معرفی و دانلود کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی

معرفی کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی

کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی نوشته‌ی واسیلی ولادیمیروویچ بارتولد به تاریخ جهان اسلام می‌پردازد و جنبه‌های مختلف آن را مورد بررسی قرار می‌دهد البته بیشتر بخش‌های این کتاب بر ممالک شرقی به ویژه ایران تمرکز دارد. کتاب حاضر با زبان و ادبیاتی ساده شما را با این فرهنگ غنی آشنا می‌کند.

واسیلی ولادیمیروویچ بارتولد (Vasily Vladimirovich Bartold) یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین خاورشناسانی است که با آثار خود خدمت بزرگی به شناخت فرهنگ و تمدن شرقی کرده است. کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی (Mussulman culture) یکی از آثار قابل فهم وی برای افراد غیرمتخصص محسوب می‌شود؛ بنابراین فرصت خوبی است تا از تألیفات این اندیشمند بزرگ استفاده کنید.

بارتولد در این کتاب بر وحدت فرهنگى جهان اسلام به رغم مشارکت ملیت‌هاى متفاوت با فرهنگ‌هاى گوناگون تأکید می‌کند و چنین رویکردی را در عصر حاضر نیز ضروری می‌داند. از طرف دیگر، در فصل مربوط به مغولان، بارتولد کوشیده است تا این نظریه را که جهان اسلام بعد از ویرانى‌هاى ایجاد شده به دست مغولان دیگر نتوانست درخششى داشته باشد، باطل کند و گزارشى جامع و قانع کننده از پیشرفت‌هاى علمى و فرهنگى جهان اسلام بعد از حملات مغول به عنوان تأیید نظریه خویش ارائه کرده است.

واسیلی ولادیمیروویچ بارتولد را بیشتر بشناسیم:

واسیلی ولادیمیر بارتولد در سال 1869 در شهر سن پطرزبورگ دنیا آمد. نیاکان پدرى وى از مردم منطقه ساحلى دریاى بالتیک بودند. ثروت این خاندان به واسیلى اجازه داد تا در روزگار کودکى و جوانى، معلومات زیادى در زمینه‌هاى ادبیات و علوم کسب کند و به ویژه زبا‌ن‌هاى باستانى کلاسیک (یونانى و لاتین قدیم) و زبانه‌های اصلى کنونى اروپاى غربى را فراگیرد و از آن پس، رشته‌اى را که از ایام کودکى آرزومند تخصص یافتن در آن بود، یعنى تاریخ را برگزیند. در سال 1887 بارتولد دوره دبیرستان را در سن پطرزبورگ به پایان رسانید و به اخذ مدال طلا موفق گردید؛ و پس از اندک تردیدى که در انتخاب تاریخ باستان و یا تاریخ کشورهاى خاورمیانه و نزدیک پیدا کرد، سرانجام رشته اخیر را برگزید و در پائیز همان سال وارد دانشکده زبان‌هاى شرقى دانشگاه سن پطرزبورگ شد و در بخش عربى، فارسى، ترکى و تاتارى به تحصیل پرداخت.

بارتولد در سال‌هاى دانشجویى زبان‌هاى عربى، فارسى و ترکى را به خوبى فراگرفت ولى آنچه بیش از هر چیز توجه وى را جلب کرد، تاریخ کشورهاى خاورمیانه و نزدیک در قرون وسطى بود.

بارتولد از همان ایام تحصیل در دانشگاه به کارهاى علمى و تحقیقى پرداخت. وى در سال 1889 به خاطر نوشتن رساله‌اى با عنوان «درباره مسیحیت در آسیاى میانه» از طرف دانشکده به دریافت مدال نقره مفتخر گردید. و پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی در سال 1891 به منظور تکمیل مطالعات در رشته تخصصى خویش، به هزینه خود به غرب سفر کرد و از فنلاند و آلمان و سوئیس و شمال ایتالیا و اتریش و مجارستان و کراکوف دیدن نمود. بارتولد پس از بازگشت به میهن «به منظور آماده شدن براى کسب منصب استادى کرسى تاریخ مشرق» در همان دانشگاه سن پطرزبورگ باقى ماند.

در سال 1893 براى احراز مقام علمى استادى با موفقیت امتحان داد و در سال 1896 پس از رسیدن به درجه مدرّس رشته تخصصى، تدریس در دانشگاه سن پطرزبورگ را آغاز کرد. پاره‌اى از درس‌هاى وى بعدها چاپ و منتشر شد. بارتولد در فاصله سال‌هاى 1897 و 1901 گنجینه‌بان مجموعه سکه‌ها و مدال‌هاى قدیمى دانشگاه سن پطرزبورگ بود. در فاصلۀ سال‌هاى 1890 و 1900 براى بررسى متون اصیل فراوان، که بیشتر آن‌ها به چاپ نرسیده بود، تلاش فوق‌العاده کرد و در همان سال‌ها بر اثر مطالعه منابع یاد شده، تألیف اساسى خویش را تحت عنوان «ترکستان تا هجوم مغولان» آفرید و اثر مزبور را در پاییز سال 1900 به دانشکده زبان‌هاى شرقى به عنوان رساله علمى ارائه داد تا وى را به درجه استادى ارتقا دهند. ولى پس از دفاع وى از رساله، دانشگاه درجه عالى دکترى و اجتهاد در تاریخ شرق را به وى اعطا نمود. در سال 1901 بارتولد سمت استاد فوق‌العاده و از 1906 مقام استادى عادى دانشگاه سن پطرزبورگ را داشت. از سال 1906 تا 1910 دبیر دانشکده زبان‌هاى شرقى بود. در سال 1910 وى را به عضویت وابسته فرهنگستان علوم و در 12 اکتبر سال 1913 به مقام عضویت پیوسته آن فرهنگستان برگزیدند. از سال 1905 تا سال 1912 سر دبیر «یادداشت هاى شعبه شرقى انجمن باستانشناسى روس» بود. با انجمن جغرافیایى روس نیز همکارى مى‌کرد و در سال 1912 یکى از مؤسسان و سر دبیر مجله «عالم اسلام» در اسلام شناسى بود. بارها به عنوان مأموریت علمى یا مطالعه در گنجینه‌هاى نسخ خطى و یا کارهاى باستانشناسى به آسیاى میانه و قفقاز مسافرت کرد.

