معرفی و دانلود کتاب عشق سیال: در باب ناپایداری پیوندهای انسانی

معرفی کتاب عشق سیال: در باب ناپایداری پیوندهای انسانی

یکی از مشکلات انسان امروزی آن است که فاقد پیوندهای ناگسستنی و همیشگی است و هیچ ضمانتی نیست که وی بتواند این خلأها را پر کند. در کتاب عشق سیال، زیگمونت باومن ناپایداری خارق‌العاده‌ی پیوندهای انسانی، احساس ناامنی حاصل از این ناپایداری و امیال متضاد پیرامون روابط انسانی را توضیح می‌دهد. این کتاب که در گروه مطالعات روانشناختی و جامعه‌شناختی قرار دارد، بیش از هر چیزی بر فهم مفاهیمی چون رابطه، انسانیت و عشق استوار است.

درباره‌ی کتاب عشق سیال

امروزه رابطه یکی از بحث‌های داغ محافل است و بسیاری از مشاوران و روانشناسان می‌کوشند با بهره‌‌گیری از تجربیاتی که از مراجعان خود به دست آورده‌اند، کتاب‌هایی شامل توصیه‌هایی در این زمینه تألیف کنند. کتاب عشق سیال (Liquid Love) نوشته‌ی زیگمونت باومن (Zygmunt Bauman) نیز درباره‌ی روابط انسانی در جهان مدرن و سیال بحث می‌کند. اما این کتاب رویکردی انتقادی و درعین‌حال متفاوت به مسئله‌ی روابط و نظام حاکم بر روابط در جهان امروزی دارد.

گفتن درباره‌ی کتاب عشق سیال دشوار است. در نگاه اول به نظر می‌رسد که این کتاب خط سیر مشخصی را دنبال نمی‌کند و افکارش به هم ریخته‌اند؛ اما در اصل افکار مطرح شده در این کتاب همانند نامش سیال هستند و نظم خطی را دنبال نمی‌کنند. همین است که خواندن این کتاب و به دست آوردن فهم منسجمی از آن را دشوار می‌کند. با‌‌این‌حال، باید گفت این کتاب شامل 4 فصل اصلی است که بیش از هر چیز بر روابط و پیوندهای حاکم بر جامعه‌ی امروزی مطالعه می‌کند.

زیگمونت باومن کتاب عشق سیال را با تفسیر مرگ و عشق شروع می‌کند. به‌زعم او، هیچ چیز به اندازه‌ی عشق تحقق‌یافته به مرگ نزدیک نیست. هر جلوه‌‏اى از هریک از این دو، ظهورى اتفاقى و درعین‌حال یک بار براى همیشه است، هیچ تکرارى را برنمی‌‏تابد. وی سپس به زندگی می‌پردازد. و زندگی را ‌شامل زیرمجموعه‌هایی می‌داند که سلامت، رفاه و تغذیه از جمله‌ی آن‌ها هستند. تأمین این عناصر نظامی را در جهان کنونی پدید آورده که روابط انسانی را در معرض خطر قرار می‌دهند.

نویسنده مصرف‌گرایی و بازارهای مصرفی را از جمله خطرات و تهدیدهای مودت انسانی و روابط اجتماعی می‌داند و ارزشی را که با پول سنجیده می‌شود، مخل انسانیت می‌پندارد. گسترش روابط مجازی خطر دیگری در روابط انسانی امروز است. این روابط به‌آسانی شکل می‌گیرند و به‌سادگی هم از هم می‌پاشند و الگویی را به وجود می‌آورند که روابط دیگر را از بین می‌برند و انسان‌ها را نسبت به گذشته خوشبخت‌تر نمی‌کنند. بنابراین می‌توان گفت کتاب عشق سیال به خطرات و اضطراب‌های با هم و جدا از هم زیستن در جهان سیال مدرن ما اختصاص دارد.

یکی دیگر از مباحث و سرفصل‌های جالب این کتاب، در باب عشق ورزیدن به همسایه است. این موضوع یکی از دستورات اخلاقی معروف ادیان مختلف است. همچنین فروید نیز این دستور را یکی از بنیادی‌ترین دستورات اخلاقی زندگی متمدنانه می‌داند؛ اما زیگموند باومن به‌سادگی از کنار این دستور اخلاقی نمی‌گذرد. تا جایی که یک فصل مجزا از کتاب عشق سیال را به آن اختصاص می‌دهد و آرای فروید را در این باب شرح و تفسیر می‌کند. او این حکم اخلاقی را ایجادکننده‌ی انسانیت می‌داند و دیگر قواعد اخلاقی را حواشی و تعلیقات این حکم معرفی می‌کند. او عشق ورزیدن به همسایه را ضامن بقا می‌داند و از این مبحث به مباحثی چون عشق به خود و کرامت انسانی گریز می‌زند.

