معرفی و دانلود کتاب فضا در روایت داستانی

معرفی کتاب فضا در روایت داستانی

روایت‌شناسی و بررسی تحولات آن در طول تاریخ، از مباحث ادبی قابل‌توجهی است که نیاز است مورد مطالعه‌ی منتقدان، ادیبان و نویسندگان قرار گیرد. محمد راغب در کتاب فضا در روایت داستانی که جلد اول از مجموعه‌ی روایت‌شناسی‌های نشر چشمه است، به گردآوری و ترجمه‌ی مقالات ارزشمندی از ماری لور رایان، اِلرود ایبش، گابریل زوران و... در حوزه‌ی فضا در داستان پرداخته و آن‌ها را در اختیار داستان‌نویسان، منتقدان و کارشناسان ادبی قرار داده است.

درباره‌ی کتاب فضا در روایت داستانی

کتاب فضا در روایت داستانی مجموعه مقالات معتبر درمورد عنصر فضا در داستان است که توسط محمد راغب گردآوری و ترجمه شده‌اند. در این کتاب مقالاتی از ماری‌لور رایان (Marie-Laure Ryan)، اِلرود ایبش (Elrud Ibsch)، گابریل زوران (Gabriel Zoran)، روت رونن (Ruth Ronen) و دبلیو. جِی. تی. میچل ( W J T Mitchell) آورده شده که از اساس به مقوله‌ی داستان‌نویسی و مفهوم فضا در روایت پرداخته‌اند. مجموعه‌ی روایت‌شناسی‌های نشر چشمه در پی اهمیت و رونق مبحث روایت‌شناسی در میان ادیبان و منتقدان ایرانی ایجاد شده که کتاب پیش رو نخستین جلد آن به حساب می‌آید.

اولین مقاله‌ای که در این کتاب آورده شده، مقاله‌ی «فضا» از ماری‌لور رایان است. رایان در این مقاله با نظریات فلسفی کانت در ارتباط با زمان و فضا سخن خود را آغاز کرده و با تبیین نقش حقیقی فضا در روایت، مرزهای داستان‌پردازی سنتی و معاصر را مورد بررسی قرار داده است. او میان استفاده‌های لفظی و استعاری از مفهوم فضا تمایز قائل شده و از این طریق به داستان‌نویسان و پژوهشگران در جهت به‌کارگیری صحیح فضا در روایت معاصر کمک کرده است. منظور او از استفاده‌های استعاری از فضا، نقشه‌برداری‌های ذهنی و فضای داستانی است که بسیاری از نویسندگان حین نوشتن به کار می‌گیرند و رفته‌رفته از توصیف موقعیت مکانی و فیزیکی محیط، دور می‌شوند. ماری‌لور رایان چهار نوع فضامندی متنی قائل است که به این ترتیب می‌آیند: فضای روایی، گستره‌ی فضایی متن، فضا در خدمت بافت و ظرف متن و در نهایت شکل فضایی متن. در بخش اول کتاب فضا در روایت داستانی به تمامی این عناوین به تفصیل پرداخته شده و نظریات ماری لور رایان درمورد چگونگی تعامل فضا با روایت بازگو شده‌ است.

در بخش دوم کتاب مقاله‌ی اِلرود ایبش با عنوان «تغییرات تاریخی کارکرد توصیف فضایی در متون ادبی»، آورده شده است. ایبش در این مقاله با تمرکز بر ادبیات قرن نوزدهم و بیستم، به بررسی چگونگی کاربرد توصیف در روایت در طول تاریخ پرداخته و اهمیت آن را در پیشبرد محتوایی داستان، یادآور شده است. در این بخش از کتاب فضا در روایت داستانی، الرود ایبش با در نظر گرفتن ارتباط میان کنش متوالی و توصیف، نقش این دو عنصر در پیشبرد روایت را تحلیل کرده و به این منظور از نظریات گوناگون بهره جسته است.

