معرفی و دانلود کتاب ناخودآگاه زیباشناختی

معرفی کتاب ناخودآگاه زیباشناختی

فروید و زیبایی‌شناسی دو ستون اصلی کتاب ناخودآگاه زیباشناختی هستند و ژاک رانسیر تمامی مباحث را با توجه به همین دو موضوع اصلی به نگارش درآورده. با خواندن کتاب حاضر سری به مقالات و نوشته‌های فروید در رابطه با روان‌کاوی و تحلیل‌های هنری-روانشناختی وی می‌زنیم تا رویکردها و نتایجی را که او از روش خاص خود به دست آورده بازخوانی کرده و به بحث بنشینیم.

درباره‌ی کتاب ناخودآگاه زیباشناختی

بعید است کسی اهل روانشناسی و علاقه‌مند به متون این حوزه یا حتی نقدهای روانشناختی آثار ادبی و هنری باشد، اما تاکنون نام زیگموند فروید به گوشش نخورده باشد. این روانشناس و روانکاو برجسته را می‌توان بنیان‌گذار فصل جدیدی از علم روانشناسی دانست که با گذشت سالیان بسیار و رد برخی از تئوری‌هایش، همچنان از مهم‌ترین مراجع و نظریه‌پردازان روانشناسی به شمار می‌رود. کماکان ایده‌های فروید و موشکافی آن‌ها موضوع عناوین بی‌شماری از کتاب‌های روانشناختی به شمار می‌آید.

این اندیشمند اتریشی، ابتدا عصب‌شناسی را به‌عنوان حوزه‌ی تخصص خود برگزید اما بعدها روش روانکاوی را در تشخیص و درمان اختلالات روانی بنیان نهاد. روش‌ها و مبانی فکری فروید در مواجهه با مراجعانش، بعدها نقشه‌ی راه کسانی شد که قصد داشتند روانکاوی را به قلمرو ادبیات و هنر نیز وارد کنند. رویکرد فروید در زمینه‌ی روانشناسی را می‌توان انقلابی در تاریخ علوم انسانی، در سراسر جهان دانست. همین حالا که شما در حال خواندن این سطور هستید، صدها مقاله و کتاب با استفاده از نقد روانکاوانه‌ی آثار هنری تألیف شده و خواهند شد. امروزه دیگر هیچ سبک‌شناسی نمی‌تواند ادعا کند بدون توجه به بررسی‌های روانکاوانه‌ی هنرمند و آثارش، می‌تواند سبک ویژه‌ی او را شناسایی و تحلیل نماید. همین‌طور متخصصان نقد ادبی نیز، نمی‌توانند هیچ اثری را به آستانه‌ی نقد ببرند، بدون اینکه گوشه‌چشمی هم به آراء فروید داشته باشند.

با توجه به مطالب بالا، می‌بینید که رویکرد روانکاوی در تمامی لایه‌های و شاخه‌های تحلیل‌های هنری و ادبی ریشه دوانده و نقش آن را نمی‌توان نادیده انگاشت. بااین‌حال، ژاک رانسیر (Jacques Ranciere) سعی دارد تا در کتاب ناخودآگاه زیباشناختی (The Aesthetic Unconscious) رویکردهای فروید را به چالش کشیده و با نگاه تیزبین خود مورد نقادی قرار دهد.

البته به گفته‌ی نویسنده در بخش ابتدایی کتاب، او نه خود را متخصص روانکاوی می‌داند و نه قصد دارد این بخش از علم روانشناسی را نقد و بررسی نماید. همچنین هدف خود را کشف تناقضات رویکرد فروید و به این ترتیب بی‌اعتبار کردن اندیشه‌های او نمی‌داند. نویسنده تنها کوشیده است تا به طرز به‌کارگیری روش‌های روانکاوی در تحلیل آثار ادبی و هنری بپردازد و نتایج آن را نیز برای مخاطبان خود تشریح کند.

ژاک رانسیر پیش از تشریح نتایج به‌دست‌آمده، در قسمت‌های نخست کتاب ناخودآگاه زیباشناختی، ابتدا رابطه و نسبت فروید و تفکراتش را با زیبایی‌شناسی بررسی می‌نماید. بنابراین، خواندن کتاب حاضر نه‌تنها نوعی نگاه جدید نسبت به دیدگاه فروید به شما خواهد داد، بلکه خود گوشه‌هایی از این دیدگاه را نیز برایتان روشن خواهد کرد.

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، گسترش نقد روانکاوانه در بررسی‌های هنری و ادبی امری انکارناپذیر است. بااین‌حال، کتاب ناخودآگاه زیباشناختی به شما کمک می‌کند، چنین نقدی را مجدداً مورد نقد و بررسی قرار دهید. بی‌شک مطالعه‌ی اثر حاضر شما را در بررسی‌ها و پژوهش‌های آتی یاری خواهد کرد و دیدی واقع‌بینانه‌تر و علمی‌تر به شما خواهد بخشید.

فرهاد اکبرزاده برگردان روان این کتاب را به عهده داشته. نشر چشمه نیز آن را به‌عنوان یکی از مجلدهای مجموعه کتاب‌های پرتاب‌های فکر، به بازار کتاب عرضه نموده است.

