معرفی و دانلود کتاب مردگان باغ سبز

معرفی کتاب مردگان باغ سبز

اگر بالاش هرگز با شاعری از اعضای حزب دموکرات آذربایجان، ملاقات نمی‌کرد، شاید در آخر پیرمردی بازنشسته می‌شد و این داستان هرگز شکل نمی‌گرفت، اما او برای سرنوشت خود تصمیم دیگری گرفت. کتاب مردگان باغ سبز درباره‌ی تقدیر تلخی است که گریبان‌گیر بالاش و صدها جوان دیگر شد. محمدرضا بایرامی ما را به هشتاد و اندی سال پیش در شهر تبریز می‌برد؛ جایی که جعفر پیشه‌وری مشغول تشکیل حکومت خودمختار است. این داستان سرگذشت جوانی شاعرپیشه و روزنامه‌نگار به نام بالاش را روایت می‌کند که در یکی از خونبارترین فصل‌های تاریخ، زندگی خود را به دست بی‌رحم سیاست می‌سپرد. کتاب حاضر در جشنواره‌ی ادبی اوراسیای روسیه به‌عنوان «رمان برگزیده» انتخاب شد.

درباره‌ی کتاب مردگان باغ سبز

تاریخ ایران یک سمفونی تراژیک است. سرزمین ما، به سازی شباهت دارد که با غم خو گرفته و نوازنده‌اش تنها در سوگ سیاوش‌ها و مرگ سهراب‌ها مارش عزا می‌نوازد. حتی اگر درست ندانیم این غم آبا و اجدادی از کجا آمده و نطفه‌اش از خون کدام بی‌گناه بسته شده، به‌خوبی مطلعیم که اصیل‌ترین و گران‌بهاترین داشته‌ی ما همین رنج و خشم موروثی است که از نیاکانمان به ما ارث رسیده است. کتاب مردگان باغ سبز راوی یکی از برگ‌های سوگوار تاریخ است که با خون بی‌گناهان و البته گناهکاران رنگین شده. پیش از خواندن این کتاب، باید بر این نکته واقف باشیم که بر مسند قضاوت نشستن و نیست‌شدگان و از میان رفتگان را محاکمه کردن، کاری به دور از انصاف است؛ همان‌طورکه محمدرضا بایرامی از جهت‌گیری سیاسی پرهیز کرده و با موضعی منصفانه به داستان‌سرایی برای این برهه‌ی تاریخی پرتنش پرداخته است.

رمان مردگان باغ سبز از سال‌های میانی دهه‌ی 20 و بعد از اتمام جنگ جهانی دوم آغاز می‌شود؛ زمانی که اروپا در حال پاک‌ کردن رد خون مانده بر روی دستش بود اما ایران وارد عصری خونین‌تر از قبل شد. در این میان، استالین، رهبر حزب کمونیست، با مردی به نام جعفر پیشه‌وری مکاتبه می‌کرد. پیشه‌وری از مدتی قبل حزب دموکرات آذربایجان را تأسیس کرده بود و می‌خواست حکومت مجزایی از دولت مرکزی را در تبریز و شهرهای آذربایجان راه بیندازد. طبیعتاً خواسته‌ی او، مطالبه‌ای نبود که با موافقت دولت مرکزی روبه‌رو شود. این کشمکش از زمان طرح موضوع جداسازی حکومت آذربایجان تا زمان از بین‌ رفتن حزب دموکرات، چند سال به‌ طول انجامید. محمدرضا بایرامی، حوادث پیش آمده در این بازه‌ی زمانی را بازگو می‌کند.

شخصیت اصلی کتاب مردگان باغ سبز، جوانی خوش‌صدا و هنرمند به نام بالاش است. او پسری دوره‌گرداست که شعر می‌سراید. نه از سیاست چیزی می‌داند و نه دوست دارد تفاوت‌های کمونیسم و سوسیالیسم را بداند. زندگی ساده‌ای دارد و حتی اگر به سراغ روزنامه می‌رود، با سرعت از صفحات سیاسی عبور می‌کند تا به بخش ادبی آن برسد. همین جوان از همه‌جا بی‌خبر، به پیشنهاد مردی بانفوذ که از دوستان جعفر پیشه‌وری و از سران حزب دموکرات است، به‌عنوان گوینده وارد رادیو می‌شد؛ اما همان‌طورکه قابل حدس است، قرار نیست مدت زیادی صرفاً گوینده باقی بماند، بلکه سرنوشتی عجیب‌تر انتظارش را می‌کشد، سرنوشتی مثل تبدیل شدن به یک روح سرگردان.

محمدرضا بایرامی داستان خود را به شیوه‌ی رئالیسم جادویی پیش می‌برد. او بالاش را در اوج قشون‌کشی ارتش و قتل‌عام اعضای حزب دموکرات تنها می‌گذارد و ما را پانزده سال به جلو می‌برد؛ جایی که امیرحسین منتظر ماست. این پسر نوجوانی است که از ظلم و جفای پدر ناتنی خود خسته شده و به تهران گریخته. او به دنبال اصالت خود می‌گردد و برای یافتن هویت خود، راهی آذربایجان می‌شود. در میانه‌ی راه با مردی سرگشته و آشفته دیدار می‌کند. آن مرد روح سرگردانی است که پاسخ پرسش‌های امیرحسین و حتی من و شما را به‌خوبی می‌داند. کسی که با روایت آنچه بر سرش آمده و شرح جهنمی که در سردترین شهر ایران نظاره‌گرش بوده، چگونگی نابودی فرقه‌ی دموکرات آذربایجان و کشتار مردم را روایت می‌کند.

