معرفی و دانلود کتاب تصاویر و نمادها

معرفی کتاب تصاویر و نمادها

میرچا الیاده، اسطوره‌شناس و دین‌پژوه نامدار رومانیایی در کتاب تصاویر و نمادها، برخی از نیرومندترین و جهانی‌ترین نمادهایی را توصیف و تحلیل می‌کند که در بسیاری از اعصار و سطوح مختلف توسعه فرهنگی، بر تفکر اسطوره‌ای مشرق زمین و جهان غرب حکم فرما بوده است.

نمادها و اساطیر کتاب حاضر، ساخته‌های بی‌اعتبار روح و روان بشر نیستند بلکه پاسخگوی نیاز انسان‌ها هستند و نقشی مهم و اساسی را ایفا می‌کنند: آشکار کردن مستورترین ویژگی‌های وجود.

به باور میرچا الیاده (Mircea Eliade)، بررسی آن‌ها ما را قادر می‌سازد تا به درک و شناخت بهتری از انسان «بما هو انسان» نایل گردیم، چرا که این اسطوره‌ها بر روح و روان انسان نقس بسته‌اند، به گونه‌ای که زدودن آن‌ها امکان پذیر نیست.

ما اکنون در مسیر فهم مسئله‌ای که حتی در قرن نوزدهم هیچ پیش‌آگاهی‌ای نسبت به آن وجود نداشت، کامیابیم؛ یعنی اینکه نماد، اسطوره و تصاویر از ماهیت حیات روحانی برخوردارند و اینکه آن‌ها می‌توانند تغییر یابند، تحریف شوند یا به لحاظ ارزشی تنزل یابند؛ اما هرگز از بین نمی‌روند و منسوخ نمی‌شوند.

بررسی پایندگی اساطیر بزرگ در سرتاسر قرن نوزدهم کاملا ارزشمند و مفیدخواهد بود. پس باید ببینیم که آن‌ها چطور تنزل یافتند، ناچیز شمرده شدند و به تغییر شکل دائمی محکوم شدند ولی با وجود این، به واسطه ادبیات، در حالتی منزوی زنده ماندند.

کتاب تصاویر و نمادها (Images and symbols) پنج فصل دارد و هر فصل یک نمادپردازی یا گروهی از نمادها را معرفی، مطالعه و بررسی کرده است. نمادپردازی مرکز، نمادپردازی زمان و جاودانگی در تفکر هند، خدایی که به بند می‌کشد و نمادپردازی گره‌ها، ملاحظاتی در خصوص نمادپردازی صدف‌ها و فصل انتهایی، نمادپردازی و تاریخ.

چهار فصل نخست این کتاب در زمان‌هاى مختلف و براى خوانندگان گوناگون نوشته شده‌اند. فصل یک و دو توأم با حداقل پانوشت‌ها هستند؛ مطالبى که بر اساس آن‌ها فصول قرار داده شده‌اند، سابقا یا در کتاب پیشین نویسنده یا آثار محققین به این اثر اضافه شده‌اند. ولى فصل سوم و چهارم مستلزم تعدادى پانوشت و ارجاعات است. مطالبى که در آن‌ها آمده‌اند، سواى تفسیرى که آورده‌ شده، به خودى خود آن‌ها را تک‌نگاشت‌هایى کاملاً سودمند ساخته است. فصل آخر، که در عین حال نتیجه کلى کتاب است، نیز ملحقات و حواشى کتاب‌شناختى محدودى را در خود دارد. موضوعى که فصل آخر به آن مى‌پردازد بسیار وسیع است و امکان تفصیل آن هم باید با دقت تمام مستند باشد و هم فوق‌العاده فشرده.

در بخشی از کتاب تصاویر و نمادها می‌خوانیم:

