معرفی و دانلود کتاب متن کامل کیله و دمنه

معرفی کتاب متن کامل کیله و دمنه

کتاب متن کامل کیله و دمنه از آثار کلاسیک و کهن فارسی بر اساس نثر ابوالمعالی نصرالله منشی، توسط زهرا جمالی به فارسی امروز روان‌نویسی شده است.

کتاب ارزشمند کلیله و دمنه (Kalila and Demna) که نام اصلی آن به زبان هندی «پنج تَنتره» به معنی پنج باب یا پنج کتاب است و خاستگاهش سرزمین هند است. قسمت‌های دیگری نیز توسط ایرانیان قدیم به کتاب افزوده شده است. این کتاب به زبان‌های مختلفی ترجمه شده است. کلیله و دمنه در فاصله‌ی زمانی یکصد سال پیش تا پانصد سال بعد از میلاد به فرمان دابشلیم شاه یکی از پادشاهان هند نوشته شده است. و معتبرترین روایت گویای این است که نگارنده‌ی این کتاب شخصی به نام «بیدپا» است.

دابشلیم شاه، فردی ستمگر و زورگو بود تا اینکه بیدپای فرزانه به نزد او رفت و با سخنان خردمندانه‌ی خود او را دعوت به مهربانی و خوش رفتاری با مردم کرد و دابشلیم شاه او را به زندان انداخت، اما پس از مدتی از کارش پشیمان شد و بیدپا را از زندان آزاد ساخت و او را معاون خود نمود. روزی از او خواست تا آیین مردم‌داری و کشورداری را بنگارد و او نیز فرمان پادشاه را اطاعت نموده و آن را تهیه کرد و نام کلیله و دمنه بر آن نهاد. در قرن هشتم میلادی همزمان با دوره‌ی پادشاهی خسرو انوشیروان ساسانی در ایران، او فردی به نام برزویه طبیب مروزی را مأمور کرد تا به هندوستان رفته و این کتاب را از آنجا به ایران آورده و به زبان پهلوی (فارسی میانه) برگرداند. برزویه طبیب این مهم را به انجام رساند و ابواب و حکایاتی نیز بر آن افزود. شاعر بزرگ ایران رودکی سمرقندی نیز این کتاب را به نظم درآورد، اما شوربختانه تنها جز چندین بیت از سروده‌های او باقی نمانده و بعد از آن روزبه پوردادویه (ابن مقفع) آن را از فارسی میانه به عربی ترجمه کرد.

عبدالله بن مقفع «روزبه پوردادویه» دانشمند و مترجم، ابتدا زرتشتی بود و پس از پذیرش دین اسلام، خود را عبدالله ابن مقفع و کنیه‌اش را ابومحمد نام نهاد. او از زمره‌ی نخستین مترجمان تمدن‌های هند و ایرانی به زبان عربی است و با وجود عمر کوتاهی که داشته، آثار ارزشمندی را به نگارش درآورده و ترجمه کرده است و کتاب کلیله و دمنه از جمله‌ی این کتاب‌هاست. وی به سال 142 قمری در 36 سالگی در بصره به دلیل همکاری نکردن و بی‌اعتنایی به خواسته‌های ظالمانه‌ی خلیفه‌ی وقت به قتل رسید.

در زمان بهرام شاه غزنوی شخصی به نام ابوالمعالی نصرالله بن محمد بن عبدالحمید، کلیله و دمنه ابن مقفع را دوباره به فارسی ترجمه کرد که قدیمی‌ترین ترجمه از کلیله و دمنه است. از این کتاب نسخ و ترجمه‌های گوناگونی موجود است که مطالعه‌ی آن‌ها برای خواننده دشوار است.

