معرفی و دانلود کتاب شعر و تجربه: نقادی هنر

معرفی کتاب شعر و تجربه: نقادی هنر

یکى از وظایف حیاتى فلسفه‌ی معاصر، تاریخ هنر و تاریخ ادبیات این است که رابطه‌ی سالم بین تفکر زیبایی‌شناختى و هنر را تبیین و دوباره برقرار کنند. ویلهلم دیلتای در کتاب شعر و تجربه زیبایی‌شناسی شعر را به‌عنوان هنر کلامی مطالعه می‌کند و با ابزار فلسفه قواعد حاکم بر آن را نشان می‌دهد. کتاب شعر و تجربه در حوزه‌ی فلسفه‌ی هنر و ادبیات قرار می‌گیرد.

درباره‌ی کتاب شعر و تجربه

دانش فن شعر یا نقد ادبی از زمان ارسطو تا دوران معاصر موردتوجه، بحث و تحلیل‌های گوناگون بوده است. قدیمی‌ترین و شاید معروف‌ترین کتابی که در این زمینه وجود دارد، فن شعر ارسطوست که بسیاری از متخصصان حوزه‌ی ادبیات و هنر به آن مراجعه می‌کنند؛ اما ویلهلم دیلتای (Wilhelm Dilthey) باور دارد که ادبیات و هنر شاخه‌ای از علوم انسانی و اصول کلی آن تابع قوانین این علوم است؛ بنابراین اصول و مبانی آن متناسب با شرایط تاریخی متغیر است و برای هر دوره باید یک فن شعر خاص تدوین کرد. او در کتاب خود به شرح و بسط فنون شعر جدید و تحلیل آثار دو شاعر بزرگ آلمانی پرداخته است.

کتاب شعر و تجربه (Poetry and experience) در دو بخش اصلی تنظیم شده است. بخش اول با نام فن شعر شامل آرای ویلهلم دیلتای درباره‌ی تخیل شاعر و خلاقیت شعری است و بخش دوم با عنوان شعر و تجربه‌ی زیسته، به تحلیل شعر چهار شاعر، شامل گوته، شکسپیر، روسو و هولدرین می‌پردازد.

بخش اول از کتاب شعر و تجربه‌ با مقاله‌ی «تخیل شاعر» شناخته می‌شود. این مقاله به‌مثابه‌ی فن شعر ویلهلم دیلتای است و می‌توان گفت کامل‌ترین دریافت خود دیلتای از اهمیت شعر است. مقاله‌ی تخیل شاعر که در سال 1887 منتشر شد، سه قانون از دیدگاه روان‌‏شناسى را درمورد استعاره در کوششى براى توضیح قدرت تخیل شاعر ارائه می‌کند. دستاوردهای این کار محتواى منظم و انسجام‏ یافته‌‏اى براى سایر علوم انسانى خواهد داشت. همچنین تلاش دلیتای برای فهمیدن خلاقیت شاعر، فن شعر را به اولین گزارش همه‌جانبه از برداشت او از روان‌شناسی تبدیل کرده است. ضمن آنکه نشان می‌دهد دیلتای رابطه‌ی روانشناسی و تاریخ را چگونه تصور می‌کرده است. علاوه‌براین، یکی از مباحثی که ویلهلم دیلتای در خصوص زیبایی‌شناسی مطرح می‌کند، شش سپهر اصلی احساس است. این سپهرهای شش‌گانه ردیف یا سلسله‌‏اى از دریافت‌‏هاى صرفاً احساسى تا احساس‌‏هاى صورى برآمده از نسبت‌‏هاى آهنگین صداها تا احساس‌‏هاى برآمده از جنبه‌‏هاى گوناگون محتواى معنایى شعر را در بر می‌گیرد.

یکی دیگر از مباحث مهم کتاب شعر و تجربه، تجربه‌ی زیسته‌ی شاعر است. تجربه‌ی زیسته‌ی شاعر متضمن نوعى کیفیت غیرشخصى است که آن را به چیزى بیش از نتیجه‌ی آگاهى خود او تبدیل می‌‏کند. زبان، اسطوره‏‌ها و سرودهایى که ما با آن‏‌ها رشد می‌‏کنیم، پیشاپیش شیوه‏‌هاى اکتساب و سازماندهى تجربه‏‌هاى زیسته‌ی ما را فراهم می‌‏آورند که بسیار اصیل‏‌تر از آن است که صرفاً توصیفات و گزارش‏‌هاى نفسانى به حساب آید. پس از شرح این مفهوم، در بخش دوم، شعر و تجربه‌ی زیسته در دو قسمت اصلی گوته و هولدرلین توضیح داده می‌شود.

ویلهلم دیلتای فیلسوفی است که تعلق خاطر خاصی به شاعرانی چون گوته، شیلر و هولدرلین دارد. او معتقد است که تنها ادبیات می‌تواند تصور پیچیده‌ی ما را از واقعیت بیان کند. در اصل همه‌ی هنرها تجربه‌های ما را تقویت می‌کنند؛ اما موفقیت شعر در این بین بیشتر است. دیلتای رابطه‌ی تنگاتنگ بین شعر و فلسفه را در آغاز قرن نوزدهم ترسیم کرد و در مقالات متعددی نشان داد ادبیاتی که در امثال گوته و شیلر آغاز شده بود، از تحولات عظیم اصالت معنای کانتی منفک نیست. او این نسبت را در چهار رساله‌ی ادبی تجربه‌ی زیسته و شعر تبیین کرد که دو رساله درباره‌ی گوته و هولدرلین در بخش دوم کتاب شعر و تجربه ترجمه شده است. این بخش علاوه‌ بر دو شاعر آلمانی، شامل مطالعه درباره‌ی شکسپیر و روسو نیز می‌شود.

