معرفی و دانلود کتاب تفکر تاب آوری: مفهوم و کاربردها در مدیریت محیط زیست شهری

معرفی کتاب تفکر تاب آوری: مفهوم و کاربردها در مدیریت محیط زیست شهری

کتاب تفکر تاب آوری: مفهوم و کاربردها در مدیریت محیط زیست شهری به قلم پرستو پریور، احد ستوده و آیدا احمدی، به مباحثی چون تاب‌آوری در محیط زیست‌ شهری، مشخصه‌های تاب‌آوری شهری، معیارهای تعیین تاب‌آوری در محیط زیست شهری

بسیاری از چالش‌هایی که امروزه مدیریت محیط ‌زیست‌ شهری با آن‌ها مواجه است مربوط به فرآیند‌های پویا مانند تغییر ساختار سیمای سرزمین شهری و اختلال در سیستم پشتیبان حیات شهرها می‌شود. در این زمینه نیاز به اتخاذ تفکری جدید برای چگونگی برخورد با تعاملات انسان، محیط زیست و مدیریت اکوسیستم‌ها با در نظر گرفتن رفاه انسان وجود دارد. استفاده از رویکرد‌های سنتی، با فرض ثابت بودن متغیرها و شرایط محیط زیست، باعث نادیده گرفتن مشخصات حیاتی سیستم و آسیب‌پذیرتر شدن آن می‌شود.

از سویی شاید راه‌حل‌های مربوط به یک مسئله در کوتاه مدت موفق باشند ولی به دلیل بازخورد‌ها و تعاملات پیچیده بین دیگر اجزاء سیستم‌های اکولوژیکی نتیجۀ مطلوبی به دنبال نخواهند داشت. از سوی دیگر، اقدامات مدیریتی که به طور بخشی و مقطعی بدون درنظر گرفتن کل سیستم انجام می‌شود، آن را برای مواجهه با تغییرات و اختلال‌های آتی آماده نمی‌کنند. در نتیجه نیاز به اتخاذ رویکردی برای مدیریت سیستم‌های منابع طبیعی است که تأثیرات اجتماعی واکولوژیکی را در مقیاس‌های چندگانه در نظر گرفته، همچنین تغییرات و عدم قطعیت را در سیستم مورد توجه قرار دهد.

رویکرد تاب‌آوری که در سال‌های اخیر مورد توجه برنامه‌ریزان قرار گرفته است و باعث شناخت دقیق‌تری از سیستم‌های محیط زیستی پیچیده همچون شهر‌ها شده است. برنامه‌ریزی و مدیریت با این رویکرد، پتانسیلی برای افزایش تاب‌آوری سیستم نسبت به اختلال و انواع ریسک‌ها به وجود می‌آورد و ظرفیت سیستم را برای سازگاری و انطباق نسبت به اختلالاتی همچون پدیده تغییر اقلیم افزایش خواهد داد.

در بخشی از کتاب تفکر تاب آوری (Resilience Thinking) می‌خوانیم:

بطور کلی تاب‌آوری، ویژگی و مشخصه‌ای از سیستم‌های زیستی است. این مشخصه به توانایی یک سیستم اکولوژیکی که تغییرات یا اختلاتی را بتواند پشت سر بگذارد، بدون اینکه از یک حالت به حالت دیگری تغییر یابد، اطلاق می‌شود.

یک سیستم اکولوژیکی در اثر تغییر حالت، ویژگی‌های کارکردی و ساختاری آن، دگرگون می‌شود، همچنین توانایی سیستم برای تهیه خدمات اکوسیستمی تحت تاثیر قرار گرفته و خدمات اکوسیستمی اولیه از بین خواهند رفت.

چارچوب ارزیابی تاب‌آوری با پرسش‌های راهبردی و فعالیت‌هایی برای ساخت مدل مفهومی از سیستم اجتماعی اکولوژیکی آغاز می‌شود.

در این چارچوب، یک مکان خاص همراه با منابع مرتبط با آن، دست اندرکاران، نهاد‌ها و موضوعات به شکل مدل مفهومی نشان داده می‌شود. با توجه به اینکه شهر‌ها نیز به عنوان نوعی سیستم‌ اجتماعی اکولوژیکی شناخته می‌شوند از این چارچوب می‌توان برای ارزیابی پایداری آن‌ها استفاده کرد.

