: ﴿... لِکُلِّ أُمّۀٍ أجَلٌ إذا جَاءَ أجَلُهُمْ فَلا یَستَأخِرونَ سَاعَۀً وَلا یَستَقدِمونَ﴾، وقوله تعالی أیضاً: ﴿... وَلکِنْ یُؤخِّرِهُمْ إلی أجَلٍ مُسمّیً فَإذا جَاءَ أجَلُهُمْ لا یَستَأخِرونَ سَاعَۀً وَلا یَستَقدِمونَ﴾.

فهرست مطالب کتاب

الإهداء
التّمهید
المقدّمۀ
1. التعریف بالمصطلحات الفنیۀ
1. 1. التّقلید أو المحاکاۀ (imitation) مناقشۀ حول التسمیۀ والتطور الدلالی
1. 2. التّضمین (Connotation) مناقشۀ حول التسمیۀ والتطور الدلالی
1. 3. التّناص (Inter textualism) مناقشۀ حول التسمیۀ والتطور الدلالی
1. 3. 1. التعریف بالتناص
1. 3. 2. قوانین التناص
1. 3. 3. علاقۀ التّناص بالتّضمین والتّقلید (المحاکاۀ)
1. 4. تحدید سمات النصوص المدروسۀ
1. 5. الخصائص الفنیۀ العامۀ فی النصوص المدروسۀ
1. 5. 1. خصائص التّقلید (المحاکاۀ)
1. 5. 2. خصائص التّضمین
1. 5. 3. خصائص التناص
الفصل الثّانی: التقلید، دراسۀ موازنۀ مطبّقۀ
2. الأعراف التعبیریۀ ونصوص موازنۀ مطبّقۀ
2. 1. الحَمدُ للهِ الذی
2. 2. اسمَعُوا وعُوا
2. 3. أوصیکُم بتَقوی اللهِ
2. 4. طوبی
2. 5. أمّا بعد
2. 6. معشر
2. 7. أینَ، أینَ؟
2. 8. یا بُنیَّ
2. 9. ما بال...؟
2. 10. المُقلّ
2. 11. باسمک اللّهمّ
2. 12. منجاۀ / منجی
2. 13. أیُّها النّاسُ
2. 14. هذا ما تحالف علیه
2. 15. أثافی (من غریب الألفاظ)
3. خاتمۀ البحث
الفصل الثّالث: التضمین، دراسۀ موازنۀ مطبّقۀ
3. الموضوعات ونصوص موازنۀ مطبّقۀ
3. 1. الإنسانُ غَرضٌ
3. 2. لَنا أُصولٌ وفروع
3. 3. مَن سَلَک الجَدَد
3. 4. ألِن جانِبَک
3. 5. یُؤتی الحَذَرُ
3. 6. المَنیّۀُ ولا الدَّنیّۀُ
3. 7. الدُّنیا دُوَلٌ
3. 8. أکرَم المَنایا
3. 9. خَیرُ العَفوِ
3. 10. مَن عَرفَ قَدرَهُ
3. 11. مَلومٌ لا ذَنبَ لَهُ
3. 12. صُن وَجهَکَ
3. 13. المالُ ظِلٌّ زائلٌ
3. 14. کما تَدینُ تُدانُ
3. 15. الأجل لا یَعدُوک
3. 16. المُقلُّ غَریبٌ
3. 17. بَعدَ اللَّتیا وَالتی
3. 18. لا رَأیَ لِمَن لا یُطاعُ
3. 19. السَّعیدُ مَن وُعِظَ بغَیرهِ
3. 20. الهَوی شَریک العَمی
3. 21. آخِرُ الدَّواءِ الکیّ
3. 22. قَلَبَ الأمرَ ظَهراً لِبَطنٍ
3. 23. القِناعَۀُ مالٌ لا یَنفَدُ
3. 24. قِیمَۀُ کلِّ امرئ ما یُحسِنُ
3. 25. قِلَّۀُ العِیالِ أحدُ الیَسارَینِ
3. 26. قَولٌ أنفَذُ مِن صَولٍ
3. 27. المَرأۀُ رَیحانَۀٌ
3. 28. هو وأنتم ونحن
3. 29. خَیرُ الغِنی
3. 30. شَقیَ فی بَطنِ أُمِّهِ
4. خاتمۀ البحث
الفصل الرّابع: التناص، دراسۀ موازنۀ مطبّقۀ
4. المفاهیم ونصوص موازنۀ مطبّقۀ
4. 1. سَدَنَۀُ الأبواب
4. 2. الغابر من النّاس والزّمن
4. 3. الصَّبرُ والنّصر
4. 4. الاعتبار والاتّعاظ
4. 5. معالم السّماء والأرض
4. 6. دار القرار ودار الممر
4. 7. المَنبِتُ والمَعدِن
4. 8. الصّدقُ مَنجاۀ
4. 9. کلُّ ما هُو آتٍ
4. 10. فاعل الخیر
4. 11. الأصل والفرع
4. 12. مَن ماتَ فاتَ
4. 13. المَوتُ فی الإقبال
4. 14. النِّعمَۀُ بالشُّکر
4. 15. الجارُ عَزیزٌ
4. 16. الحسدُ داءٌ
4. 17. العقل والجهل
4. 18. الصَّمتُ حُسنٌ وحُکمٌ
4. 19. أوجزُ القَول
4. 20. لِسانُ الصّدق
4. 21. مِفتاحُ البُؤسِ والفَقر
4. 22. الفِرارُ عارٌ
4. 23. الکَرمُ حُسنٌ
4. 24. الحِلمُ دِعامَۀ
4. 25. المَشورَۀ
4. 26. رِضا النّاس
4. 27. الغَضَبُ بَغیضٌ
4. 28. الحِرمانُ والکِفافُ
4. 29. بلا مَردّ ومَرجِع
4. 30. الیَوم والغدُ
4. 31. الظّلماتُ والنُّور
4. 32. أعظمُ مِنک وَأکثرُ مِنک
4. 33. الحَرب
4. 34. عِتابُ الدَّهر
4. 35. الإلحاف
4. 36. العَیرُ والشَّتم
4. 37. الظّلمُ والضَّیم
4. 38. أحفَظُ لِسِرّهِ
4. 39. المَعروفُ فی غَیرِ أهلِهِ
4. 40. لا یُرجی خَیرُهُ
4. 41. حَلبتُ الدَّهرَ وقَلَّبتُه
4. 42. صِلۀُ الأرحام
4. 43. احذَرِ الأمنَ والشّر
4. 44. یَومٌ لَک وَسَهمٌ
4. 45. شأنُ المرأۀ
4. 46. کلِمَۀُ التّقوی
4. 47. الصّدقُ والکِذبُ
4. 48. خَیرُ السَّخاءِ
4. 49. العَجزُ والتَّوانی
4. 50. خَیرُ الأُمورِ أوساطُها
4. 51. مَحمودۀُ العاقبۀ
4. 52. لا تَسخَر مِن شَیءٍ
4. 53. إیّاک وَالعَجَلَۀَ
4. 54. لِکلِّ قَدرٍ أجَلٌ
4. 55. الإمارۀُ والوِزارۀ
5. خاتمۀ البحث
ملاحظات فی الفصول
ملحق النّصوص الجاهلیّۀ
النّصوص النّثریّۀ
النّصوص الشّعریّۀ
فهرس المصادر
المعجم
فهرس المفردات