معرفی و دانلود کتاب صوتی بیماری منتهی به مرگ: شرحی روانشناسانه از منظر مسیحی به قصد تهذیب و تنبه

معرفی کتاب صوتی بیماری منتهی به مرگ: شرحی روانشناسانه از منظر مسیحی به قصد تهذیب و تنبه

کتاب صوتی بیماری منتهی به مرگ شاهکاری فلسفی از متفکر بزرگ دانمارکی، سورن کی یرکگور است. موضوع این اثر که از برخی جهات یکی از مهم‌ترین کتاب‌های نویسنده به شمار می‌رود، «نومیدی» است، هر چند نه در معنای متعارف آن. به طور خلاصه می‌توان چنین گفت که کی‌یرکگور در این اثر، به سان تمامی نوشته‌هایش، با رویکردی اگزیستانسیالیستی/مسیحی به بررسی عواطف انسانی‌ و دغدغه‌های انضمامی بشر نشسته است.

درباره کتاب صوتی بیماری منتهی به مرگ:

سورن کی‌یرکگور (Soren Kierkegaard)، متفکر شوریده‌ی دانمارکی، در عصری می‌زیست و می‌نوشت که فضای فکری و آکادمیک آن، تماماً آکنده از اتمسفری هگلی بود. نظامی که فیلسوف بزرگ آلمانی در کتاب «پدیدارشناسی روح» خود برپا ساخته بود، به ساختمانی غول‌پیکر می‌مانست که جز تحسینِ شکوه و عظمت آن، کاری از دست آدمی در برابرش برنمی‌آمد. آری، مدخل این ساختمان یگانه راه ورود به عرصه‌ی نظرورزی‌های فلسفی بود. هگل که کمی پیشتر مرگ هنر را با صدای بلند اعلام داشته بود، حال، خود نقطه‌ی پایانی بر تاریخ فلسفه قلمداد می‌شد.

در چنین شرایطی بود که سورن کی‌یرکگور پا در مسیری یکسره متفاوت نهاد که زمینه‌ساز ظهور اگزیستانسیالیسمِ سارتری و بسیاری از دیگر جریان‌های بدیع فکری و فلسفی در قرن بیستم شد. اما این مسیر چه بود؟ پاسخ این سوال را باید با عطف توجه به حمله‌های فیلسوف دانمارکی به فیلسوف آلمانی جُست.

یورش سورن کی‌یرکگور به نظام فلسفی هگل، به واقع شوریدن علیه این فرض کاذب است که عرصه‌ی نظر و حیات فکری را می‌توان از عرصه‌ی عمل و حیات انضمامی جدا ساخت. به اعتقاد کی‌یرکگور، فلسفه‌ی هگل با تمام عظمتش، با همه‌ی بارقه‌های نبوغ‌آمیز مشهود در آن که انکارکردنی نیست، ره به جایی نمی‌برد، چرا که در تحلیل نهایی، در آن نشانی از انسان و «احوال انسانی» نیست.

این احوال انسانی که گوناگون‌اند و بعضاً درک‌ناشدنی، همان است که به باور کی یرکگور باید پایه‌ی هر فلسفه‌ای باشد. البته این احوال انسانی چیزی جز همان اضطراب‌ها، ترس‌ها، امیدها، شک‌ها و یقین‌ها، خلاصه، جز همان عواطف پرشماری نیستند که همه‌ی آدمیان در طول زندگی خود بارها و بارها تجربه‌شان می‌کنند. باری، آنچه به زعم کی‌یرکگور در این باره مهم است، فلسفیدن در دل آنها و از طریق آنهاست؛ و این عیناً همان کاری‌ست که هگل و هگلیان هرگز به انجامش مبادرت نورزیدند.

باری، از آنجا که هدف مطلب حاضر معرفی کتاب بیماری منتهی به مرگ (The Sickness Unto Death) است، و نه بحث در باب نظام فکری نویسنده‌ی آن، از تقابل میان فلسفه‌ی هگل و کی یرکگور می‌گذریم، و در ادامه نگاهی مختصر بر کتاب بیماری منتهی به مرگ می‌اندازیم.

این اثر در سال 1849، با نام مستعارِ آنتی کلیماکوس به انتشار رسید. موضوع عمده‌ی کتاب، چنانچه گفتیم، نومیدی است. اما شیوه‌ی کار کی‌یرکگور چنان است که هنگام پرداختن به این موضوع، پای بسیاری از مسائل دیگر، از جمله مفهوم «خود» و البته مسئله‌ی «ایمان» و «مسیحیت» را نیز به میان می‌کشد. به واقع، تعریفی که او از نومیدی و اقسام آن به دست می‌دهد، بدون درک زمینه‌های الهیاتی‌‌ِ تفکر نویسنده محال به نظر می‌رسد.