کتاب شعر و تجربه ترجمه‌ی فن شعر ویلهلم دیلتای به فارسی است که انتشارات ققنوس آن را با ترجمه‌ی منوچهر صانعی‌ دره‌بیدی منتشر کرده است.

درباره‌ی مجموعه‌ی گزیده‌ی آثار ویلهلم دیلتای

انتشارات ققنوس مجموعه‌ای شش جلدی شامل گزیده‌ای از آثار ویلهلم دیلتای را منتشر کرده که کتاب شعر و تجربه جلد پنجم آن است. این جلد بیشتر شامل نظریات ویلهلم دیلتای در باب شعر، رابطه‌ی شعر و فلسفه و تحلیل آثار دو شاعر آلمانی می‌شود.

کتاب شعر و تجربه برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای استادان، دانشجویان و متخصصانی که در حوزه‌ی نقد شعر، ادبیات و هنر و رابطه‌ی هنر و ادبیات با فلسفه مطالعه می‌کنند، مناسب است.

در بخشی از کتاب شعر و تجربه: نقادی هنر می‌خوانیم

تخیل شاعر، با توجه به نسبت‌هایش با ماده واقعیت زنده، سنت و آنچه شاعران پیشین آفریده‌اند، مرکز کل تاریخ ادبى است. صور بنیادى شاخص تخیل خلاق و محصولات شعرى آن، از این نسبت‌ها سر برمى‌آورد. هیچ شاعر جدید آلمانى به صراحتِ گوته این قاطعیت تخیل را در خلاقیت ادبى اثبات نکرده است و هیچ شاعرى به اندازه او در مورد ماهیت تخیل بصیرت به کار نبرده است تا آن را به فهم درآورد. این ناشى از جایگاهى است که گوته در ادبیات اروپایى دارد.

در مقدمه این مجلد گفته‌ام که سیر ادبیات اروپایى با پیدایش علم جدید شکل گرفت. این جنبش ادبى، وقتى گوته متولد شد حدود یک و نیم قرن دوام یافت. وى تحت تأثیر این جنبش رشد کرد و بعضى از لوازم آن توسط خود او حفظ شد. گوته همچنین زیر نفوذ روشنگرى آلمانى بود. وقتى شروع به نوشتن [سرودن] اشعار خود کرد لسینگ در اوج تأثیرگذارى خود بود. گوته شاخص‌ترین تمایل این روشنگرى آلمانى را به عنوان شاخص کار خودش پذیرفت که توسط کل تاریخ ما تعین یافته است و آن پرداختن انسان به ذات خودش و به آرمان کل طبیعت است. اما دعوت تاریخى گوته که بر دستاوردهاى بزرگ روشنگرى بنا شده است، عبارت بود از معرفى قلمرو تازه‌اى براى شعر. در آلمان بود که این قلمرو تازه پا گرفت. گوته و رمانتیک‌ها در کوشش‌هایشان براى پیشبرد رهایى تخیل شعرى از سلطه تفکر انتزاعى و «ذوق سلیم» که چیزى از نیروى زندگى درنمى‌یافت، به نحوى جدایى‌ناپذیر با 125 هم متحد بودند. همه مى‌دانیم که این رهایى در کشورهاى گوناگون وارد شد، در آموزه انگلیسى نبوغ، در روسو، هامان، هردر، طوفان و فشار. گوته را این جنبش به پیش راند. اما خود شعر نو آفرینش او بود. و جدال تخیل شعرى او با روشنگرى حتى با روح علم در آن زمان نمایشى است که به موازات تاریخ ادبیات پیش نمى‌رود.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه مترجم
پیشگفتار بر کل مجلدات
یادداشت ویراستاران بر جلد پنجم
فهرست اختصارات
شعر و تجربه
مقدمه بر جلد پنجم
بخش اول: فن شعر
1. تخیل شاعر: عناصر فن شعر (1887): برگردان: لوئیس آگوستا و رودلف اِى. مکریل
قسمت اول: بصیرت‏‌هاى سنتى و وظایف جدید فن شعر
قسمت دوم
فصل اول: توصیف سرشت شاعر
فصل دوم: کوشش براى تبیین خلاقیت شعرى از دیدگاه روان‏شناسى
فصل سوم: تأیید برآمده از گواهى خود شاعران
قسمت سوم: صورت نوعى در شعر
قسمت چهارم: چشم‏اندازهایى براى نوعى نظریه فن شعر که باید از این بنیادهاى روان‏شناختى استنتاج شود
فصل اول: خلاقیت شعرى و انطباع زیبایى‏شناختى
فصل دوم: فن شاعر
فصل سوم: شأن تاریخى فن شعر
2. سه دوره زیبایى‏شناسى جدید و وظیفه کنونى آن (1892): برگردان: مایکل نِویل
1. سه روش قبلى زیبایى‏شناسى
2. اندیشه‏‌هایى در باب راه‌‏حل وظیفه امروزى زیبایى‏شناسى
3. قطعاتى براى فن شعر (19071908): برگردان: رودلف اِى. مکریل
تجربه زیسته
روان‏شناسى ساختارى
بخش دوم: شعر و تجربه زیسته
4. گوته و تخیل شعرى (1910): برگردان: کریستوفر رودى
زندگى
تخیل شعرى
تخیل شعرى گوته
شعر و تجربه زیسته
شکسپیر
روسو
گوته
5. فریدریش هولدرلین (1910): برگردان [به انگلیسى]: جوزف راس
میهن و اولین کوشش‌‏هاى شعرى تفننى
هولدرلین جوان: سرودهاى آرمان‏‌هاى انسانیت
بلوغ
داستان هوپریون
تراژدى امپدوکلس
شعرها
پایان
نمایه اشخاص
نمایه موضوعى