در جوامع باستانى و سنتى، جهان پیرامونى هم‌چون عالم صغیر تصور مى‌شود. در مرزهاى این جهان بسته، قلمرو ناشناخته‌ها، بى‌شکلى‌ها آغاز مى‌شود. در این سو فضاى نظام‌دار زیرا مسکون و سازمان یافته است وجود دارد؛ در آن سوى جهان، بیرون از این فضاى آشنا، قلمرو ناشناخته‌ها و خطر شیاطین، اشباح، مردگان و بیگانگان خلاصه کلام، آشفتگى، یا مرگ، یا تاریکى قرار دارد. این تصویر از عالم صغیرِ مسکون که در احاطه قلمروهاى غیرمسکون قرار دارد و یک آشفتگى یا سلطنت مردگان قلمداد مى‌شود، حتى در تمدن‌هاى بسیار متکامل نظیر تمدن‌هاى چین، بین‌النهرین و مصر زنده مانده است. در واقع بسیارى از متون این دشمنان را به اشباح، شیاطین یا نیروهاى هرج و مرج و آشوب تشبیه مى‌کنند که به قلمرو عمومى حمله مى‌کنند. از این رو دشمنان فرعون «پسران نابودى، گرگ‌ها، سگ‌ها» و غیره دانسته مى‌شدند. فرعون به خداى رع، خدایى که بر آپوفیس اژدها ظفر یافت، تشبیه مى‌شد، در حالى که دشمنانش را با همین اژدهاى اسطوره‌اى یکى مى‌دانستند.

از آن‌جا که آن‌ها حمله مى‌کنند و توازن و تعادل و خودِ زندگىِ شهرنشینان (یا هر قلمرو دیگر مسکون و متشکل) را به خطر مى‌اندازند، دشمنان به نیروهاى شیطانى تشبیه مى‌شوند، که درصددند بار دیگر عالم صغیر را در حالت بى‌نظمى و آشوب درآمیزند؛ یعنى، آن را منکوب کنند. نابودى این نظم موجود، الغاى این تصویر کهن الگویانه، معادل با پس‌رفت به آشوب و هرج و مرج، به حالت قبل از نظم و شکل‌دارى و دگرسانى بود که مقدم بر کیهان‌زایى قرار داشت. اجازه دهید متذکر شویم که همین تصاویر هنوز هم در اعصار خودمان زمانى که مردم مى‌خواهند خطراتى را بیان کنند که نوع خاصى از تمدن را تهدید مى‌کند، به کار برده مى‌شوند؛ راجع به «آشوب و هرج و مرج»، «بى‌نظمى»، «اعصار تاریکى» که «جهان ما» در آن فرونشست، سخن بسیار است. چنین احساس مى‌شود که همه این حالات اشاره به الغاى نظم، الغاى یک کیهان، الغاى یک ساختار، و غوطه‌ورى دوباره در حالتى دارد که روان، بى‌شکل و در نهایت بى‌نظم است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
بازیابى نمادپردازى
نمادپردازى و روان‌کاوى
ماندگارى تصاویر
طرح و چهارچوب کلى کتاب
فصل اول: نمادپردازى «مرکز»
روان‌شناسى و تاریخ ادیان
تاریخ و کهن‌الگوها
تصویر عالم
نمادپردازى «مرکز»
نمادپردازى صعود
ساختار «مرکز»
فصل دوم: نمادپردازى زمان و جاودانگى در تفکر هند
کارکرد اساطیر
اساطیر هندى زمان
آموزه یوگه‌ها
زمان کیهانى و تاریخ
«وحشت از زمان»
نمادپردازى الغاى زمان در تفکر هند
تخم‌مرغ شکسته
فلسفه زمان در آیین بودا
تصاویر و تناقضات
شیوه‌هاى «گریز از زمان»
فصل سوم: «خدایى که به بند مى‌کشد» و نمادپردازى گره‌ها
فرمانرواى هولناک
نمادپردازى مربوط به ورونه
خدایان به بند کِشنده در هند باستان
تراکیه‌اى‌ها، ژرمن‌هاى باستان، قفقازى‌ها
ایران
تشابهات قوم‌شناختى
جادوى گره‌ها
جادو و دین
نمادپردازى «شرایط محدود»
نمادپردازى و تاریخ
فصل چهارم: ملاحظاتى در خصوصِ نمادپردازى صدف‌ها
ماه و آب‌ها
نمادپردازى بارورى
کارکردهاى آیینى صدف‌ها
ایفاى نقش صدف‌ها در باورهاى خاک‌سپارى
مروارید در جادو و طب
اسطوره مروارید
فصل پنجم: نمادپردازى و تاریخ
غسل تعمید، طوفان نوح و نمادپردازى آب
تصاویر کهن‌الگویى و نمادپردازى مسیحى
نمادها و فرهنگ‌ها
ملاحظاتى در خصوصِ این روش
نمایه