معرفی و دانلود کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه طلبی: جستارهایی در باب توجه و جلب توجه

معرفی کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه طلبی: جستارهایی در باب توجه و جلب توجه

مسائل زیادی توجه ما را به خود جلب می‌کنند که ممکن است نجات‌بخش یا ویران‌کننده باشند. آدام فیلیپس در کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه طلبی تأکید می‌کند که ما به شیوه‌های مختلفی به اطرافمان توجه می‌کنیم یا تلاش می‌کنیم توجه دیگران را جلب می‌کنیم. این پدیده در گذشته امری منفی در نظر گرفته می‌شد اما نویسنده تحت‌تأثیر زیگموند فروید اشاره می‌کند که توجه طلبی باعث زندگی بهتر می‌شود.

درباره‌ی کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه طلبی

کارن هورنای -روانکاو برجسته- از سه تیپ شخصیتی در جامعه‌ی مدرن می‌گوید که عبارت‌اند از: 1. مهرطلبی، 2. برتری‌طلبی و 3. انزواطلبی. جالب است که مهرطلبان و برتری‌طلبان عاشق توجه دیگران هستند و انزواطلبان از توجه دیگران فرار می‌کنند. شما جزو کدام دسته هستید؟ اگر می‌خواهید درباره‌ی مسئله‌ی توجه -چه خودآگاه و چه ناخودآگاه- بدانید حتماً به سراغ کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه طلبی اثر آدام فیلیپس بروید.

از سوی دیگر، اسلاوی ژیژک -روانکاو معاصر- اعتقاد دارد که اگر اتفاق خوبی برای ما بیفتد، مثلاً اگر یک ماشین بنز لوکس بخریم، تنها وقتی به ما خوش می‌گذرد و از داشتن این ماشین کیف می‌کنیم که درباره‌ی آن با فرد «دیگری» صحبت کنیم. آیا شما وابسته به فرد دیگری هستید؟ یعنی می‌خواهید از داشته‌هایتان با دیگری صحبت کنید؟ پس نگران نشوید؛ زیرا این یک خواسته‌ی عادی است.

آدام فیلیپس (Adam Phillips) که یک روان‌درمانگر و یک جستارنویس مطرح بریتانیایی است در کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه‌طلبی (Attention Seeking) می‌گوید: «توجه‌ طلبی یکی از بهترین کارهایی است که انجام می‌دهیم.» شاید درگذشته بارها شنیده باشید که این امر خوب نیست! اینکه ما بخواهیم توجه دیگران را جلب کنیم؛ ولی در روانکاوی با این میل انسانی مانند یک رانه‌ی عادی برخورد می‌شود.

منتقدی به نام آرون شوستر در «دردسر لذت» نوشته است: «واژه‌هایی که ثباتی اساسی به دنیایمان می‌بخشند... توجهمان را معتاد خویش می‌سازند.» توجه‌طلبی دو نتیجه دارد: یا نجات‌بخش است یا ویران‌کننده. این یک خواهش اعتیادآور است. اگر ما بتوانیم به مسائلی که به آن‌ها توجه می‌کنیم، مسلط شویم، روند مثبتی را در پیش خواهیم گرفت.

ما به‌طورکلی یا توجه می‌کنیم یا توجه دیگران را جلب می‌کنیم. به‌هرحال این‌ها به قول آدام فیلیپس، همان رگه‌ای از دیوانگی یا اعتیاد ما است. خیلی‌ چیزها به طور ناخودآگاه ما را به‌ خود جلب می‌کنند. مثلاً کارل گوستاو یونگ اعتقاد دارد ما معمولاً به زنی که شبیه به کهن‌الگوی مادر ماست، جلب می‌شویم. شاید این امر خیلی عجیب باشد که خانواده در شکل‌گیری مسائلی که به آن‌ها توجه می‌کنیم نقش کلیدی دارد، مخصوصاً در کودکی ما.

شعار مشهور مکتب سوررئالیسم «به من بگو در تسخیر چه هستی تا بگویم که هستی» را به‌خوبی می‌توان در غالب این جمله ترجمه کرد «به من بگو به چه چیزهایی دلبستگی داری تا بگویم که هستی». این کلید اصلی کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه‌طلبی اثر آدام فیلیپس است. چیزی که ما به آن توجه می‌کنیم یا به آن دلبستگی پیدا می‌کنیم، در جامعه، سلیقه‌ نامیده می‌شود. این موضوع پیوند بین روان‌کاوی و جامعه‌شناسی است.

