معرفی و دانلود کتاب تفسیر کشاف - جلد 2

معرفی کتاب تفسیر کشاف - جلد 2

کتاب تفسیر کشاف - جلد 2، مشتمل بر تفسیر 12 سوره‌ی قرآن از سوره‌ی انعام تا سوره‌ی اسرا است. ابوالقاسم محمود بن عمر بن محمد زمخشری خوارزمی ملقب به جارالله زمخشری، از دانشمندان معتزله‌ی ایرانی قرن ششم هجری قمری، در نگارش این اثر بر دو جنبه تمرکز داشت: جنبه‌ی عقلی و جنبه‌ی بلاغی و ادبی.

درباره‌ی کتاب تفسیر کشاف - جلد 2

«شمار تفاسیر در دنیا بسیار است و به جانم سوگند، هیچ‌کدام مانند کشاف من نیستند. اگر جویای هدایتی، همواره آن را بخوان و بدان که نادانی به درد و کشاف به داروی آن می‌ماند.» ابوالقاسم محمود بن عمر بن محمد زمخشری خوارزمی (Abu al-Qasim Mahmud ibn Umar al-Zamakhshari) ملقب به جارالله زمخشری،‌ چنین سخنانی را در وصف تفسیر خود گفته است. او که به مکتب معتزلیان تعلق داشت، کوشش دانشمندانی چون جاحظ، قاضی عبدالجبار اسدآبادی و عبدالقاهر جرجانی را در کتاب تفسیر کشاف (Al-Kashshaaf) به سرانجام رساند و مسیر تفسیر قرآن را پس از خود تغییر داد.

زمخشری در قرن پنجم هجری در ایران به دنیا آمد؛ زمانه‌ای که به گواه مورخان، عصر طلایی اسلام نامیده می‌شود. در این دره متون بسیاری از زبان فارسی و یونانی به زبان عربی ترجمه شد و دانشمندان مسلمان از سراسر جهان دستاوردهای علمی خودرا با یکدیگر به اشتراک می‌گذاشتند. دین اسلام پیروانش را به تعقل و دانش‌اندوزی تشویق می‌کرد و علومی چون فلسفه، طب، هندسه، تاریخ و ادبیات شکوفا شدند. در کنار این‌ها، علوم قرآنی نیز رشدی چشمگیر داشت و علم تفسیر، فقه و اصول،‌ لغت، حدیث، کلام و دانش‌های ادبی برای فهم کلام خداوند به کار گرفته شد. در این میان جارالله زمخشری با نوشتن کتاب تفسیر کشاف، نقشی مهم در گسترش علم تفسیر در جهان اسلام داشت.

زمخشری در مقدمه‌ی تفسیر کشاف به اعتزالی بودن خود و دلیل نگارش کتاب اشاره می‌کند: «چه بسیار برادران دینی ما که از فضلای برتر گروه ناجیه‌ی عدلیه بوده‌اند و بر دانش علوم عربی و اصول دینی تسلط داشتند؛ اما به خطا دچار می‌شدند. آنان هرگاه برای تفسیر آیه‌ای به من مراجعه می‌کردند و من برخی حقایق را برایشان فاش می‌کردم، به شگفت می‌آمدند. چنین شد که به من پیشنهاد کردند کتاب الکساف عن حقائق التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل (Al-Kashshaaf 'an Haqa'iq at-Tanzil) را بر آنان بخوانم.» گروه عدلیه یا معتزله از استدلال و تعقل برای درک آموزه‌های دینی بهره می‌بردند و برخلاف اشعریان، بر منقولات تکیه نداشتند.

جارالله زمخشری در کتاب خود بر دو محور تمرکز داشت: دانش ادبی (معانی و بیان و لغت) و عقل‌گرایی. او سعی داشت اعجاز قران را در زبان نشان دهد و از این رو دانش ادبی را در تفسیر خود به کار گرفت. بلاغتی که در نثر زمخشری دیده می‌شود، ترجمه‌ی این اثر را به زبان فارسی سخت کرده بود؛ تااینکه پس از نُه قرن تألیف این کتاب، ترجمه‌ی تفسیر کشاف به همت مسعود انصاری به انجام رسید. انتشارات ققنوس دوره‌ی چهار جلدی این تفسیر را به چاپ رسانده است.

