معرفی و دانلود کتاب جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران از عصر آشوریان تا ظهور حکومت مدرن در عصر پهلوی اول

معرفی کتاب جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران از عصر آشوریان تا ظهور حکومت مدرن در عصر پهلوی اول

کتاب جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران اثری پژوهش‌محور و جامع به قلم احسان لشگری تفرشی است که از نظرگاه جغرافیای تاریخی به رویکردهای سیاسی و مفهوم حکومت در ایران نگاه می‌اندازد و این مهم را از عصر آشوریان تا زمان شکل‌گیری حکومت مدرن در دوره‌ی پهلوی اول مورد کنکاش قرار می‌دهد.

درباره‌ی کتاب جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران

جغرافیای تاریخی عرصه‌ای بینارشته‌ای محسوب می‌شود که پژوهشگران را به بررسی اوضاع طبیعی، سیاسی، اقتصادی و انسانی یک جامعه در طی تاریخ وامی‌دارد تا به درک بهتری نسبت به ارتباط میان شرایط زندگی بشر با محیط جغرافیایی وی دست پیدا کنند. با توجه به اهمیت این موضوع آثار متعددی به نگارش درآمده‌اند و از این منظر به سیر رشد ایران در طی تاریخ پرداخته‌اند. کتاب جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران نوشته‌ی احسان لشگری تفرشی نیز ازجمله‌ی این آثار است که به بررسی عمیق و کاملی در این حوزه دست زده است.

احسان لشگری تفرشی که به عنوان استاد جغرافیای سیاسی در گروه جغرافیای دانشگاه یزد به خدمت مشغول است، تاکنون پژوهش‌های فراوانی را در قالب کتاب و مقاله ارائه کرده و در هر یک از آثار خود از زوایای متفاوتی نقش عوامل جغرافیایی و وقایع تاریخی را در نحوه‌ی شکل‌گیری ساختارهای سیاسی و ظهور مفاهیمی نظیر هویت سرزمینی، هویت ملی، ملی‌گرایی و... مورد بررسی قرار داده و به شناخت و تحلیل کارکردهای گفتمان‌های مدیریتی، سیاسی و نظامی در دوره‌های تاریخی مختلف پرداخته است.

احسان لشگری تفرشی در این کتاب نیز با ذره‌بینِ جغرافیای تاریخی به مفاهیم سیاست و حکومت در ایران نگاه می‌کند و با روحیه‌ی پژوهشگرانه‌ی خود از دوران آشوریان این بررسی ژرف را آغاز کرده است و قدم به قدم در دوره‌های مختلف از زمان ایران باستان از دوره‌ی هخامنشیان گرفته تا زمان ورود اسلام و پس از آن سیر می‌کند، همچنین دوران افشاریه، زندیه و قاجاریه را نیز از نظر می‌گذراند و این مفاهیم را تا دوره‌ی پهلوی اول و زمان شکل‌گیری حکومت مدرن واکاوی می‌کند.

به این ترتیب می‌توان گفت نگارنده‌ی کتاب جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران با تکیه بر پژوهش‌های متعدد، اثری جامع را گرد آورده که از منظر علمی شایسته‌ی توجه است. ناگفته نماند که این کتاب به همت انتشارات دانشگاه یزد در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

کتاب جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران برای چه کسانی مناسب است؟

دانشجویان، پژوهشگران و تمامی علاقه‌مندان به حوزه‌های جغرافیای سیاسی و جغرافیای تاریخی از مطالب و اطلاعات این کتاب بهره‌ی بسیاری خواهند برد.

در بخشی از کتاب جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران از عصر آشوریان تا ظهور حکومت مدرن در عصر پهلوی اول می‌خوانیم

از جمله رویکردهای نوین در گفتمان سیاسی افشاریه جهت قلمروسازی و ساخت هویت مشترک اجتماعی کاهش دامنه تعارضات تشیع و تسنن به‌ویژه با حکومت عثمانی بود و سیاست اتحاد مذهبی تشیع و تسنن در دستور کار قرار گرفت (اروجی و پروان، 1397: 42). از جمله مقرر نمود که «سب و رفض» سه خلیفه نخستین راشدین ممنوع گردد و تخلف از آن را مستوجب عقوبت کیفری دانسته شود. حتی قصد نمود که مذهب تشیع در کنار مذاهب چهارگانه اهل تسنن (حنفی، حنبلی، شافعی و مالکی) توسط علمای عثمانی تائید گردد و از میزان اختلافات کاسته شود (استرآبادی، 1387: 597).