درباره‌ی مجموعه کتاب‌های پرتاب‌های فکر

مجموعه‌ی پرتاب‌های فکر، از سری کتاب‌هایی است که نشر چشمه پیرامون علوم انسانی، اعم از تألیف و ترجمه به انتشار رسانده. از آثار این مجموعه، به‌عنوان نمونه می‌توان به «حال و روز دموکراسی» و «سیاست زیباشناسی» اشاره کرد که به ترتیب جلد یازدهم و هفتم سری کتاب‌های پرتاب‌های فکر به شمار می‌روند. مجموعه‌ای برای متفاوت دیدن و متفاوت اندیشیدن!

نکوداشت‌های کتاب ناخودآگاه زیباشناختی

• یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان فرانسوی امروزی در کتاب ناخودآگاه زیباشناختی برداشتی جذاب و روشن‌گرانه از ارتباط مفاهیم فرویدی و تفاسیر روانکاوانه ارائه می‌کند. خواندن این کتاب فاخر و درخشان برای دانشجویان هنر، فلسفه و روانشناسی به یک‌اندازه مفید خواهد بود. (شوشانا فلمن، نویسنده)

• رانسیر یک روش جدید برای مطالعه‌ی روانکاوی ارائه و جایگاه اصلی فروید را در رابطه با هنر و ادبیات روشن کرده است. (مجله‌ی فیلسوفان)

کتاب ناخودآگاه زیباشناختی برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به دنبال کتابی هستید که روانشناسی و هنر را به هم گره زده باشد، کتاب ناخودآگاه زیباشناختی همان اثری‌ست که به دنبال آن می‌گردید. دانشجویان و پژوهشگران در آثار علمی خود پیرامون نقد و بررسی‌های مربوط به حوزه‌ی هنر و ادبیات، از نکات ارزشمند این اثر بهره‌ی بسیاری خواهند برد.

با ژاک رانسیر بیشتر آشنا شویم

ژاک رانسیر، زاده‌ی 1940، نویسنده، فیلسوف و همچنین استاد فلسفه‌ی اهل فرانسه است. کتاب‌های «فیگورهای تاریخ»، «بلاتار، پس از پایان»، «استاد نادان»، «تماشاگر رهایی یافته»، «استتیک و ناخرسندی‌هایش» برخی از آثار رانسیر را تشکیل می‌دهند. عقاید مارکسیستی در تألیفات این نویسنده حضور چشم‌گیری دارند.

در بخشی از کتاب ناخودآگاه زیباشناختی می‌خوانیم

هدف این طرح کلی از فیگورهای ادبی و فلسفیِ ناخودآگاهِ زیباشناختی، که می‌تواند تکراری باشد، فراهم آوردن نمونه‌ای برای تبارشناسی جدیدی از ناخودآگاه فرویدی نیست. ما تمایلی به فراموشی زمینه‌ی علمی و پزشکی‌ای نداریم که در آن روان‌کاوی به‌تفصیل شرح داده می‌شود، همچنین قصد انحلال مفهوم فرویدی ناخودآگاه، اقتصاد رانه‌ها، و مطالعه‌ی شکل‌گیری‌های ناخودآگاه را در ایده‌ی صدساله‌ی دانستنِ ناشناخته‌ها و اندیشه‌ای که نمی‌اندیشد، نداریم. هیچ نکته‌ای در تلاش برای معکوس کردنِ بازی و نشان دادن این‌که چگونه ناخودآگاه فرویدی به طور ناخودآگاهی وابسته به ادبیات و هنر است، که خود مدعی افشای اسرار پنهان آن‌هاست، وجود ندارد. آن‌چه در این‌جا اهمیت دارد، انگشت گذاشتن بر روابطِ مربوط به تبانی و تضادِ ایجاد‌شده میان ناخودآگاه زیباشناختی و ناخودآگاه فرویدی است. ما می‌توانیم براساس شاخص‌های خود فروید، شروط مواجهه با این دو روایت از ناخودآگاه را، وقتی که او ابداع روان‌کاوی را در تفسیر رؤیاها برمی‌شمرد، تعریف کنیم. روایت او فرض را بر مغایرت روان‌کاوی و تصور علم همبسته با پزشکی پوزیتیویستی قرار می‌دهد که غرابت‌ها و خصیصه‌های ذهنِ خواب‌رفته را داده‌های قابل‌چشم‌پوشی تلقی می‌کند، یا آن‌ها را به عللِ قابل‌تعریف فیزیکی نسبت می‌دهد. فروید در نبرد با این نوع تلقی پوزیتیویستی، به روان‌کاوی توسل می‌جوید تا همپیمانی میان میراث اسطوره‌شناسانه‌ی کهن و باور عمومی در خصوص معنای رؤیاها ایجاد کند. اما او همپیمان دیگری در تفسیر رؤیاها درست می‌کند که در کتابی درباره‌ی گرادیوا صراحت می‌یابد: همپیمانی با گوته و شیلر، سوفوکل و شکسپیر، همچنین نویسندگان کم‌اعتبارتر دیگر اما نزدیک به او، مانند آلفونس دو ده و پاپر لینکِز. فروید در بازی کردن با قدرتِ نام‌های بزرگ ضد اربابان علم درنگ نمی‌کند.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت دبیر مجموعه
یادداشت مترجم
1: فروید چه ارتباطی با زیباشناسی دارد؟
2: سوژه‌ی ناقص
3: انقلاب زیباشناختی
4: دو شکل از گفتار خاموش
5: از یک ناخودآگاه به ناخودآگاه دیگر
6: تصحیحات فروید
7: درباره‌ی گوناگونی استفاده از جزئیات
8: تضاد میان دو نوع پزشکی