معرفی و دانلود ترجمه کتاب الرعایه لحقوق الله: حقوق خالق بر دوش مخلوق

معرفی ترجمه کتاب الرعایه لحقوق الله: حقوق خالق بر دوش مخلوق

کتاب الرعایه لحقوق الله نوشته‌ی حارث بن اسد محاسبی، یکی از منابع مهم و قابل‌ارجاع در باب شیوه‌های دقیق پی گرفتن یک زندگی دینی است. بخش عظیمی از کتاب به عرفان می‌پردازد؛ باید گفت بن‌مایه‌ی مباحثی که طرح شده در راستای رفع ابهام و آگاه‌سازی مسلمانان است. این کتاب در قرن سوم هجری قمری برای اولین‌بار نوشته شد و از آن زمان بارها مورد بررسی و همچنین تجدید چاپ قرار گرفته است. این اثر با ارجاع به قرآن و کلام خدا تألیف شده است.

درباره‌ی کتاب الرعایه لحقوق الله

باوجودآنکه کتاب قرآن منبعی غایی و کامل برای تمام مسلمانان در سراسر جهان است، اما در طول تاریخ متفکران و مفسرانی بوده‌اند که با اتکا به خود، گزاره‌های قرآن و بهره بردن از گزاره‌های اهل‌بیت، به شرح وظایف و آداب زیستی مؤمنان پرداخته‌اند. کتاب الرعایه لحقوق الله اثر حارث بن اسد محاسبی در سده‌ی سوم هجری قمری برای مخاطبان مسلمان نوشته شد و تابه امروز همچنان از آن به‌عنوان یک منبع حیاتی و اساسی یاد می‌شود. در واقع، بسیاری از افراد ممکن است که به کلام خدایشان در قرآن کریم باور داشته باشند، اما ندانند که در طول روز و موقعیت‌های مختلف، چگونه و با چه رویکردهایی باید رفتار کنند. این کتاب درصدد راهنمایی تمامی مسلمانانی است که در پی زیست معنوی، عرفانی و مذهبی هستند. زیستی که مشخصاً از قواعد و سازه‌های کاملاً متمایزی بهره‌مند است.

هر دینی خصیصه‌ها و رویکردهای به‌خصوصی دارد و طبق یک ساختار مشخصی پیش می‌رود. پیروان یک دین به دنبال آن هستند تا رفتارها، اندیشه‌ها، گفتارها و اعمال خود را براساس مذهبی که به‌عنوان یک حقیقت غایی به آن باور دارند، سازماندهی کنند. کتاب الرعایه لحقوق الله به قلم حارث بن اسد حارث محاسبی که نخستین‌بار به عربی نگارش شد و سپس به فارسی نیز ترجمه شد، اثری است که می‌کوشد به پرسش‌های مسلمانان در باب زندگی مذهبی پاسخ دهد. ساختار کتابی که می‌خوانید به این‌گونه است که ابتدا معارفه‌ای مبسوط از مؤلف ارائه می‌دهد و سپس مطالب موردنظر را در قالب نوعی مکالمه یا مجموعه‌ای از پرسش‌ها و پاسخ‌ها بیان می‌کند.

یکی از مهم‌ترین مباحثی که در کتاب الرعایه لحقوق الله از حارث بن اسد محاسبی می‌خوانید، نوشته‌های وی در باب نفس است. از دید این نویسنده و متفکر اسلامی، شخص مسلمان باید به‌خوبی نسبت به نفس خود، آگاه بوده و آن را کنترل کند. در این کتاب به شما گفته می‌شود که نفس می‌تواند خطرناک باشد و یک شخص مؤمن باید به محاسبه و کنترل کامل آن بپردازد. در واقع، از نظر حارث بن اسد محاسبی، اگر شما کنترل نفس خود را از دست بدهید، آن‌وقت به گناه آلوده می‌شوید و نظام‌هایی اخلاقی که باید به آن‌ها پایبند باشید را ویران می‌کنید.

همچنین باید گفت که کتاب الرعایه لحقوق الله یکی از سرشناس‌ترین آثاری است که در راستای اندیشه‌های صوفی به نگارش درآمده است. باوجودآنکه حارث بن اسد محاسبی آثار دیگری نیز در طول زندگی‌اش تألیف کرد، اما با این اثر است که وی را می‌شناسند و به نامی جاودانه در مطالعات اسلامی و احکام مربوط به آن تبدیل گشته است. این کتاب به شصت و دو قاعده می‌پردازد که اگر مسلمان به آن‌ها توجه کند، می‌تواند خود را به خدایش نزدیک‌تر بیابد و روحش چنان پالایشی را تجربه می‌کند که از تمام دردهای مادی و زمینی دور می‌شود. گفتنی است که این کتاب به زبان انگلیسی نیز برگردان شده است و در خارج از مرزهای کشورهای اسلامی نیز شهرت دارد. این اثر توسط محمودرضا افتخارزاده برگردان شده و انتشارات جامی آن را عرضه کرده است.

