معرفی و دانلود کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان: کتاب سوم و چهارم مجموعه آشنایی با آرای متفکران درباره هنر

معرفی کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان: کتاب سوم و چهارم مجموعه آشنایی با آرای متفکران درباره هنر

بررسی تطبیقی و تاریخی دیدگاه‌های متفکران مسیحی و مسلمان درباره‌ی هنر و زیبایی محور اصلی کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان است. این کتاب جلد سوم و چهارم از مجموعه‌ی پنج جلدی آشنایی با آرای متفکران درباره هنر و نوشته‌ی محمد مددپور است، که در گروه کتاب‌های فلسفه‌ی هنر طبقه‌بندی می‌شود.

درباره‌ی کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان

در سنت‌های مسیحی و اسلامی، هنر و زیبایی مفاهیمی عمیقاً مرتبط با حقیقت، معنا و قدسیت دارند. در مسیحیت، زیبایی به‌عنوان تجلی نور الهی و نشانه‌ای از حضور خداوند در عالم مادی تلقی می‌شود. در اسلام نیز، هنر وسیله‌ای برای تجلی اسماء و صفات الهی است و زیبایی به‌عنوان یکی از مظاهر حقیقت مطلق در نظر گرفته می‌شود. هر دو سنت، هنر را نه صرفاً برای لذت حسی، بلکه به‌عنوان راهی برای تقرّب به حقیقت و درک معنای عمیق‌تر زندگی می‌نگرند. محمد مددپور در کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان درباره‌ی اندیشه‌ی متفکران مسیحی و مسلمان در باب هنر توضیح می‌دهد.

کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان در هشت فصل تنظیم شده است که به دو بخش کلی تقسیم می‌شود. در بخش اول، نویسنده هنر و زیبایی را در سنت مسیحی بررسی می‌کند. در این بخش، ابتدا تحت عنوان «گذار از یونان به مسیحیت» تأثیر فلسفه‌ی یونان بر تفکر مسیحی و تحول مفاهیم هنر و زیبایی واکاوی می‌شود. سپس تحت عنوان «تاریخ معنوی هنر مسیحی»، هنرهای تصویری، معماری و شمایل‌نگاری در مسیحیت تحلیل می‌شوند. همچنین نویسنده مفاهیمی مانند تجلی صورت الهی در انسان و نقش نور در هنر مسیحی را در قسمت «مبانی نظری هنر مسیحی» مطالعه می‌کند و دیدگاه متفکرانی چون اریگنس، کلمنس، امبروسیوس و آلبرت کبیر، آوگوستینوس و دیونوسیوس آریوپاگوسی را درباره‌ی هنر معرفی و تحلیل می‌کند.

در بخش دوم از کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان، محمد مددپور هنر و زیبایی را در سنّت اسلامی مطالعه می‌کند. در این بخش ابتدا تأثیر فلسفه‌ی یونان و نقش متفکرانی چون فارابی، ابن‌سینا و خواجه نصیرالدین طوسی در شکل‌گیری فلسفه‌ی هنر اسلامی تشریح می‌شود. سپس نویسنده دیدگاه‌های سهروردی و ابن‌عربی را درباره‌ی هنر و نقش خیال در فرآیند هنری تحلیل می‌کند. سرانجام فصل آخر این بخش با عنوان «حکمت اُنسی و معرفت‌شناسی هنر اسلامی» به مفهوم حکمت اُنسی و نقش آن در درک و تولید هنر در سنت اسلامی اختصاص دارد.

تحلیل تطبیقی و بررسی مقایسه‌ای دیدگاه‌های متفکران مسیحی و مسلمان درباره‌ی هنر و زیبایی از ویژگی‌های برجسته‌ی این کتاب است. نویسنده در این کتاب سیر تحول مفاهیم هنری را از دوران باستان تا دوره‌های میانی در هر دو سنت مسیحی و اسلام ردیابی می‌کند. نویسنده‌ی کتاب حاضر با پرداختن به مبانی فلسفی و حکمی هنر در سنت‌های دینی به مفاهیمی توجه کرده که کمتر به آن اشاره شده است. گستردگی منابع و استفاده از منابع اصلی و آثار متفکران برجسته برای تحلیل دقیق مفاهیم یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان است که آن را به پژوهشی برجسته تبدیل می‌کند.

کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان جلد سوم و چهارم از مجموعه‌ی آشنایی با آرای متفکران درباره هنر است که انتشارات سوره مهر آن را منتشر کرده است.

کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان برای چه کسانی مناسب است؟

دانشجویان، استادان و پژوهشگرانی که در زمینه‌ی فلسفه‌ی هنر مطالعه می‌کنند، به‌ویژه کسانی که به مطالعه‌ی تطبیقی مفاهیم هنری در حکمت مسیحی و اسلامی علاقه‌مند هستند، می‌توانند از این کتاب بهره‌مند شوند.

در بخشی از کتاب هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان: کتاب سوم و چهارم مجموعه آشنایی با آرای متفکران درباره هنر می‌خوانیم

ممسوخیت فرهنگی، مستلزم بروز بحران در پایان حیات هر فرهنگی است. از این رو بحرانی عمیق و فراگیر، گریبانگیر عقل ناسوتی و حیات دنیوی روم می‌شود. این بحران فرهنگی در همه شئونِ زندگی خود را نشان می‌دهد، ارباب و برده در یک رنج و درد مشترک به سر می‌برند، که از بی‌معنایی و ناامیدی از زندگانی این جهانی، روح قدرت‌طلب و ویرانگر ناشی می‌شود، و این امر موجب می‌گردد، که ارباب هر چه بیشتر به خشونت و حرص و ولع، برای ارضای شهوات سستی‌زا گرایش پیدا کند، و برده نیز با قیام علیه اربابان، بدون توجه به قدرت خونریزی آنان، خود را به شمشیر جور خصم بسپارد، و جان خویش را از زندگی جانگاه رها سازد.

در چنین اوضاعی دین مسیحیت ظهور می‌کند. یکی از نویسندگان اوضاع کلّی فرهنگی و زمینه پیدایش و گسترش مسیحیت را، در این عصر، چنین توصیف می‌کند:

«احساس از خودبیگانگی، و طلب کشف و شهود باطنی برتر، از جمله صفات قرن‌های آخر جهان باستان است. این طلب قبل از هر چیز، نشان دهنده آگاهی از افول ملل قدیم، و فرهنگ‌های ایشان، و همچنین احساس ظهور و طلایه عصر جدید بود، و نه تنها ظهور مسیحیت، بلکه پیدایی تفکر اسکندرانی _ یهودی و نحله‌های شرک‌آمیز شرقی را نیز، به صحنه حیات فرا می‌خواند. فلسفه‌های اسکندرانی و سریانی در این دوره، بر سرتاسر جهان متمدن غلبه پیدا کردند. وجه مشترک همه این مذاهب، عبارت بود از اعتقاد به دوگانگی عالم علوی و الهی، از یک سو، و عالم سفلی و دنیا از سوی دیگر؛ داشتن مفهوم انتزاعی از خدا، با نفی احتمال هر گونه معرفتی نسبت به ذات او، پست شمردن عالم محسوس بر اساس تعالیم افلاطون [در حقیقت نوافلاطونی] درباره ماده، و هبوط نفس آدمی از عالم برتر به عالم جسمانی؛ اعتقاد به قوای واسطه یا موجودات عالم برزخ، که به واسطه ایشان، فعل خداوند در عالم محسوس ظاهرمی‌شود. ریاضت‌های لازم برای رهایی روح از بند عالم حس، و بالاخره ایمان به کشف و شهودی که، در حالت جذبه به انسان دست می‌دهد.»