چارچوب ارزیابی تاب‌آوری می‌تواند به عنوان راهنمایی برای تعریف آستانه‌های بالقوه در سیستم‌های اکولوژیکی مورد استفاده قرار گیرد. آستانه‌ها نشان دهندۀ نقطه شکست یا مرز بین دو حالت در یک سیستم هستند. همچنین این چارچوب به درک اینکه چه چیزی تاب‌آوری سیستم را ارتقاء می‌دهد یا موجب از بین رفتن آن می‌شود، کمک خواهد کرد.

به طور کلی ارزیابی تاب‌آوری بینشی برای بسط راهبردها جهت پیشگیری یا انطباق و سازگاری نسبت به تغییرات شناخته شده و نیز تغییرات غیر قابل انتظار به وجود می‌آورد.

رویکرد تاب‌آوری بر عدم قطعیت و پیچیدگی بستر منابع طبیعی تاکید دارد. تصمیم‌گیران از طریق مفهوم تاب‌آوری می‌توانند برای حصول پایداری طولانی مدت برنامه‌ریزی کنند. در این نوع برنامه‌ریزی حفظ خدمات محیط زیستی که به رفاه انسان کمک می‌کند، اهمیت دارد. همچنین ارزیابی تاب‌آوری، متولیان و مسئولان را قادر می‌سازد تا بجای کنترل اجزاء سیستم، با یک دیدگاه موضوع محور، روی تغییر، تفاوت و تنوع در سیستم‌های اکولوژیکی تمرکز داشته باشند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
1- مفهوم تاب‌آوری
1-1 تعریف تاب‌آوری
1-2 محتوی تفکرتاب‌آوری
جمع‌بندی مفاهیم مربوط به تاب‌آوری
فهرست منابع
2- ارزیابی تاب‌آوری
2-1 تعیین مرز‌های فضایی و زمانی
2-2 تشخیص پویایی سیستم
2-3 تعاملات بین مقیاسی
2-4 سیستم ‌های نظارتی
2-5 اقدام برای ارزیابی
فهرست منابع
3- تاب‌آوری در محیط‌زیست‌ شهری
3-1 اثرات محیط زیستی شهرها
3-2 تعریف محیط زیست شهر
3-3 اکولوژی شهری
3-4 مدل‌های مفهومی برای درک ارتباطات زیرسیستم‌های مختلف در اکوسیستم‌های شهری
3-5 اصل ارتباط ساختار و عملکرد در رویکرد اکولوژی شهری
وضعیت متریک تنوع
وضعیت متریک پیوستگی
وضعیت متریک پودمانگی
فهرست منابع
4- شهر‌های تاب‌آور
4-1 مشخصه‌های تاب‌آوری شهری
4-2 سنجش میزان تاب‌آوری شهرها
4-3 تشریح ویژگی‌های چند شهر از نظر تاب‌آوری
مثال: ارزیابی تاب‌آوری شهر یزد
فهرست منابع
5- مسیر دستیابی به تاب‌آوری شهری در برابر مخاطرات محیطی
5-1 لزوم تدوین برنامه ملی در افزایش تاب‌آوری شهری
5-2 مدیریت تغییر اقلیم در محیط‌زیست‌ شهری با تفکر تاب‌آوری
5-3 چارچوب اقدامات ضروری برای افزایش تاب‌آوری شهرها در برابر پدیده تغییر اقلیم
فهرست منابع
6- کاربرد تابآوری در ارزیابی محیط‌زیستی طرح‌های توسعه شهری
6-1 ماهیت ارزیابی‌های محیط زیستی
6-2 تفکر تاب‌آوری
6-3 معیارهای ارزیابی محیط زیستی طرح‌های توسعه شهری بر اساس تفکر تاب‌آوری
6-4 معیارهای تعیین تاب‌آوری در محیط زیست شهری
6-5 چارچوب ارزیابی محیط زیستی طرح‌های توسعه شهری بر اساس مفهوم تاب‌آوری
فهرست منابع
نمایه