کتاب الرعایه لحقوق الله برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب الرعایه لحقوق الله به مسائل اخلاقی و معنوی پرداخته و به خوانندگان کمک می‌کند تا به درک عمیق‌تری از حیات باطن و اسرار روح انسان برسند.

در بخشی از ترجمه کتاب الرعایه لحقوق الله: حقوق خالق بر دوش مخلوق می‌خوانیم

دومى کسى بُوَد که پس از شُور و شرّش توبه کند و از جهالت‌اش سوى خداى باز آید و از گناهانى که در گذشته کرده، پشیمان باشد! خداى متعال او را قوّتِ عَزم و اراده عطا فرماید که دیگر به تباهاندنِ فرائض بازنگردد، و به گناهانى که در گذشته دست یازیده دست نیازد! درحالى که نَفس‌اش با وى در ستیز است تا او را به گناهان و شهوات دُنیوى بازگرداند! لیک او با نفس در جهاد است و آن را سرکوب مى‌کند و از پیامدهاى گناهانِ پیشین مى‌ترساند! از دیگر سو، نَفس دست بردار نیست و لذّت گناه را در او وسوسه مى‌کند و وى را به بازگشتِ به شهوات فرا مى‌خواند! لیک او از زشتى گناه یاد مى‌کند و منّتِ خداى متعال را به رُخ نَفس مى‌کشد که وى را از گرداب تباهى گناه به ساحلِ نجات رسانید! و دیرى نمى‌پاید که خداى متعال جهاد نفسانى این بنده را تصدیق مى‌فرماید و او نَفس‌اش را از شهواتى که عَزمش را درهم مى‌شکند باز مى‌دارد، تا که خداى متعال او را توفیقِ استوارى مى‌بخشد و برایش راهِ طاعت و عبادت را بس آسان مى‌سازد! که خداى متعال مى‌فرماید: «و کسانى که در راه ما جهاد کردند، حقا که ایشان را به راه‌هاى خویش، ره نماییم!» «و کسانى که ره یافتند، بر هدایتِ‌شان افزاید و تقواى‌شان بخشد!» ، «و گر به اندرزهایى که یافته‌اند عمل کنند، براى‌شان بسى بهتر و استوارسازتر بُوَد، آنگه است که از نزد خویش، ایشان را پاداشى بس بزرگ دهیم و ایشان را به راهى استوار ره نماییم!». بدین سان خداى متعال وعده‌شان فرموده تا به راه راست و استوار، ایشان را کشاند وحق و حقیقت را آشکارا و مُدام به ایشان نمایاند! چرا که خداى متعال بزرگوار است و هر که از او دورى کند، به وى نزدیک مى‌شود! پس چگونه بُوَد با کسى که دارد به ذاتِ مُقّدس او نزدیک مى‌گردد! خداوندى که هر که با وى دشمنى مى‌ورزد. با او دوستى مى‌کند! پس چگونه بُوَد، با کسى خداى را دوست دارد!

در حدیث است که پیامبر (ص) فرمود: «خداى متعال فرماید: «اى فرزندِ آدم! گر به من یک انگشت نزدیک شوى من یک وَجَبْ به تو نزدیک مى‌شوم! و گر به من یک وَجَبْ نزدیک شوى، من یک ذَرع به تو نزدیک مى‌شوم! و گر به من ذَرع نزدیک شوى، من به تو دو بازو نزدیک مى‌شوم! و گر تو آرام سویم آیى، من شتابان سویت آیم!».