فهرست مطالب کتاب

کتاب سوم: هنر و زیبایی در نظر متفکران مسیحی
مقدمه
ر وح هنر قدسی
انتقال به طبیعت‌انگاری
روش دنیوی هنر رنسانسی و باروک
مبانی هنر قدسی مسیحی
اضمحلال شمایل‌های مقدس
نسبت صورت و معنی
سمبُلیسم و رمزنگاری
سیر نزولی هنر مقدس
نور الهی در هنر قدسی
زیبایی و هنر در حکمت الهی مسیحی
فصل اول: گذار از یونان به مسیحیت
عقل ناسوتی و عقل لاهوتی
هنر و درد نیست‌انگاری یونانیان
بحران فرهنگ اضلالی یونان و روم
فصل دوم: تاریخ معنوی هنر مسیحی
هنر آغازین مسیحی
تصویرگری
معماری و شمایل‌نگاری درگاهی
درگاه‌های کلیسای مسیحی
پیکرتراشی
پایان هنر مسیحی
فصل سوم: حکمت و فلسفه مسیحی
دین مسیح و فلسفه یونان
بنیانگذاران حکمت مسیحی شرق و غرب
اریگنس و کلمنس
حضور فلسفه یونانی در حکمت مسیحی
امبروسیوس و هیرونوموس
آوگوستینوس قدیس
اروپایی شدن مسیحیت
سه متألّه مسیحی
یوهانس اسکوتوس اریوگنا
بسط فلسفه اسکولاستیک مسیحی
آنسلم و آبلار
قدیس برنار و حیات عقلی و عرفان مسیحی
آلبرت کبیر
توماس آکوییناس
حکمت و فلسفه در تئولوژی توماس آکوییناس
نظریه اشراق الهی
پایان فلسفه والهیات قرون وسطی
فصل چهارم: مبانی نظری هنر مسیحی
بازگشت عقل لاهوتی
تجلی صورت الهی در انسان
هنر مسیحی و یونانزدگی طبیعت‌انگارانه
شمایل مقدس مسیحی
سمبلیسم و رمزشناسی هنر مسیحی: نام مسیح، صلیب، خورشید و حروف مقدس
سمبلیسم و معماری مسیحی
صورت و ماده در پیکرتراشی رمزی مسیحی
صورت و ماده ارسطویی و افلاطونی: هیله مورفیسم
هنر مقدس مسیحی و آیین‌های دینی
شیشه‌های منقوش کلیسایی
شمایل مقدس و نمونه‌های اصلی
مبانی نظری شمایل‌نگاری
فصل پنجم: نظر متفکران مسیحی درباره هنر
روح هنر مسیحی
هنر در نظر آباء اولیه کلیسا
نظریه شمایل‌شکنی و شمایل‌پرستی در هنر مسیحی
حکمت و فلسفه هنر آوگوستینوس
نظریه نور در تفکر دیونوسوس آریوپاگوسی
تفکّر هنری در عصر مهاجرت‌ها و مسیحی‌شدن اروپاییان شمالی
فلسفه هنر عصر کارولنژی و شارلمانی: قدیس برنار کلرویی و عهد جلالی هنر رمانسک
تفکر هنریِ عصر گوتیک
فلسفه اسکولاستیک، امروزه نیز، فلسفه رسمی کلیسای کاتولیک
حکمت هنر و زیبایی در تئولوژی مسیحی
هنر و زیبایی از دیدگاه قدیس توماس
خیال و مثال در تاریخ فلسفه غرب و شرق
نظریه تفسیر و تأویل و تمثیل
تفکر هنری پایان قرون وسطای مسیحی
کلام آخر. امکان احیاء هنر مسیحی
کتاب چهارم: هنر و زیبایی در نظر متفکران مسلمان
مقدمه
فصل ششم: تاریخ حکمت و فلسفه هنر اسلامی
سرآغاز حکمت هنر
آغاز هنر اسلامی
ظلمت اموی و بازگشت صُوَر خیالی جاهلی
نفوذ فلسفه یونانی در نظریه‌های هنر اسلامی: دو جریان نظری
پیدایی شعر حکمت یونانزده پس از نفوذ فلسفه یونانی
نظر فلسفی فارابی و ابن‌سینا درباره هنر
