معرفی و دانلود کتاب تهذیب اخلاق

معرفی کتاب تهذیب اخلاق

محی الدین بن عربی، عارف و فیلسوف بزرگ و بنام اسلامی در کتاب تهذیب اخلاق به‌سان معلمی دلسوز به مخاطبان خود می‌آموزد که اخلاق چیست و چطور می‌توان به واسطه‌ی تهذیب و تزکیه‌ی نفس، اخلاق را در وجود خود شکوفا کرد و به سعادت و رستگاری رسید.

درباره‌ی کتاب تهذیب اخلاق

اخلاق به مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری اطلاق می‌شود که در انتخاب اعمال نقش داشته و انسان را به سوی انجام اعمال ناشایست و یا شایسته هدایت می‌کند. اخلاق جزئی جدایی‌ناپذیر از وجود انسان است و می‌تواند منجر به رستگاری انسان، سعادت و رسیدن به کمال و یا سقوط و نگون‌بختی او شود. برخلاف عوام، بسیاری از عارفان و فیلسوفان اخلاق را چیزی بسیار فراتر از عادات روزمره و عمل به هنجارهای اجتماعی دانسته و معتقدند اخلاق مانند گوهریست که به طور فطری در وجود انسان نهادینه شده است. تزکیه‌ی نفس و تهذیب می‌تواند آن را شکل دهد و شکوفا سازد. وجود هر موجود زنده‌ای برگرفته از مجموعه‌ی اخلاق‌ها و رفتارهای خوب و بد است، این انسان‌ است که اختیار و حق انتخاب دارد و می‌تواند انتخاب نماید که به کدام یک از این اخلاق‌ها اجازه‌ی شکوفایی و رشد دهد و از بروز کدام یک از اخلاق‌ها جلوگیری نماید.

محی‌الدین بن عربی عارف بزرگ و برجسته‌ی جهان اسلام است که در فلسفه‌ی اسلامی صاحب نظر بوده و فردی تاثیرگذار در این زمینه به حساب می‌آید. از این عارف بزرگ که در قرن ششم هجری می‌زیسته حدود هشتصد و پنجاه اثر به جای مانده است. کتاب تهذیب اخلاق یکی از آثار مهم این فیلسوف، اندیشمند و عارف اسلامی است که به مسئله‌ی اخلاق از دیدگاه اسلامی پرداخته است. در این کتاب مخاطبان با وجهه‌ای جدید از این فیلسوف بزرگ آشنا می‌شود. محی‌الدین بن عربی در این کتاب با لحنی روان و ساده از اخلاق سخن گفته و رفتارهای شایسته و ناشایست را برای مخاطبان خود برشمرده است.

کتاب تهذیب اخلاق با تعریف اخلاق شروع می‌شود، در ادامه محی الدین بن عربی از اخلاق ناپسند و اخلاق پسندیده صحبت به میان می‌آورد و درباره‌ی انواع نفس نظیر نفس شهوانیه، نفس غضبی، نفس ناطقه برای مخاطبان خود سخن می‌گوید. او در ادامه‌ی کتاب تهذیب اخلاق محی الدین بن عربی به انواع و اقسام اخلاق می‌پردازد و به خوانندگان می‌آموزد که چطور می‌توان اخلاق را فرا گرفت و کوشید تا به آن عادت نمود. دو بخش انتهایی کتاب نیز به توضیح درباره‌ی ملاک تهذیب اخلاق و وصف انسان کامل و اخلاقیاتی که انسان می‌تواند به واسطه‌ی آن به سعادت و کمال برسد اختصاص یافته است.

کتاب تهذیب اخلاق توسط زاهد ویسی به فارسی ترجمه شده و از سوی انتشارات جامی به چاپ رسیده است.

کتاب تهذیب اخلاق برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به اخلاق اسلامی مناسب و جذاب خواهد بود.

در بخشی از کتاب تهذیب اخلاق می‌خوانیم

راه برکندن نفس شهوانى این است که انسان در هنگام شهوات و هنگام شدت گرفتنِ رفتن به سوى لذات خود به یاد بیاورد که مى‌خواهد نفس شهوانى خود را رام کند. به این صورت نفس وى از تمایل شدید به شهوات پست روگردان مى‌شود و به سوى شهوات نیکو، از جنس همان شهوت مى‌گراید که او را ارضا مى‌کند و او هم به آن اکتفا مى‌نماید.

با این کار، شهوت وى شکسته مى‌شود، سپس آن را معطل مى‌کند و بازمى‌گرداند. اگر آرام گرفت، خوب است. وگرنه، کار را از راه درست آن انجام مى‌دهد. اگر این کار را انجام دهد و تکرار کند، نفس خوددارى مى‌کند و اگر به این حالت ادامه دهد، نفس به این عادت انس و الفت مى‌گیرد و از غیر آن هراس مى‌یابد.

کسى که مى‌خواهد نفس شهوانى خود را از میان ببرد، باید با پارسایان، راهبان، زاهدان، پرهیزکاران و واعظان زیاد همدمى نماید، مجالس رؤسا و اهل علم را گرامى بدارد؛ چراکه رؤسا و به ویژه بزرگان دینى کسى را که مشهور به عفت باشد، بزرگ مى‌دارند و کسى که بدکردار و پرده در باشد را کوچک و دون مى‌شمارند.

ملازمت شخص با این مجالس، او را به خودنگهدارى، پاک‌دامنى و خودآرایى براى آنان (رؤسا و اهل علم) مى‌کشاند تا آنان او را خوار نشمارند و چشم از وى فرو نگیرند. در نتیجه او به مرتبه کسانى برسد که در آن مجالس بزرگ شمرده مى‌شود.

براى شخص همچنین لازم است که به طور مداوم به کتاب‌هاى اخلاق و سیاست، اخبار پارسایان، راهبان، زاهدان و پرهیزکاران بنگرد. همچنین باید از مجالس افراد شهوت‌ران، سفیه، پرده‌در، و افرادى که بسیار شوخى مى‌کنند و اهل لعب هستند، دورى گزیند.

بیشترین چیزى که بر وى واجب است، دورى از مستى است؛ چراکه مست شدن از شراب، نفس شهوانى او را تحریک مى‌نماید، آن را تقویت مى‌کند و آن را به پرده‌دَرى و ارتکاب فواحش و اظهار آن‌ها وا مى‌دارد. به این دلیل که انسان با توجه به (قوه) عقل و تمیز از قبایح دورى مى‌کند. از این رو وقتى که مست شود، آنچه که وى را از انجام دادن کار زشت باز مى‌داشت، از دست مى‌دهد. در نتیجه به آنچه که در حالت هوشیارى از آن دورى مى‌کرد، توجه نمى‌کند.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
مقدمه
تعریف اخلاق
اخلاق ناپسند
اخلاق پسندیده
نفس شهوانیه
نفس غَضَبى
نفس ناطقه
انواع و اقسام اخلاق
اخلاق خوب و پسندیده
اخلاق بد و ناپسند
خلق‌وخوى بینابین
راه یادگیرى اخلاق و کوشش براى عادت کردن به آن
نفس شهوانیه
نفس غضبى
ملاک تهذیب اخلاق
اوصاف انسان کامل داراى همه خصلت‌هاى خوب و روشى که با آن به کمال مى‌رسد