«از توجه می‌توان به‌عنوان مترادفی از انحراف، اعتیاد، ایدئولوژی، عادات تفننی یا انضباط استفاده کرد.» وقتی ما به چیزی توجه بیشتری نشان می‌دهیم، ذهنمان بسیار محدود می‌شود. اضطراب و افسردگی، توجهمان را بیش از حد تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. یکی از کارهای ما این است که گستردگی توجهمان را محدود کنیم. درست مانند رغبت که کم و زیادش اهمیت دارد.

هر کسی یا هر چیزی که توجه ما را به خود جلب می‌کند؛ مانند رغبتی که علاقه‌ی ما را برمی‌انگیزد ساختار زندگی ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. علاقه‌ی ما کسانی هستند که از آن‌ها حرف‌شنوی داریم یا همان مکان‌هایی هستند که به آن‌جا می‌رویم. جالب است بدانید که مردم قرن نوزدهم می‌ترسیدند که روزی خورشید ناپدید شود. این اتفاق شبیه مشکلی است که ارنست جونز روانکاو به آن ناپدیدشدگی توجه می‌گفت. زمانی که علاقه به زندگی در ما ناپدید می‌شود، چه اتفاقی درون ما افتاده است؟

توجه‌طلبی باعث پیشرفت در زندگی می‌شود؛ زیرا ما می‌خواهیم دیگران به ما توجه کنند تا به ما کمک کنند؛ پس توجه‌طلبی و معاشرت، به یکدیگر وابسته‌اند. این کلید بعدی کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه‌ طلبی اثر آدام فیلیپس است. خیلی مواقع ما به چیزهایی که توجه می‌کنیم، آگاهی نداریم و دقیقاً نمی‌دانیم دنبال چه چیزهایی هستیم. گاهی این توجه‌طلبی در هنر یا دستیابی به موفقیت یا حتی عبادت تغییر چهره می‌دهد؛ پس همه چیز با توجه‌ طلبی آغاز می‌شود.

شاید باورتان نشود؛ اما برخی روانکاوان اعتقاد دارند که کودکان مانند فاشیست‌ها هستند؛ چون فقط به نیاز و میل خودشان توجه دارند. زیگموند فروید اعتقاد داشت که بخشی به نام «نهاد» در کودک شکل می‌گیرد که کاملاً لذت‌طلبانه و شیفته‌وار است. کودک در همان ابتدا یاد می‌گیرد که به خودش توجه کند و به تنها کسی که وابسته است، پدرش است.

آدام فیلیپس در کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه‌ طلبی در فصل دوم می‌گوید که زبان و کلمات بسیار مهم هستند و این فصل را با جمله‌ای از لودویگ ویتگنشتاین، فیلسوف مشهور اتریشی آغاز می‌کند. او در ادامه می‌گوید که اخیراً دغدغه‌های زیادی درباره‌ی توجه در بین جوانان ایجاد شده است. فیلسوفی به نام تالبوت بروئیر در مقاله‌ای با عنوان «علوم‌انسانی به چه درد می‌خورد» نوشته است: «توجهی که محیط اطراف در محصلان ما ایجاد می‌کند آن‌ها را به ویژگی‌های لازم برای علاقه به ادبیات یا هنر یا فلسفه مجهز نساخته است.»

اکثر مردم علاقه‌ای به ادبیات یا نقد ادبی ندارند؛ ولی هر چیزی می‌تواند توجه مردم را به خود جلب کند. بسیاری از مردم عاشق این هستند که در تجربه‌ای غرق شوند؛ بنابراین هنر عامه‌پسند مثل سینما موردتوجه بیشتر مردم است؛ اما آدام فیلیپس در کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه‌ طلبی اعتقاد دارد که مهم‌ترین مسئله‌ای که همه در آن غرق می‌شوند، بیماری است. بیماری تمام حواس ما را به خود جلب می‌کند.

فروید به تعریفی جدید از توجه پرداخته است. این توجهی نادانسته یا ناخواسته است که برداشت‌های ما از دنیای اطرافمان را شکل می‌دهد. دلایل این برداشت‌ها از طریق این توجه، و بدون آگاهی خودمان شکل می‌گیرد؛ مثل رویاها که علاقه‌ی ما به امری جز زندگی عادی را نشانمان می‌دهد. ما طبق معمول به چیزهایی توجه می‌کنیم که رضایت آینده‌ی ما را تأمین می‌کنند. ما خواب‌گردانانی هستیم که برای رویای شب کار می‌کنیم.