همچنین نادرشاه در نجف مجلسی را بنام "مجلس مذهبی نجف" با حضور علمای بزرگ شیعی و سنی جهت تقریب مذاهب اسلامی ترتیب داد و با اتکا به اجبار سیاسی نظامی کوشش فراوانی برای کاهش سطح اعتقادات مردم نسبت به آئین‌های شیعی نظیر عاشورا و غیره نمود.

نادرشاه افشار بعد از مراجعت از جنگ هندوستان و جهت تأمین امنیت مرزهای غربی و همچنین جهت جلب نظر حکام عثمانی؛ بعضی از آداب تشیع نظیر تعزیه بر امام حسین (ع) و برپاداشتن عید غدیر خم را ممنوع و حتی در مورد قرآن نیز مطالبی کفرآمیز بیان داشت. در این راستا یکی از شروط نادر برای پذیرش سلطنت این بود که مردم به‌تدریج اعمال مربوط به مذهب تشیع که در دورۀ شاه اسماعیل صفوی رواج یافته بود را کنار گذارده و با پیروی از تعالیم امام ششم، آئین مذهبی جدیدی در ذیل اندیشه‌های تشیع تدوین گردد که از دامنه اختلافات با آموزه‌های اهل تسنن کاسته شود (مینورسکی، 1387: 54).

همچنین در اواخر دورۀ صفویه به دلیل تعصبات زیاد و محدودیت‌های فزاینده که به نام فقه شیعی بر گروه‌های غیر شیعه و حتی غیرمسلمان اعمال می‌گردید در فروپاشی حکومت صفوی و زمینه سازی برای تعدیل تفکرات تشیع مؤثر بود. آئین تشیع فقط در زمینه چگونگی آراء فقهی با جهان اهل تسنن اختلاف نداشت بلکه عامل افتراق مهم‌تر اعتقاد به آموزۀ امامت بود که نادر کوشش می‌نمود از طریق ابزار میلیتاریستی نقش آن را در ساخت هویت ملی در ایران کمرنگ نموده و فقه جعفری را در امتداد مذاهب چهارگانه اهل سنت قرار دهد (فتح‌اله پور، 1385: 74).