در بخش‌های بعدی مقالات گابریل زوران، روت رونن و دبلیو. جِی. تی. میچل با عناوین «درباره‌ی نظریه‌ی فضا در روایت»، «فضا در داستان»، «فضا، ایدئولوژی و بازنمایی ادبی» ارائه شده‌اند که به موضوعاتی از جمله تحلیل جایگاه فضا در روایت، ارتباط فضا و زبان، و بازنگری در ماهیت فضا می‌پردازند. کتاب فضا در روایت داستانی با ارائه‌ی مقالات ارزشمند حوزه‌ی روایت‌شناسی، منبعی جامع در اختیار نویسندگان قرار داده که در پیشبرد اصولی و مؤثر روایت به آنان کمک بسیاری می‌کند.

این کتاب به همت محمد راغب گردآوری شده و به کوشش انتشارات چشمه در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

کتاب فضا در روایت داستانی برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب به پژوهشگران ادبی، منتقدان و داستان‌نویسان توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب فضا در روایت داستانی می‌خوانیم

شگردهای مختلف ارائه‌ی فضا (نک: چشم‌انداز زاویه‌ی دید) به تجسم‌بخشی‌هایی که خواننده را در جهان روایت مستغرق می‌کنند جسم و شکل می‌بخشند. اگرچه توصیف اغلب در رده‌شناسی‌های متن برابرنهاد روایتگری دانسته می‌شود، راهبرد گفتمانی مهمی برای آشکارسازی اطلاعات فضایی است. در توصیف، گزارش کنش روایی موقتاً تعلیق می‌شود تا خواننده نظری کمابیش جامع به چهارچوب فضاییِ جاری داشته باشد. اما این گسیختگی با شیوه‌های پویاتر ساخت فضای روایی کم می‌شود، مانند حرکت‌های ابژه یا شخصیت‌ («او خانه‌اش را ترک کرد و به سمت راست به سوی بندر چرخید»)؛ ادراکات شخصیت‌ها («از بالکن، درختی دیدش را سد می‌کرد»)؛ توصیفات روایی‌شده (برای نمونه، نشان دادن نقشه‌ی ساختمان خانه با توصیف روند ساخت)؛ و دلالت‌های ضمنی گزارش‌های رویدادها («گلوله هدفش را گم کرد، از میدان شهر گذشت و پنجره‌ی کلیسا را شکست»). مفهوم اشارت‌گردانی زوبین و هیوئیت (Zubin and Hewitt, 1995) توضیح می‌دهد چگونه روایت‌ها تخیل خواننده را از «این‌جا و اکنون» کنش منظوری ارجاع عادی عبارات اشاری به مکان و زمان صحنه‌ی روایت‌شده می‌برند. متون روایی ممکن است از طریق تأثیرات بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی فاصله‌ی میان موقعیت فضایی ناظر و رویداد روایت‌شده را تغییر دهند و از طریق جابه‌جایی در کانون می‌توانند ابژه‌های توصیف را از پیش‌زمینه به پس‌زمینه یا برعکس حرکت دهند. (Herman, 2002, pp. 274-277) از نظر آسپنسکی (Uspenskij, 1973 [1970] , pp. 57-65) خود چشم‌اندازْ جای‌گیری ویژه‌ی راوی در فضای داستانی است؛ این جای‌گیری ممکن است با مکان شخصیت مشخصی که حرکت‌هایش را راوی دنبال می‌کند هماهنگ باشد یا در منطقه‌ی معینی که شامل چندین شخصیت است حرکت کند، انگار کانون گفتمان متناوباً میان افراد مختلف تغییر می‌کند. در فیلم (نک: روایتگری در فیلم) ارائه‌ی فضا با این مسئله مواجه است که به تماشاگر حسی فراتر از آن‌چه پرده‌ی کنونی چهارچوب‌بندی کرده می‌دهد و نیز این مسئله که چگونه چهارچوب‌های منفرد با هم پیوند می‌یابند.

فهرست مطالب کتاب

درآمد
فضا: ماری‌لور رایان
تغییرات تاریخی کارکرد توصیف فضایی در متون ادبی: اِلرود ایبش
درباره ی نظریه ی فضا در روایت: گابریل زوران
فضا در داستان: روت رونن
فضا، ایدئولوژی و بازنمایی ادبی: دبلیو. جِی. تی. میچل
واژه‌نامه‌ی فارسی- انگلیسی
واژه‌نامه‌ی انگلیسی- فارسی
نمایه