کی‌یرکگور نومیدی را بیماریِ «خود» می‌نامد. به باور او، خود شدن و خود بودن، یگانه هدف زندگی آدمی بر زمین است. اما این هدف تنها به واسطه‌ی ایمان به خداوند (یا به تعبیر خود نویسنده: در خدا آرمیدن با فروتنی) است که می‌تواند تحقق یابد. در این مسیر اما بسا دشواری‌ها وجود دارد که جملگی برخاسته از سرشت دیالکتیکی ذاتِ بشر است. سرشتی که توأمان زمان‌مند/ابدی (یا به تعبیری، زمینی/قدسی‌) است. این دوگانگی بنیادین، همان است که آدمی را از «خود» خویش جدا ساخته، و پیوستنش بدان را در طی جریانی مستمر و پایان‌ناپذیر، دائماً به تعویق می‌اندازد. پس عجیب نیست که کی‌یرکگور صراحتاً اعلام می‌دارد که هیچ انسانی وجود ندارد که به نوعی درگیر نومیدی نباشد. با این حال، نومید بودن، خود درجاتی دارد. تعیین دقیق این درجات و ذکر تمام اشکالِ ممکنِ نومیدی، دو مطلب عمده‌ای‌ست که بخش اول کتاب بیماری منتهی به مرگ را به خود اختصاص داده است.

در بخش دوم اثر که رنگ و بویی به شدت مسیحی دارد، نومیدی نه به عنوان بیماری، بلکه به عنوان شکلی از «گناه» و طغیانی علیه خداوند مورد تأمل قرار گرفته است. در این بخش نیز تقسیم‌بندی‌هایی میان اشکال گوناگون گناه صورت گرفته، و در نهایت، همچون مورد نومیدی، بیان شده که انسانی وجود ندارد که به طور کامل بی‌گناه باشد.

شرح مختصر فوق در باب کتاب کوچک اما عمیق بیماری منتهی به مرگ، طبعاً ناکافی‌ و ناقص است. اما افسوس که مجالِ بیشتر سخن گفتن از این اثر را نداریم. به همین خاطر، بحث راجع به آن را همینجا به پایان می‌بریم.

کتاب صوتی بیماری منتهی به مرگ مناسب چه کسانی است؟

کتاب حاضر را به علاقه‌مندانِ فسلفه و الهیات پیشنهاد می‌کنیم.

با سورن کی یرکگور بیشتر آشنا شویم:

او در سال 1813 در شهر کپنهاگ دانمارک دیده به جهان گشود و به سال 1855 از دنیا رفت. وی پدر اگزیستانسیالیسم و از بزرگ‌ترین فیلسوفانِ معتقد به مسیحیت است. زندگی شخصی‌ و دغدغه‌های فکری و فلسفی‌اش به طرز حیرت‌انگیزی درهم‌تنیده‌اند؛ به طوری که شرحشان در قالب چند سطر مختصر، ابداً ممکن نیست. برای اطلاعات بیشتر در این باره شما را به دو کتاب خواندنی ارجاع می‌دهیم: نخست، «فیلسوف دل»، اثر کلر کارلایل، و دیگری، «چگونه کی‌‌یرکگور بخوانیم»، نوشته‌ی جان دی. کاپوتو.

آنچه در ادامه آمده، عناوین برخی از مهم‌ترین آثار سورن کی‌یرکگور در زبان فارسی است: «مفهوم آیرونی با ارجاع مدام به سقراط، تکرار، ترس و لرز، یا این یا آن.»

در بخشی از کتاب صوتی بیماری منتهی به مرگ می‌شنویم:

و اما مسیحیت! مسیحیت چنین تعلیم می‌دهد که این انسانِ فرد _و از این قرار، هر انسان یگانه‌ای اعم از مرد، زن، دختر خدمتکار، وزیر کابینه، تاجر، آرایشگر، دانشجو و محقق یا هر کس دیگر_، باری، این انسان فرد در پیشگاه خدا اگزیستانس دارد. این انسان فرد که شاید مفتخر می‌بود که یک بار در طول عمر خویش با پادشاه سخن گفته است، این انسانی که کمترین توهم صمیمی بودن با این یا آن شخص را ندارد، این انسان در پیشگاه خدا وجود دارد، و می‌تواند هر زمان که بخواهد با خدا سخن بگوید، آن هم با اطمینان از اینکه خداوند سخنش را می‌شنود. در یک کلام، این شخص دعوت شده است تا در اوج صمیمیت با خدا زندگی کند. از این گذشته، به خاطر این شخص، به خاطر همین شخص نیز، خداوند وارد جهان می‌شود، به خود اجازه می‌دهد که زاده شود، رنج بکشد و بمیرد. و این خدایی که رنج می‌کشد، تقریباً با تضرع و التماس از این شخص می‌خواهد کمکی را که تقدیمش می‌شود بپذیرد!

فهرست مطالب کتاب صوتی