زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های ابوالقاسم فردوسی

زندگینامه ابوالقاسم فردوسی

حکیم ابوالقاسم فردوسی (Ferdowsi) در سال 329 هجری قمری در روستای پاژ شهرستان طوس چشم به جهان گشود. کنیه‌ی این حماسه‌سرای بزرگ «ابوالقاسم» است و به «فردوسی» شهرت دارد.

ابوالقاسم فردوسی از طبقه‌ی دهقان‌زاده‌ها بود. مردم این طبقه اموال زیادی داشتند و جزو افراد مرفه جامعه بودند. ازاین‌رو ابوالقاسم امکان تحصیل داشت و در دوران نوجوانی و جوانی، در آسایش و رفاه، کتاب‌های مشهور آن دوران را مطالعه می‌کرد. 

از زندگی شخصی ابوالقاسم فردوسی، مانند زمان ازدواج یا اساتید و معلمان او، اطلاعات دقیقی در دست نیست. اما در مستندات آمده است که فردوسی دو فرزند داشت؛ یک پسر و یک دختر. زمان تولد پسر او سال 359 قمری است و این پسر در زمان حیات فردوسی فوت کرد. این شاعر حکیم در بخشی از شاهنامه به مرگ فرزند خود و غم فقدان او در قالب چند بیت کوتاه اشاره کرده است.

ابوالقاسم فردوسی قبل از سرودن اشعار شاهنامه شعرهای دیگری نیز سروده بود و در میان مردم دوران خود شهرت داشت. اما معروف‌ترین و ماندگارترین اثر ابوالقاسم فردوسی شاهنامه است که از سال 370 یا 371 شروع به سرودن آن کرد. با توجه ‌به عظمت و عمق زیاد اثر حماسی شاهنامه، به نظم درآوردن این کتاب سی ‌سال به طول انجامید. فردوسی در ابتدای سرودن اشعار از تمکن مالی برخوردار بود، اما به‌مرور اموال خود را از دست داد و تهی‌دست شد.

کودکی ابوالقاسم فردوسی در دوران سامانیان گذشت. این سلسله برای ادبیات ایران اهمیت زیادی قائل بودند و تا زمانی که حضور داشتند از فردوسی حمایت می‌کردند، اما در دوران کهن‌سالی فردوسی سلسله‌ی غزنویان روی کار آمدند و از اثر ادبی فردوسی استقبال نکردند. در آن دوران، بزرگان خراسان از وی حمایت کردند تا بتواند شاهنامه را به اتمام برساند. 

ابوالقاسم فردوسی در سال 384 نوشتن شاهنامه را تمام کرد و 16 سال بعد، در 71سالگی، تحریر دوم آن را انجام داد. طبق روایات مختلف و با توجه ‌به اطلاعاتی که در شاهنامه آمده است، فردوسی حدوداً 80 سال عمر کرد و در سال‌ 397 یا 416 هجری قمری چشم از جهان فروبست. آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در بیست‌کیلومتری شمال غربی مشهد و در شهر طوس واقع شده است. 

شاهنامه ابوالقاسم فردوسی

مشهورترین اثر ابوالقاسم فردوسی شاهنامه است که به نظم نوشته شده است. شاهنامه کتابی حماسی است که در آن از داستان‌های اسطوره‌ای و رشادت‌های جوانمردان ایرانی در جنگ‌های ایران و توران و پادشاهان لایق و نالایق ایران گفته شده است. 

به‌غیر از شاهنامه، برخی از شعرهایی که به ابوالقاسم فردوسی نسبت داده می‌شوند عبارت‌اند از «مثنوی یوسف و زلیخا» و سروده‌ای در نکوهش سلطان محمود غزنوی که به‌احتمال زیاد و با توجه ‌به مستندات موجود، این اشعار در حقیقت سروده‌ی فردوسی نیستند و چون سبک آن‌ها مشابه شاهنامه بوده به این شاعر فقید نسبت داده شده‌اند. 

اطمینان از این مطلب به ‌این ‌علت است که ابوالقاسم فردوسی، حتی در دوران تهی‌دستی، آزاده بود و اگرچه طبق رسوم دوران، شعرهایی در وصف محمود غزنوی سرود، به این علت که در این سروده‌ها تملق و اغراق زیادی به چشم نمی‌خورد، هرگز مورد قبول سلطان محمود غزنوی قرار نگرفت. در آن زمان، شاعران زیادی صرفاً در مدح شاه زبان می‌راندند و اشعار بااصالت فردوسی جایی در دربار نداشت.

سبک نگارش و دیدگاه‌های ابوالقاسم فردوسی

حکیم ابوالقاسم فردوسی با مطالعه‌ی داستان‌های اساطیری راغب شد که به جمع‌آوری این داستان‌ها بپردازد و آن‌ها را به نظم دربیاورد. او شاهنامه را از کتاب «شاهنامه‌ی ابومنصوری» نوشته‌ی ابومنصور معمری اقتباس کرده است. در آن زمان به داستان زندگی پادشاهان «خدای نامه» می‌گفتند و معمری داستان خدایگان را گردآوری کرده بود. در واقع، شاهنامه‌ی ابومنصوری به نثر بود و فردوسی با تبحر و علم و حکمت خود، آن را به نظم درآورد.