خلاصه اینکه «در ژرفای وجودمان چیزی نیست جز آنچه خودمان آنجا گذاشته‌ایم.» این‌ها کلمات ریچارد رورتی، فیلسوف مشهور آمریکایی است. گویندگی کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه‌ طلبی نوشته‌ی آدام فیلیپس و ترجمه‌ی مریم تقدیسی را فرزانه فائزی انجام داده که از سوی انتشارات جیحون منتشر شده است. لازم به ذکر است انتشار نسخه‌ی متنی این کتاب توسط انتشارات پندارتابان صورت گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب نگاهی روانکاوانه به توجه طلبی

• آدام فیلیپس درباره‌ی چرایی خوب‌بودن توجه طلبی و لذت بازخوانی رمان گتسبی بزرگ می‌گوید. (گاردین)
• روانکاوی در اینجا به معنی ارتباط حداقل دو انسان است. (انتشارات مک میلان)
• آدام فیلیپس در این کتاب، بهترین رساله‌نویس زنده‌ی انگلیسی است. (جان گری)

کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه‌طلبی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای روانشناسان و روانکاوان بسیار مناسب است؛ زیرا در آن به نکاتی توجه شده است که می‌تواند در شناخت و درمان بیمار کمک کند. همچنین اگر می‌خواهید به شناخت مناسبی از خودتان و دوستانتان دست پیدا کنید شنیدن این کتاب صوتی را فراموش نکنید.

در بخشی از کتاب صوتی نگاهی روانکاوانه به توجه طلبی: جستارهایی در باب توجه و جلب توجه می‌شنویم

من با استفاده از رمان‌های داستان راسلاس و تریسترام شندی به طرح موضوع کاربردهای بی‌توجهی پرداختم. ولی به گفته‌ی منتقدی به نام دیوید بارتولوما منظور من در اینجا «نوشتن درباره‌ی تاریخ اندیشمندان یا بازگو کردن داستانی درباره‌ی نفوذ نیست. بلکه به دنبال پیگیری دغدغه‌هایی متداول هستم، دغدغه‌هایی که واژه‌نامه‌ای عجیب، عمیق و مستمر ایجاد می‌کنند». می‌خواهم نشان دهم می‌توان خطی کشید -البته نه لزوماً خطی مستقیم و با تأثیری تصدیق‌شده- از استرن و جانسون تا فروید و سپس در ادامه تا برخی معضلات بنیادینِ آنچه به روانکاویِ «گروه میانیِ بریتانیا» و به‌خصوص علاقه‌ی ماریون میلنر به آنچه توجه «محدود» و «گسترده» نامیده است.

یکی از راه‌های پرداختن به این موضوع توصیف فروید از روانکاوی به‌عنوان نوع جدیدی از درمان مبنی بر بی‌توجهی -هم برای پزشک و هم بیمار- است. درمانی براساس تمرکز نکردن بر روش قدیمی. درمانی که بی‌توجهی ابزار آن است، نه مانع آن. روانکاو پزشکی بود که به روش توجه با «جریان آزاد» (یا «حتی شناور») گوش می‌کرد. او باید هیچ‌گونه اهمیت خاصی برای هیچ‌یک از ابعاد گفتمان بیمار قائل نمی‌شد و به این طریق به حرف‌های آزاد و غیرمنتظره‌ی بیماری گوش می‌کرد که از او خواسته می‌شد بدون توجه به حرف‌هایش صحبت کند بدون اینکه بخواهد ماجرایی را تعریف کند یا منظوری از حرف‌هایش داشته باشد، بدون اینکه تا جایی که امکان داشت کلماتش را انتخاب کند و «به چیزهایی که به ذهنش می‌رسید نه چیزی اضافه و نه از آن کم کند». گویی منظور فروید این بود که تنها در حالت بی‌توجهی است که برخی تحریکات مؤثر واقع می‌شوند و منظور از تحریکات همان تمایلات ناخودآگاه بود (بی‌توجهی موجب می‌شود حضور آگاهی‌بخش خود را بشنویم). او در توصیه‌هایی به پزشکانِ روانکاو نوشته است:

درحالی‌که بیمار به بیان همه‌ی مشاهدات درونی خود می‌پردازد و از همه‌ی مخالفت‌های منطقی و مؤثری اجتناب می‌کند که او را وادار به گزینش از میان آن مشاهدات می‌کند، پزشک باید بدون جایگزین کردن سانسوری از طرف خود درباره‌ی رفتار گزینشی بیمار خود را در وضعیتی قرار دهد که بتواند از همه‌ی گفته‌های او به‌ منظور تفسیر و تشخیص محتوای ناخودآگاه و پنهانی او استفاده کند.

فهرست مطالب کتاب صوتی