حوادث کتاب مردگان باغ سبز در قالب داستانی نیمه‌رئالیستی بازگو می‌شوند و فضای سیاسی و اجتماعی آذربایجان در دهه‌ی 20، شیوه‌ی مبارزات سیاسی در آن عصر، خیانت استالین و کمونیست‌های شوروی به مردم ایران را نمایان می‌سازد. شاید با خواندن این رمان تاریخی، بتوانیم به این پرسش که «چرا موسیقی ما، شعر ما، داستان‌های ما و در مجموع فرهنگ ما غمگین است؟» پاسخ دهیم و دلیل آن را در تاریخ نگون‌بخت خود بیابیم.

کتاب مردگان باغ سبز به کوشش انتشارات افق چاپ و در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب مردگان باغ سبز

• این داستان یکی از آثار ماندگار ادبیات داستانی بعد از انقلاب است. کتاب مردگان باغ سبز دقیقاً به امروز جامعه‌ی ما مربوط است و باید با این دیدگاه خوانده شود. (رضا امیرخانی- نویسنده)
• رمان مردگان باغ سبز به‌خوبی واقعه‌ی فروپاشی حزب دموکرات آذربایجان را توصیف کرده و سرنوشت سران حزب دموکرات و مردمی را که در این اتفاق گرفتار شدند روایت می‌کند. (کاوه بیات- پژوهشگر ادبی)

کتاب مردگان باغ سبز برای چه کسانی مناسب است؟

این داستان برای کسانی که به قصه‌های تاریخی و سیاسی علاقه‌مند هستند و دوست دارند درباره‌ی تاریخ ایران اطلاعات بیشتری داشته باشند، مناسب است.

در بخشی از کتاب مردگان باغ سبز می‌خوانیم

ماجرا به زمان جنگ اول جهانی برمی‌گشت، بیست بیست و پنج سال پیش.

التفات کیهان و اطلاعات را پرت کرد طرف بالاش.

ببین چی‌چی‌ها نوشته‌اند!

شاه گفته بود که با حرکت‌های تجزیه‌طلبانه مبارزه خواهد کرد و قوام هم قول داده بود که به‌زودی مسئله‌ی آذربایجان حل خواهد شد. بالاش سرسری صفحه‌ی اول روزنامه‌ها را از نظر گذراند و گفت: «این‌ها همه سروصداهای بیخودی است. گمان نکنم حمله کنند. قرارداد داریم. همه‌شان خودمختاری را پذیرفته‌اند. مسئله فقط انتخابات است. همین و بس!»

پس قشون تو قزوین چه کار می‌کند؟

آن‌ها هم اگه بیایند، دخالت نمی‌کنند، اگه بنا بود دخالت کنند خود تیمسار درخشانی دخالت می‌کرد. مگه اعلام نکرد که ارتش در امور مملکت‌داری و سیاست دخالت نمی‌کند؟ اگه می‌خواستند نمی‌توانستند با لشکر سوم زیر فرمان او جلوی حزب را بگیرند؟! درست است که الان فرقه کلی نیرو دارد، ولی روز اول چی داشت؟

پس آن قضیه‌ی رضاییه و سرهنگ زنگنه چی!؟ یا پادگان اردبیل!؟ آن‌ها که مثل درخشانی عمل نکردند. می‌گویند وقتی حزب تو اردبیل پیروز می‌شود، دو گروهبان را بیرون شهر سر و ته چال می‌کنند تو زمین. چون تا آخرش هم مقاومت می‌کرده‌اند و نمی‌گذاشته‌اند پادگان سقوط کند. فکر می‌کنی اگه دولت مرکزی حاکم بشود، از انتقام این‌ها می‌گذرد؟ بله! قوام گفته می‌آییم فقط برای نظارت. ولی ما چرا باید باور کنیم؟... چوپانی را که خوابش ببرد می‌فرستند دنبال گله‌داری؟

بالاش گفت: «تو زیادی بدبینی انگار!»

اما التفات هنوز هم نگران بود. گفت: «این قوام مارمولکی است که لنگه ندارد. مطمئن باش که حمله می‌کنند و حمام خون راه می‌اندازند. این همه نیرو به خاطر انتخابات راه نیفتاده. با پلیس و ژاندارمری هم می‌شد نظم را برقرار کرد. تازه مگه فدایی‌ها از عهده‌ی این کار برنمی‌آیند؟ الان که می‌گویند تبریز از تهران هم امن‌تر است. نیست؟ کسی که می‌تواند این همه وقت امنیت شهرها را برقرار کند، نمی‌تواند برای یه روز امنیت صندوق‌ها را تأمین کند؟!»

بالاش گفت: «یادت باشد که همیشه ‌یه پای ثابت انتخابات تقلب است. آن‌ها می‌خواهند مأموران خودشان پای صندوق‌ها باشند و الّا ما را متهم می‌کنند به تقلب.»

این‌ها همه‌اش بهانه است.