همچنین، در کنار داستان‌های اسطوره‌محور موجود در شاهنامه‌ی ابومنصوری، حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی تلاش کرد ایران پیش از اسلام و ایران پس از اسلام و تغییرات ایجادشده در تاریخ و رفتار و منش مردم آن دوران را در کتاب خود بگنجاند. به‌این‌ترتیب، شاهنامه به برجسته‌ترین اثر حماسی به زبان پارسی در جهان تبدیل شد.

برخی معتقدند که داستان‌های ابوالقاسم فردوسی افسانه‌اند. در حالی که اساس داستان‌های فردوسی بر پایه‌ی خرد است. این شاعر بزرگ، به علت طبقه‌ی اجتماعی خود، درباره‌ی ادیان و آیین‌های مختلف ایرانی اطلاعات کافی داشت و همچنین با خردمندان بزرگ عرب‌زبان در ارتباط بود و با نگاهی روشنگرانه به مسائل اجتماعی، مذهبی و سیاسی می‌پرداخت.

اینکه اساتید و آموزگاران فردوسی چه کسانی بودند و فردوسی این سخنوری و داستان‌پردازی ناب را از چه کسانی الهام گرفته در هیچ سندی نیامده است اما مسلم است که مطالعات ابوالقاسم فردوسی بیشتر پیرامون تاریخ و داستان‌های کهن بوده است. او با تصویرسازی‌های بکر، این داستان‌ها را به ملموس‌ترین حالت روایت کرده است. به‌گونه‌ای که کلام او پس از این‌همه سال هنوز تازگی دارد.

ابوالقاسم فردوسی از نگاه دیگران

• ابوالقاسم فردوسی در سراسر عرصه‌ی ادبیات فارسی چون تهمتن قد برافراشته است. (یان ریپکا، شرق‌شناس اهل کشور چک)
• تا زمانی که مفهوم زبان فارسی پابرجاست نام ابوالقاسم فردوسی شاعر بزرگ و پرافتخار جاوید می‌ماند. این شاعر فقید شاهنامه را با عشقی سوزان و خون و دل نوشت و محبت و احترام ایرانیان را برای همیشه از آن خود کرد. (یوگنی برتلس، خاورشناس اهل کشور روسیه)
• شاهنامه بنایی بلند و یادگاری بزرگ است از عصر پهلوانی ایرانی، از عصر جمشید و فریدون و کیخسرو و رستم گرفته تا ظهور شاهنشاهی ساسانیان و انقراض آن. در این کتاب از هر نوع فکر و موضوع، خواه پهلوانی و حماسی، خواه عاشقانه و غزلی، خواه اندرزی و تعلیمی، خواه رمزی و نغزی، خواه داستانی و اساطیری که بتوان آن را در حوزه‌ی مفهوم شعر درآورد، موجود است. (مجتبی مینوی)

اقتباس‌های فرهنگی از ابوالقاسم فردوسی

داستان‌های حکیم ابوالقاسم فردوسی انسجام و صحنه‌پردازی فوق‌العاده‌ای دارند. به همین علت، کارگردانان تئاتر و سینما، چه در ایران و چه در خارج از ایران، بارها از داستان‌های حماسی شاهنامه برای آثار هنری خود استفاده کرده‌اند. نمونه‌ی فیلم‌های خارجی برگرفته از شاهنامه «بیرق آهنگر»، «رستم و سهراب» و «داستانِ سیاوش» است که بوریس کیمیاگرف، کارگردان تاجیک، در دهه‌ی 60 و 70 میلادی آن‌ها را ساخت.

حقایقی جالب درباره ابوالقاسم فردوسی

در شاهنامه‌ی ابوالقاسم فردوسی یکی از نکات مهم روابط آدم‌ها با یکدیگر است. در این کتاب حماسی، انواع نسبت‌ها میان شخصیت‌های داستان وجود دارد اما جالب است بدانید که بیشترین روابط در داستان‌ها رابطه‌ی پدرها با پسرهاست. در واقع فردوسی به این روابط بیشتر از روابط عاشقانه و مادر و فرزند و... پرداخته است.

به‌احتمال زیاد، علت این امر مسائل مختلفی است که فردوسی با پسر خود داشته و در چند بخش از شاهنامه به این روابط پرفرازونشیب اشاره کرده است.

ابوالقاسم فردوسی در میان ایرانیان

در ایران، 25 اردیبهشت روز بزرگداشت ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسه‌سرای پارسی‌گو، است. فردوسی فقط یک شاعر ایرانی نیست. او کسی است که زبان فارسی را به شیوه‌ی درست احیا و حفظ کرد. اگر فردوسی و شاهنامه‌ی فاخر او نبودند، ممکن بود به‌مرور زبان شیوای فارسی از بین برود، و تا به امروز دیگر کسی به این زبان غنی سخن نمی‌گفت. 

ابوالقاسم فردوسی جایگاه مردم ایران و فرهنگ آن‌ها را به جهانیان معرفی کرد و نگذاشت بینش و خرد و توانایی‌های این مردم به‌سادگی فراموش شود. ازاین‌رو همواره فردوسی برای مردم ایران عزیز و محترم است و در هر محفلی از این شاعر بزرگ و حکیم یاد می‌شود. 

شما می‌توانید کتاب صوتی داستان‌های شاهنامه و نسخه‌ی الکترونیکی حماسه‌های شاهنامه‌ی فردوسی را از کتابراه تهیه کنید و از این گنجینه‌ی ادبی بهره‌مند شوید.