بارتولد از لحاظ پشتکار ممتاز بود و با اینکه به تدریس اشتغال داشت و با انجمن‌ها و مجلات علمى نیز همکارى مى‌کرد، تحقیق و پژوهش را کار اصلى خویش مى‌شمرد. وى به تاریخ ایران و سرزمین‌هاى قفقاز و کشورهاى عربى و اقوام ترک و مغولان و اسلام شناسى پرداخته ولى بیش از همه در زمینه تاریخ آسیاى میانه کار کرده است. او گذشته از تألیفات علمى بزرگ و اساسى مانند «اُلغ بیگ و زمان او» و «میر علیشیر نوائى»، کتب علمى و در عین حال عامه فهم متعددى مانند «اسلام»، «تاریخ ترکستان» و همچنین رسالاتى تاریخی متعددی به رشته تحریر درآورده است.

بر روى هم، در طى سال‌هاى 1892 تا وفات بارتولد در سال 1930 بیش از 400 تألیف علمى از وى منتشر گردید و چند اثر نیز بعد از مرگش به چاپ رسید.

مطالعه‌ی کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی به چه کسانی توصیه می‌شود:

اگر در گروه کسانی هستید که به تاریخ و فرهنگ اسلامی علاقه دارید اما برای مطالعه نمی‌دانید باید از کجا شروع کنید، بدون معطلی به سراغ کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی بروید؛ چراکه این کتاب زبان و ادبیاتی ساده دارد و از سردرگمی شما جلوگیری می‌کند.

در بخشی از کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی می‌خوانیم:

مى‌دانیم که ایرانیان نژاده، حتى در دوره‌اى که یگانه زبان ادبى جهان اسلام عربى بود، نمایندگان اصلى حکومت و فرهنگ اسلامى بودند. با این حال، چندان روشن نیست تلاش آنان تا چه حد ادامه حیات فرهنگى ایران ساسانى پیش از اسلام بوده است. به استثناى بابل باستان که پایتخت ساسانیان شده بود در حالى که اکثریت جمعیت آن از نظر زبان ایرانى نبودند، هیچکدام از سرزمین هاى تحت سلطه آن‌ها به اندازه بلخ - که هرگز متعلق به ساسانیان نبود و فاتحان مسلمان آن را تحت نفوذ آیین بودایى یافتند - بر تحولات دین، سیاست و علوم اسلامى تاثیر نگذاشتند. برمکیان، وزراى نامدار خلفاى بغداد و نیز شمارى از افرادى که نامشان در تاریخ علوم اسلامى پر آوازه است، از شهر بلخ برخاسته‌اند. براى تاریخ فرهنگ ایران، اهمیت بلخ به ضمیمه بابل چندان زیاد است که - قطعاً به غلط - گمان شده است به رغم دورى جغرافیایى بلخ، گویش [مردم] آن شبیه‌ترین گویش به پایتخت ساسانیان بوده است.

حمله عرب‌ها نه تنها دولت ساسانى را نابود کرد بلکه ضربه‌اى مرگبار به دین و نظام طبقاتى ایران قبل از اسلام وارد آورد. دین زرتشت تا به امروز هم پیروان اندکى به نام گبرها یا پارسى‌ها دارد، اما تحت تاثیر اسلام، اندیشه یکتاپرستى تمام عقاید پیشین را تحت الشعاع قرار داد. به همین دلیل نیز ازدواج پدر و دختر، پسر و مادر، و برادر و خواهر که از نظر آن دین [زرتشت] مجاز بود، مدت هاست که انجام نمى‌شود. با وجود عوامل شناخته شده، ایرانیان و در میان آنان گبرها، در طى قرون وسطى و حتى امروزه مُصرانه سعى دارند ثابت کنند که حتى قبل از اسلام هیچگاه عقاید شرک آمیز یا موافقتى با ازدواج با محارم در ایران وجود نداشته است. جلوه‌هاى میهن پرستانه‌اى از همین نوع، اغلب در تضاد آشکار با واقعیت‌ها، در جنبه‌هاى دیگر حیات ایران قبل از اسلام نمایان است؛ نظیر شکوه دربار ساسانیان، قدرت سلطنت، خرد امیران و وزیران، وضعیت فرهنگى کشور و غیره. در تلاشى براى مرتبط کردن آثار فرهنگى دوره اسلامى با افسانه‌هاى حکومت ساسانیان بهر طریق ممکن - حتى در مواردى که این آثار از بلخ نشأت مى‌گرفته‌اند - شجره‌نامه‌هاى خیالى اختراع شده است.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار مترجم
دربارۀ مولف
مقدمه
فصل اول: شرق مسیحی  و اهمیت آن  برای جهان اسلام    
فصل دوم: سرآغاز خلافت و شکل گیرى فرهنگ اسلامى
فصل سوم: بغداد و تحولات بعدى فرهنگ اسلامى
فصل چهارم: فرهنگ ایرانى و تأثیرات آن بر سرزمین هاى دیگر اسلامى
فصل پنجم: فتوحات مغول و تاثیرات آن بر فرهنگ ایرانى
فصل ششم: جهان اسلام بعد از قرن پانزدهم میلادى
منابع و ماخذ مترجم