معرفی و دانلود کتاب زایش تراژدی از روح موسیقی

معرفی کتاب زایش تراژدی از روح موسیقی

فریدریش ویلهلم نیچه در کتاب زایش تراژدی از روح موسیقی، به تاریخ و نقد نمایشنامه‌های یونانی، فلسفه موسیقی و زیبایی‌شناسی و فلسفه اخلاق می‌پردازد و نظراتش را در این خصوص بیان می‌کند.

کتاب زایش تراژدی از روح موسیقی (The Birth of Tragedy) اولین اثر فریدریش ویلهلم نیچه (Friedrich Wilhelm Nietzsche) محسوب می‌شود که در آن مخالفت خود را با نفی بودایی شوپنهاور از اراده مطرح کرده است. او چنین استدلال می‌کند که زندگی با وجود تمام سختی‌هایش ارزش زیستن را دارد. نیچه این جهان را جهانی دلهره‌آور و وحشتناک توصیف می‌کند اما برخلاف شوپنهاور که واکنش بشر در برابر چنین چیزی را تسلیم‌شدگی می‌داند، با در میان گذاشتن نیروی اراده و در حقیقت تسلیم‌ناشدگی نظرات او را نفی می‌کند.

در این کتاب همچنین نحوه پیدایش تراژدی از روح موسیقی بر مبنای اعتقادات فلسفی نیچه بیان می‌شود. او در این اثر بدبینی سازش‌ناپذیر و تمایل یونانی‌های کهن نسبت به اسطوره تراژیک را به نمایش می‌گذارد و همین‌طور «آپولون» و «دیونیسوس» دو خدای اسطوره یونانی را مورد مقایسه قرار می‌دهد. اهمیت و معنای جنونی که سرچشمه رشد و تکامل هنر تراژیک و کمیک است نیز در این کتاب بررسی می‌شود.

زمستان سال 1868 دانشجوى جوان و جویاى نام، فریدریش ویلهلم نیچه، در شهر لایپزیگ فیلولوژى تحصیل مى‌کرد. حین تحصیل توجه نیچه به اندیشه‌هاى آرتور شوپنهاور در باب بدبینى نزد یونانیان باستان جلب شد. همچنین دوستى نزدیک با ریشارد واگنر، موسیقیدان بزرگ معاصرش و طرح دوباره نمایش‌هاى سوفکل در آثار واگنر و اینکه موسیقى کلید درک فلسفه هنر بود، زمینه‌هاى توجه نیچه به تراژدى و نقش آن در یونان باستان را فراهم آورد.

در همان آغاز سال 1869 نیچه به توصیه استادش، ریچل، به استادى در دانشگاه بازل سوئیس دعوت شد. در آن زمان رسم بود که استادان براى ورود به کار دانشگاهى سخنرانى کنند. به همین دلیل هم نیچه در یادداشت‌هاى پاییز براى نخستین بار اشاره به دو سخنرانى مى‌کند. سخنرانى نخست، درباره درام موسیقایى یونانى بود و سخنرانى دوم با موضوع سقراط و تراژدى. این سخنرانى‌ها در تاریخ 18 ژانویه و اول فوریه 1870 در دانشگاه بازل انجام شدند.

موضوع سخنرانى نخست ارتباط شعر و موسیقى، اهمیت گروه همسرایان در «درام موسیقایى» یونانى و خاستگاه دیونیزوسى آن بود. مرگ تراژدى با ظهور جریان سقراط‌گرایى و زیباشناسى آگاهانه اوریپید در یونان باستان موضوع سخنرانی دوم نیچه بود.

او در تابستان 1870 رساله‌اى با عنوان جهان‌بینى دیونیزوسى نگاشت. این رساله نسخه ابتدایى اثرى با عنوان «زایش اندیشه تراژیک» در دسامبر 1870 بود. توجه نیچه براى اولین بار در این رساله به تضاد بسیار مهم جهان آپولونى و دیونیزوسى جلب شد و اینکه با اتکا بر این تضاد، امکان تفسیر تراژىک یونانى فراهم مى‌شد. جهان‌بینى دیونیزوسى در روند فکرى نیچه طرحی نو درانداخت و تداوم آن را مى‌توان در زایش اندیشه تراژیک و سقراط و تراژدى مشاهده کرد.

در آغاز سال 1871 نیچه هنگام اقامت در لوگانو یادداشت‌ها و نوشته‌هایش را با تمرکز بر جهان آپولونى دیونیزوسى و مرگ به دلیل دنباله‌روى از سقراط به شکل رساله‌اى با عنوان خاستگاه و هدف تراژدى با هم درآمیخت. بررسى زمینه‌هاى اجتماعى فرهنگ یونان باستان باعث شد که متن جهان‌بینى دیونیزوسى اساس کتاب زایش تراژدى شود. همچنین نیچه در همین زمان متنى با عنوان سقراط و تراژدى یونانى منتشر کرد و آن را بر نوشته پیشین خود افزود.