نگارش کلیله و دمنه با این سبک روایتی، فوایدی برای مردم دارد: یکی اینکه همگان بدانند که سخن‌ گفتن مرز و محدوده‌ای ندارد و می‌شود در هر بابی لب به سخن گشود و هر جمله و گفته‌ای بنا به ضرورت در این کتاب مجال ابراز دارد و دیگر اینکه پند و اندرزهای کتاب را با زبان شوخی و مطایبه روایت کرده‌اند تا خردمندان و نادانان هر یک به فراخور حال خود آنگونه که بایسته است بهره‌مند شوند تا در زمان پیری هرکس به اندازه‌ی توانایی خود از آن سود برد. با مطالعه‌ی این کتاب، خردمندان شیوه‌ی تربیت خوب شاگردان را فرا می‌گیرند. و جوانان نیز با خواندن حکایات آموزنده‌ی آن شاد خواهند شد، همچون کودکی که به سن بلوغ رسیده و میراث‌دار گنجی یزرگ از گذشتگان و به داشتن آن دلشاد است و دلیل شادی‌اش این است که این گنجینه‌ی ارزشمند تا پایان عمر ذخیره‌ای تمام ناشدنی برای او خواهد بود.

در بخشی از کتاب متن کامل کیله و دمنه می‌خوانیم:

دابشلیم شاه پادشاه هند به بیدپای فرزانه گفت: به داستان دمنه که با سخن‌چینی یقین را به شک و تردید تبدیل کرد و موجب شد تا شیر عادل پیمان‌شکن شود و جنگ و دشمنی را جایگزین رفاقت و دوستی کرد گوش سپردیم. حالا برایمان بگو آخر و عاقبت دمنه چه شد؟ وقتی شیر به عقل خود رجوع کرد و متوجه بی‌گناهی گاو شد، چگونه به فتنه‌انگیزی و دروغ‌پردازی دمنه پی برد؟ و او چه عذر و بهانه‌ای برای سخن‌چینی و تفرقه‌انگیزی‌اش آورد؟ آیا او دنبال راهی برای تبرئه و پوزش خواستن و جبران کار ناپسندش بود؟

بیدپای پاسخ داد: هر خونی که ریخته شود، روزی خونخواهی بلند می‌شود و هیچ فتنه‌ای پشت پرده نمی‌ماند و بالاخره آشکار می‌شود. آنگونه که من در متون خوانده‌ام، شیر پس از کشتن گاو، به خاطر تعجیلی که در کارش کرده بود و قضاوت زودهنگامش در مورد او، پشیمان شده و خود را دائم نکوهش می‌کرد و می‌گفت: خیلی اشتباه کردم، نباید به راحتی به گاو بدبین می‌شدم و به او سوء ظن پیدا می‌کردم و حالا اینگونه از این مسئله نادم و پشیمانم.

هر گاه که شیر به یاد خدمات و کارهای نیک گاو می‌افتاد بیشتر افسوس می‌خورد، پیوسته از او یاد می‌کرد و ذکرش بر سر زبان او بود که می‌گفت: شنزبه گرامی‌ترین و بهترین خدمتگزار و یاور من بود. در خلوتش با هر یک از حیوانات خدمتگزار درباره‌ی شنزبه صحبت می‌کرد و از آن‌ها نیز می‌خواست که از خاطراتشان با شنزبه برای او صحبت کنند. یک شب پلنگ تا دیروقت شب در کنار شیر بود و هنگام بازگشت گذرش به منزل کلیله و دمنه افتاد.

فهرست مطالب کتاب

کَلیله و دُمنه
سخنی درباره‌ی کتاب کَلیله و دُمنه
مقدمه
بزرگمهر بختگان
باب برزویه‌ی طبیب
باب شیر و گاو
باب بازجویی دُمنه
باب دوستی کبوتر، الاغ موش، لاک‌پشت و آهو
باب جغد و کلاغ‌ها
باب میمون و لاک‌پشت
باب زاهد و راسو
باب گربه و موش
باب پادشاه و فنزه
باب شیر وشغال
باب تیرانداز و ماده‌شیر
باب پارسا و مهمان او
باب پادشاه و برهمنان
باب زرگر و رهگذر
باب شاهزاده و یاران‌ او