نکوداشت‌های کتاب تفسیر کشاف - جلد 2

• تفسیر کشاف یکی از معروف‌ترین و متقن‌ترین تفاسیر اهل سنت است. از منظر نکات ادبی، علی‌الخصوص نکات بلاغی، در میان همه‌ی تفاسیر ممتاز است. مؤلف این تفسیر ملقب به جارالله زمخشری از اکابر علمای اسلام به شمار می‌رود و کتاب‌های بسیاری در ادب، حدیث و موعظه تألیف کرده است. (استاد شهید مرتضی مطهری، کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران»)
• باید مطالعه‌ی کتاب تفسیر کشاف را مغتنم شمرد، چه در انواع فنون زبان دارای شگفتی‌هایی است. (ابن خلدون، تاریخ‌نگار قرن هشتم هجری قمری)
• صرف نظر از گرایش اعتزالی این تفسیر، باید اعتراف کرد که پیش از زمخشری کسی مانند تفسیر کشاف را ننوشته است. هیچ‌کس نتوانسته چون زمخشری جمال قرآن و سحر بلاغت آن را نشان دهد. (محمدحسین ذهبی، استاد دانشگاه الازهر مصر و مؤلف کتاب «التفسیر و المفسرون»)
• کمتر کسی توانسته مانند حافظ لطایف حکمت را با نکات قرآنی درآمیزد. بدون شک کتاب تفسیر کشاف بر اشارات قرآنی حافظ تأثیر داشته است. از جمله در بیت «بخواه دفتر اشعار و راه صحرا گیر / چه جای مدرسه و بحث کشف کشاف است». (علامه محمد قزوینی، مصحح دیوان حافظ)
• با شناختی که از آقای مسعود انصاری دارم، مطمئنم که این کار یکی از نمونه‌های برجسته‌ی ترجمه‌ی یکی از مهم‌ترین کتاب‌های جهان اسلام شناخته خواهد شد و جریان تازه‌ای در ترجمه‌ی عربی به فارسی به راه خواهد انداخت. (کامران فانی، عضو پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی)
• نثر ترجمه‌ی کتاب تفسیر کشاف - جلد 1 عربی‌گرا و عربی‌زدا نیست و بهره‌ای از کهن‌گرایی دارد. (بهاء‌الدین خرمشاهی، قرآن‌پژوه و حافظ‌پژوه)

کتاب تفسیر کشاف - جلد 2 برای چه کسانی مناسب است؟

به باور مترجم کتاب تفسیر کشاف، با وجود تخصصی بودن این کتاب، طیف‌های گوناگونی از جامعه می‌توانند از این اثر گرانقدر زمخشری بهره ببرند. هر کس که به تفسیر قرآن علاقه دارد و در زمینه‌ی قرآن‌پژوهی فعالیت می‌کند، باید به این کتاب مراجعه کند.

در بخشی از کتاب تفسیر کشاف - جلد 2 می‌خوانیم

از حذیفه، که خداى از او خشنود باد، روایت کرده‌اند که گفت: شما آن را سوره «توبه» مى‌نامید، حال آن که سوره‌ی عذاب است و خداى متعال همه‌ی منکران را، بدون استثنا، از عذاب خویش بیم مى‌دهد.

اگر بپرسند: چرا این سوره را مانند دیگر سوره‌ها با آیه «بسم اللّه الرحمن الرحیم» شروع نمى‌کند؟ در پاسخ باید گفت: عبداللّه بن عبّاس در این باره از عثمان پرسش کرد و او گفت: اگر سوره یا آیه‌اى نازل مى‌شد، رسول خدا (ص) مى‌فرمود: آن را، در جاهایى که تعیین مى‌کنم، بگذارید. امّا رسول خدا (ص) وفات یافت و نفرمود این سوره را کجا بگذاریم، ولى مضمون این سوره با سوره‌ی انفال همانند بود و از این روى آن‌ها را در کنار هم گذاشتیم. از این روى این دو سوره را «قرینتین» هم مى‌گویند.

ابى‌کعب مى‌گوید: آنان چنین پنداشته‌اند [ولى برداشت آنان درست نیست] زیرا در سوره‌ی انفال از پیمان‌ها سخن در میان آمده، حال آن که در سوره‌ی برائت درباره‌ی پیمان‌شکنى مطالبى آمده است. در این باره از ابن عیینه پرسش شد و او گفت: اسم خدا بر صلح و سلامتى و امنیت دلالت دارد و آن را در آغاز عهدشکنى و جنگ به کار نمى‌برند و خداى متعال مى‌فرماید: «و لا تقولوا لمن ألقى إلیکم السّلام لست مؤمنا» [نساء، 94]. برخى از مفسّران گفته‌اند که پیامبر اکرم (ص) در صدر نامه‌اى که به مخالفان در حال جنگ فرستاد، نوشت: «بسم اللّه الرحمن الرحیم» چنین عبارتى آغاز کلام است که متضمن جاذبه و دعوت است و در آغاز سخن عبارتى نفرت‌انگیز به کار نمى‌برند و از این روى مى‌فرماید: «سلامٌ على من اتبع الهدى» [طه، 47] و اگر کسى را فراخوانند که به خدا بگرود و او اجابت کند، و به کسى هم که پرداخت جزیه را پیشنهاد کنند و بپذیرد، هر دو گروه از هدایت پیروى کرده‌اند، امّا پیمان‌شکنى مایه بیزارى و لعنت است و سلام کردن به کافران حربى روا نیست.

فهرست مطالب کتاب

سوره أنعام
سوره أعراف
سوره أنفال
سوره توبه
سوره یونس
سوره هود
سوره یوسف
سوره رعد
سوره إبراهیم
سوره حجر
سوره نحل
سوره إسراء