در مجموع می‌توان گفت، ضعف عجیب پیوندهای انسانی، احساس ناامنی ناشی از ضعف و تمایلات متضاد برای مستحکم ساختن پیوندها درعین سست نگه داشتن آن‌ها، موضوعات اصلی کتاب عشق سیال هستند. نویسنده این موضوعات را با نقل قول‌هایی از بزرگان علم و اندیشه، مانند فروید، هایدگر یا نقد فیلم‌هایی چون فهرست شیلندر همراه می‌کند و بدین وسیله، نظرات خود را در موضوع مدنظر شرح و گسترش می‌دهد.

کتاب عشق سیال را انتشارات ققنوس با ترجمه‌ی عرفان ثابتی منتشر کرده است.

نکوداشت‌های کتاب عشق سیال

• باومن یک نظریه‌پرداز اجتماعی است که کارهایش بهتر و بهتر می‌شوند و اگر آثار پربار او را در سال‌های اخیر در نظر بگیریم، می‌توان گفت او بسیار شگفت‌انگیز است. (آنتونی الیوت، دانشگاه غرب انگلستان)
• این کتاب مشاهدات دقیق، تفکر شفاف و دانش و خرد فراوانی در پس‌زمینه‌ی خود دارد. (جان کالدر، روزنامه‌ی کمدن نیو ژورنال)
• بررسی خردمندانه‌ی آن از مخمصه‌ای که در آن هستیم، نیروبخش است. (مجله‌ی نیو اینترنشنالیست)
• کتاب عشق سیال برای درک مشکلات زندگی در دنیای جهانی‌شده و انگیزه‌بخشی به افراد برای حل مسائل آن‌ها ارزشمند است. (مجله‌ی کانتمپرری سوشیولوژی)

درباره‌ی مجموعه‌ی سیال

زیگمونت باومن مجموعه‌ای با عنوان سیال (Liquid Series) تألیف کرده که کتاب عشق سیال بخشی از آن است. از کتاب‌های دیگر این مجموعه می‌توان به مدرنیته‌ی سیال،‌ زندگی سیال، دوران‌های سیال و شرّ سیال اشاره کرد.

کتاب عشق سیال برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای دانشجویان و دانش‌پژوهان جامعه‌شناسی و همه‌ی کسانی که روابط حاکم بر نظام کنونی جوامع را با نگاهی انتقادی می‌نگرند و در پی تغییر ماهیت روابط انسانی هستند، مناسب است.

در بخشی از کتاب عشق سیال: در باب ناپایداری پیوندهای انسانی می‌خوانیم

عشق به خود چه معنایى دارد؟ «در خودم» به چه چیزى عشق می‌‏ورزم؟ وقتى به خود عشق می‌‏ورزم، به چه چیزى عشق می‌‏ورزم؟ ما انسان‏‌ها در غریزه بقا با خویشاوندان نزدیک خود، البته نه خیلى نزدیک بلکه نسبتا دور، یعنى حیوانات، شریک هستیم؛ ولى وقتى نوبت به عشق به خود می‌رسد، راه‌‏هاى ما از یکدیگر جدا مى‏شود و هر یک به راه خود می‌رویم.

این درست است که عشق به خود ما را وا ‏می‌دارد که «به زندگى بچسبیم»، به سختى بکوشیم تا به هر قیمتى شده زنده بمانیم، در برابر هر چیزى که خطر انقضاى نابهنگام یا ناگهانى زندگى ما را دربر دارد مقاومت و مبارزه کنیم، و تندرستى و توان خود را افزایش دهیم تا این مقاومت مؤثر باشد؛ ولى خویشاوندان ما، یعنى حیوانات، در این کار استاد هستند، استادانى که در مهارت و کارآزمودگى از مشتاق‏‌ترین و ماهرترین افراد معتاد به تناسب اندام و عشاق تندرستى چیزى کم ندارند. حیوانات (به غیر از حیوانات «اهلى»، یعنى حیواناتى که استعدادهاى طبیعی‌شان را گرفته‌‏ایم تا بهتر بتوانند به بقاى ما، و نه خودشان، خدمت کنند) محتاج این نیستند که مشاوران متخصص به آن‏‌ها بگویند چگونه زنده بمانند و تناسب اندام و تندرستى خود را حفظ کنند. علاوه بر این نیازى ندارند که عشق به خود به آن‌‏ها بگوید که زنده ماندن و حفظ تناسب اندام و تندرستى کار درستى است.

بقا (بقاى حیوانى، بقاى مادى جسمانى) به عشق به خود احتیاج ندارد. در واقع، ممکن است در غیاب آن بهتر از حضورش عمل کند! ممکن است راه‏‌هاى غریزه بقا و عشق به خود دو راه موازى باشند؛ ولى درعین‌حال امکان دارد در دو مسیر مخالف جریان داشته باشند... ممکن است عشق به خود علیه تداوم زندگى قیام کند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
1. عاشق شدن و از عشق فارغ شدن
2. زیر و بم جعبه ‏ابزار اجتماعى بودن
3. در باب دشوارى عشق ورزیدن به همسایه
4. نابودى مودت
یادداشت‌‏ها