نظر فلسفی شهید بلخی و ابوسلیمان منطقی درباره هنر
سه‌نگاه فلسفی ادبی، عرفانی و دینی به‌هنر، در قرن چهارم هجری
نسبت میان شعر و دین
شعر فلسفی اسماعیلی کسایی و شعر حکمت شیعی فردوسی
شعر حکمت ابوالهیثم اسماعیلی
نظر فرخی و عنصری در باب معانی ذوقی
حکیم اسماعیلی ناصرخسرو قبادیانی
شاعر میان صنعت کلامی و هنر ذوقی قلبی: مسعود سعدسلمان
شاعران آشنا به فلسفه یونانی: فخرالدین گرگانی، عمعق بخارایی و انوری
حیرت مذموم شاعرانه در مواجهه با راز وجود: خیام و معزّی
حکمت هنر ادبا و فلاسفه
شعر حکمت خاقانی و نظامی گنجوی
شاعران دینی و انسی در برابر یونانزدگی
حکمت انسی هنر نزد امیر خسرو دهلوی، عطار، حافظ و جامی
فلسفه هنر خواجه نصیرالدین طوسی
فراتر از نظریه صوری و خیالی هنر
سُکریه و صحویه و تأویل در هنر
نظریه‌های هنر در آرای متفکران مسلمان
ادوار تفکر نظری درباره هنر
عصر پایانی هنر بزرگ اسلامی
گسستگی از هنر بزرگ و غلبه تدریجی غربزدگی و نیست‌انگاری
فصل هفتم: از فلسفه غربی تا حکمت شرقی هنر درعالم اسلامی
هنر حقیقی و حکمت دینی
هنر یونانی و ماقبل یونانی، تخنه
انحراف از هنر حقیقی و انکشاف قدسی با متافیزیک و فلسفه یونانی
غربی شدن تعریف هنر در عصر سیطره فلسفه
عقل فعّال یونانی _ شرقی
هنر نسبت کامل انسان با خداوند و حقیقت
زشتی و بی‌نسبتی انسان با قدس در عصر مدرن
تنزّل خیال در فلسفه یونانزده مسلمانان
عقل فعّال فیلسوفان مسلمان
سنّت و بدعت هنری
کشف صورت ازلی در هنر دینی
بی‌صورتی هنر مدرن
اسماء تمدنی و رهایی و فرآمدن
حکمت اشراق سهروردی و ساحت متعالی خیال و مثال
خیال مجرد و خیال متصل و منفصل عرفانی ابن‌عربی
ابن‌عربی و عالم خیال و الهام ربانی
عقل و قلب ابن‌عربی
هنر و عالم چون خیال اندر خیال: آیه‌بینی هنر
مذهب اصالت قلب ابن‌عربی در برابر مذهب اصالت عقل یونانزده فلاسفه
دینی شدن نظریه هنر پس از یونانزدگی آغازی
نیست‌انگاری مضاعف هنر مدرن شبه اسلامی
مقاومت هنرمندان اصیل در برابر هنر مدرن
فصل هشتم: حکمت‌انسی و معرفت‌شناسی هنر اسلامی
پرسش از حقیقت و ماهیت اثر هنری
علل پنگانه هنر
حکمت اُنسی و شناسایی هنری
1: خیال و تخیّل، محاکات و ابداع
ماده اثر هنری
2: مبدأ اثر هنری: علت فاعلی
الهام حقیقت هنری، جذبه و مکاشفه حقیقت
3: عالم خیال و صورت خیالی
کشف صور و مخیَّل و کشف معنوی و مجرّد
عالم خیال و مراتب قوای ادراکی
ریشه‌شناسی هنر
عشق و عاشقی و خیال معشوق
4: مبدأ القائات
خیال هنر دینی و دنیوی؛ خیال ممدوح و خیال مذموم
5: علت نمونه‌ای و مثالی
هنر جلوه محسوس نامحسوس «دیدار» حقیقت
6: صورت اثری هنری
زیبایی
مرگ خیال و مکاشفه اساطیری: شعرزدایی در فلسفه یونانی
7: غایت اثری هنری
کاثارسیس و تزکیه روح مخاطب و تذکر حقیقت