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: جغرافیای تاریخی حکومت در دورۀ ایران باستان
1-1- تاریخچه ظهور حکومت‌ها در ایران
1-2- جغرافیای سیاسی - تاریخی حکومت مادها
1-3- جغرافیای سیاسی - تاریخی دوران حکومت هخامنشیان
1-3-1- الگوی مدیریت سیاسی فضا در عصر هخامنشیان
3-1-2- صورتبندی عملکرد اندیشۀ پادشاه فره ایزدی در برساخت هویت سرزمینی در عصر هخامنشیان
1-3-3- مؤلفه‌های پدیدارشناختی برساخت هویت سرزمینی در عصر هخامنشیان مبتنی بر اندیشۀ پادشاه فره ایزدی
1-4- جغرافیای تاریخی سیاسی دورۀ اشکانیان
1-5- جغرافیای سیاسی - تاریخی دورۀ ساسانیان
1-5-1- نظام کشورداری و الگوی مدیریت سیاسی فضا در دورۀ ساسانیان
1-5-2- مؤلفه‌های گفتمان سیاسی دین زرتشت در ساخت هویت سرزمینی ایران در عصر ساسانی
فصل دوم: جغرافیای تاریخی حکومت در ایران در دورۀ اسلامی
2-1- مؤلفه‌های فضایی مؤثر بر ظهور اسلام در شبه جزیرۀ عربستان
2-2- عناصر گفتمانی مؤثر بر شکل‌گیری "هویت سرزمینی" مسلمانان در عصر حکمرانی پیامبر اسلام(ص)
2-3- عوامل ژئوپلیتیکی ورود اسلام به ایران
2-4- قلمروگستری سپاهیان مسلمان در ایران متأثر از آسیب‌پذیری ژئواستراتژیک شبکه شهری ساسانیان
2-5- شناخت مؤلفه‌های گفتمانی قلمروگستری ژئوپلیتیکی خلافت اسلامی در عصر خلفای راشدین
2-6- ورود اسلام به ایران و تحولات سازمان اجتماعی - فضایی شهرها
2-7- ظهور حکومت‌های محلی در ایران در دورۀ اسلامی
7-2-1- زمینه‌های قلمروگستری طاهریان و صفاریان در شرق فلات ایران
2-7-2- مؤلفه‌های گفتمانی برساخت هویت سرزمینی در عصر حکومت سامانیان
فصل سوم: جغرافیای تاریخی احیای حکومت ملی در ایران پس از اسلام
3- 1- عوامل فضایی مؤثر در احیای حکومت ملی در ایران در عصر صفویه
3-2- شناخت مؤلفه‌های گفتمانی آئین تشیع در برساخت انسجام اجتماعی در ایران عصر صفوی
3-3- جغرافیای سیاسی - تاریخی ایران در عصر افشاریه
3-3-1- مؤلفه‌های گفتمانی ساخت هویت سرزمینی در دورۀ افشاریه
3-4- جغرافیای سیاسی - تاریخی ایران در عصر زندیه
4-3-1- زمینه‌های سیاسی ظهور سلسله زندیه
3-4-2- مؤلفه‌های اندیشه سیاسی "وکیل الرعایا" در برساخت هویت ملی مردم ایران در عصر زندیه
فصل چهارم: جغرافیای تاریخی سیاست و حکومت در ایران در عصر استعمار
4- 1- زمینه‌های فضایی ظهور سلسلۀ قاجاریه
4-2- الگوی کشورداری قاجاریه ذیل گفتمان ملوک‌الطوایفی
4-3- خوانش فقهای تشیع در تبیین توزیع فضایی قدرت سیاسی در ذیل گفتمان ملوک‌الطوایفی عصر قاجاریه
4-4- نظام ژئوپلیتیک جهانی در دوران قاجار
4-5- مؤلفه‌های سازه‌انگارانه مشروعیت یابی انتزاع جزیرۀ بحرین از ایران توسط حکومت پهلوی دوم
4- 5-1- زمینه‌های تاریخی انتزاع بحرین از قلمرو سرزمینی ایران
4-6- جستاری در شناخت کارکردهای ژئوپلیتیک ایران در جنگ جهانی اول
4-7- مؤلفه‌های ژئوپلیتیکی مؤثر بر نقض بی طرفی ایران در جنگ جهانی اول
4-8- بنیان‌های ژئوپلیتیکی قرارداد 1919 میان ایران و بریتانیا
4-9- اهمیت ژئوپلیتیک ایران در جنگ جهانی دوم
4-10- ظهور واگرایی منطقه‌ای در ایران در پایان جنگ جهانی دوم در ایران
4-11- ژئوپلیتیک ایران در دوران جنگ سرد
فصل پنجم: جغرافیای سیاسی ظهور حکومت مدرن در ایران
5-1- ظهور حکومت مدرن در ایران در عصر پهلوی اول
5-1-1- مفهوم حکومت مدرن
5-1-2- تحلیل جامعه شناختی علل بطئی‌بودن شکل‌گیری حکومت‌مدرن در ایران
5-2- بنیادهای فضایی اثرگذار در تکوین وِیژگیهای حکومت در ایران تا پیش از ظهور پهلوی اول
5-3- مقتضیات سیاسی - فضایی ساخت حکومت پیشامدرنیته در ایران
5-4- مؤلفه‌های نمایان‌گر ظهور حکومت مدرن در ایران در عصر پهلوی اول
5-5- مولفه‌های جغرافیایی موثر بر ظهور حکومت مدرن در عصر پهلوی اول
5-6- پیامدهای‌شکل‌گیری حکومت مدرن در الگوی کشورداری در عصر پهلوی اول
5-7- چگونگی برساخت حکومت مند ملی گرایی در جغرافیای سیاسی ایران در عصر پهلوی اول
5-8- ارزیابی اثرات الگوی حکمرانی بسیط بر آرایش فضایی و توسعه سکونتگاهها در ایران در عصر پهلوی
5-9- تحلیل جغرافیایی فرهنگ سیاسی - اجتماعی حاکم در ایران
منابع
واژه‌نامه