در بیستم آوریل 1870 نیچه این اثر را به ویلهلم انگلمان ناشر اهل لایپزیگ سپرد و عنوان موسیقى و تراژدى را بر آن نهاد. ناشر پس از یک سال براى انتشار کتاب اعلام آمادگى کرد، ولى نیچه پیشنهاد ناشر را نپذیرفت و با بازبینى کتاب درنهایت پاییز 1871 نسخه نهایى کتاب زایش تراژدى از روح موسیقى یونانى آماده شد. این بار، ارنست ویلهلم فریتچ که ناشر آثار ریشارد واگنر بود، در سال 1872 و در لایپزیگ این کتاب را منتشر کرد. بعدها نیچه در سال 1886 با نگارش پیشگفتارى بر این اثر با عنوان نقد خویشتن آن را به چاپ رساند.

نیچه در این اثر براى نخستین بار خوانشى متفاوت و جسورانه از دوره یونان باستان و زایش تراژدى مطرح مى‌کند. هرچند دوستانش و به‌خصوص ریشارد واگنر در ابتدا این اثر را «شاهکار» مى‌خوانند، استاد نیچه در فیلولوژى این اثر را سرگشتگى هشیارانه مى‌نامد. اولریش فون ویلاموویتس مولندورف که بعدها از بزرگ‌ترین استادان فیلولوژى آلمان شد، نقدى با عنوان «فیلولوژى آینده! پاسخى به زایش تراژدى فریدریش نیچه» نگاشت و منتشر کرد. در این نوشته نویسنده به دانش فلسفى و فیلولوژى نیچه حمله و این ادعا را مطرح کرد که نیچه به بهاى برپا کردن بت ریشارد واگنر، تمدن یونان باستان را یکسره ویران کرده است. واگنر و دوستان نیچه به دفاع از او، به این مقاله پاسخ دادند، ولى نیچه خیلى زود دریافت که بیشتر فیلولوژها با نظریه او موافق نیستند.

زایش تراژدى به‌رغم جوانى و ناپختگى نویسنده‌ى آن، سنگ بنایى براى نوع دیدگاه نیچه به یونان باستان شد و بعدها او این نگرش را در آثار دیگرش به طور گسترده‌تر مطرح کرد. این تمجید و تعریفى که نیچه از ریشارد واگنر و آرتور شوپنهاور در این کتاب مى‌کند، بعدها بسیار تغییر کرد و حتى نیچه در رد نظریات واگنر کتابى نوشت.

خواندن کتاب زایش تراژدی از روح موسیقی به چه کسانی پیشنهاد می‌شود؟

اگر به کتاب‌های فلسفی به‌خصوص فلسفه مدرن و عصر یونان باستان و همچنین آثار نیچه علاقه‌مند هستید، این کتاب را از دست ندهید.

در بخشی از کتاب زایش تراژدی از روح موسیقی می‌خوانیم:

از مقایسه رویاها مى‌توان به چند نکته‌ى آموزنده درباره‌ى این هنرمند ساده‌دل رسید. اگر فردى را در حال رویا تجسم کنیم و ببینیم که چگونه در میانه‌ى توهم دنیاى خویش و بدون آنکه مزاحمتى برایش فراهم کنیم، با صداى بلند مى‌گوید: «این رویاست، مى‌خواهم باز هم رویا ببینم»، آن هنگام که نتیجه مى‌گیریم مشاهده‌ى رویا میلى ژرف و درونى است و آن زمان که از دیگر سو، ناگزیریم براى برآوردن این علاقه به رویادیدن، روز و الزامات هولناک آن را به فراموشى بسپاریم، بى‌تردید همه‌ى این پدیده‌ها را با هدایت آپولون تعبیرکننده‌ى رویا به شکل زیر تفسیر خواهیم کرد. از این رو است که بى‌شک از دو نیمه‌ى هشیار و رویاوار زندگى، آن نیمه‌ى نخست را ارجح‌تر، مهم‌تر، ارزشمندتر و صرفاً خود زندگى مى‌پنداریم.

به همین دلیل است که من به‌رغم آشکاربودن این تناقض، به‌دلیلى بس مهم در ماهیت ما که نمود آن وجود خود ما است، خلاف همگان رویا را ارزشمندتر مى‌دانم. هرچه بیشتر در طبیعت آن رانه‌ى بس قدرتمند هنر، و در آن اشتیاق پرشور به نمود براى رهایى با نمود را مشاهده مى‌کنم، بیشتر اهمیت این حس متافیزیکى را احساس مى‌کنم که حقیقت موجود و وحدت ازلى همچون امرى جاودانه غرقه در رنج و تناقض و درعین حال خیالى شورانگیز است که نمود براى ‌رهایى دائمى خود به آن نیازمند است: ما اسیر همین نمود و ساخته‌ى آن و همچون ناموجوداتى حقیقى هستیم، یعنى اسیر زمان، مکان و علیت، یا به بیان دیگر، واقعیتى تجربى که حس آن ضرورت دارد. اگر آنى از «واقعیت» خاص خویش چشم بپوشیم، هستى تجربى خود را حس خواهیم کرد و در آن، جهان اصولاً به‌سان تصورى‌پدیدآمده در هر لحظه از هستى ازلى خواهد بود و از این رو ناگزیر، رویا همچون رویاى رویا خواهد شد و به همین دلیل، ارضاى میل ازلى بنابر نمود است. از این رو، درونى‌ترین اصل طبیعت همان علاقه‌ى وصف‌ناشدنى به هنرمند ساده‌دل و آثار هنرى ساده‌دلانه و درواقع همان «نمود نمود» است.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
تلاشى براى نقد خویشتن
پیش‌گفتار