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
ابوعبداللّه حارث پسر اَسَدِ مُحاسبى!
1 زندگى!
2 عقاید!
3 آثار!
4 محاسبى‌شناسى!
5 کتاب اَلرّعایۀ لحقوقِ اللّه!
فصل اول: رعایت حقوق خداى متعال!
باب 1: رعایتِ حقوق خداوند و عمل به آن
باب 2: شناختِ تقوا و این که تقوا چیست!
باب 3: شناختِ پرهیختن و آنچه نفوس از آن‌ها ترسند تا که برحذر بُوَند و دورى گزینند و از تباه‌سازها به دور مانند!
باب: شناخت آنچه بنده باید در محضر خداى تعالى تدارک بیند!
باب 5: شرحِ تقوا
باب 6: شناختِ وَرَعْ
باب: در شناختِ پارساى راستین از پارساى دروغین!
باب 8: نخستین چیزى که شناختِ آن و اندیشیدنِ در آن بر بنده واجب بُوَد!
باب 9: سزد که بنده در کردارش به مُحاسبه نَفس‌اش پردازد!
باب 10: چندگونگى مردم در پرهیزکارى و در رعایت اعمال براى خداوند و این که رعایت چه بُوَد؟
باب 11: آنچه بنده را به توبه و ترکِ اصرار بر گناه وا مى‌دارد!
باب 12: آنچه بنده با آن به بیمِ از کیفر خداى رسد!
باب 13: آنچه مى‌تواند جایگزین اصرار بر گناه شود و بیانِ علّتِ سنگینى این اندیشه بر قلب
باب 14: آنچه مى‌باید تا اندیشه بر قلب سبک بُوَد!
باب 15: چه مى‌باید تا جمعِ همّت حاصل آید؟
باب 16: توصیف تفاوت مصرّانِ بر گناه و این‌که چه‌مى‌باید تا عزم بر توبه و ترک اصرار بر گناه، حاصل آید!
باب 17: چگونه آدمى حالِ خویش را دریابد؟
باب 18: بنده کَىْ به خداى متعال پناه برد و به او نیاز پیدا کند!
باب 19: آنچه قلب پس از شناختِ نَفس باید به آن مُلزم بُوَد!
باب 20: اهتمام و حذر، بنده را هماره بیدار و هشیار مى‌دارد!
باب 21: شناخت ثبات و این که ثبات در کجا راست آید!
باب 22: شناخت حقوق خداوند به اسباب و اوقات آنها!
باب 23: رعایت حقوق خداى متعال!
باب 24: راغبانِ به رعایتِ حقوقِ خداوندى چه کسانند؟
باب 25: اداى فرایض و تقدّم و تاخّر آنها!
باب 26: منزلتِ راعیانِ حقوق خداى متعال!
باب 27: منزلتِ گنهکارانِ مُصِرّ بر گناه!
باب 28: آمادگى براى مرگ و کوتاه کردنِ آرزو!
فصل دوم: ریاء!
باب 1: توصیف ریاء!
باب 2: انگختنِ بر اخلاصِ در عمل!
باب3: ریا چیست و دلیل بر آن چه بُوَد!
باب 4: ریا دو گونه بُوَد!
باب 5: انگیزه‌هاى ریاکارى!
باب 6: ترس از نکوهش و احساس کهترى چگونه بُوَد؟
باب 7: ستیز با انگیزه‌هاى ریاکارى و ستوده شدن و طمع‌ورزى!
باب 8: جِلْوَه‌هاى ریا!
باب 9: چگونه توان نفى ریا کرد و از ریاکارى درامان و برحذر بُود؟
باب 10: شناخت نیروى اخلاص در ستیز با نفس ریاکار!
باب 11: چگونه بنده از شیطان برحذر بُوَد؟
باب 12: مراتب و اوقات ریا!
باب 15: مراتبِ ریا!
باب 16: پیامدهاى ناگوار ریا!
باب 17: نشانِ نفسانى ریاکار!
باب 18: آنچه سِزَدْ تا قلبِ بنده به آن مُلزم بُوَد!
باب 19: شادمانى بنده پیش و پس از عمل، روا یا ناروا بُوَد؟
باب 20: در نکوهش ریا و ریاکارى و خودپسندى!
باب 21: بنده را کجا سزد یا نسزد که به اخلاص‌اش یقین کند!
باب 22: قلمروِ نیّت از کجا تا به کجا بُوَد!
باب 23: نیّت چه بُوَد؟
فصل سوم: شناختِ نَفس و نَفسانیّات!
باب 1: تقویت تقوا و عزم بر توبه چگونه بُوَد؟
باب 2: سزد که هم‌نشینِ بنده از او بِهْ بُوَد!
باب 3: بنده را سزد که ترکِ هم‌نشینِ بد کند!
باب 4: همواره از هواى نفس برحذر باید بُود!
باب 5: رنگ‌ها و نیرنگ‌هاى نَفس چه بُوَد؟
فصل چهارم: خودپسندى!
باب 1: خودپسندى چیست و در چه بُوَد و ستیز با آن چگونه بُوَد؟
باب 2: خودپسندى به دین‌دارى!
باب 3: پرهیز از خودپسندىِ به طاعات و عبادات چگونه بُوَد؟
باب 4: خودپسندى به دنیویّات و نَفس چه بُوَد؟
باب: تعریفِ کِبر، شاخه‌ها و گونه‌هاى آن!
باب 2: کِبرى که از خودپسندى خیزد، چه بُوَد؟
باب 3: کِبرى که از ریا خیزد چه بُوَد؟
باب 4: بنده چه کند که از بلاى کبر پرهیزد؟
باب 5: تواضع کند بنده را رستگار! تکبّر نهد بنده را خوار و زار!
باب 1: غِرَّه چه بُوَد و از چه آید؟
باب: حَسَد چه بُوَد؟
باب 2: پیامدهاى حسدِ بر ریاست و جاه و مقام چه بُوَد؟
باب 1: راه و رسم زندگى!
باب 2: آنچه بنده باید بر خویش بیمناک بُوَد!
نمایه‌ها