معرفی و دانلود کتاب نمادشناسی سنگ ‌نگاره‌های گورستان تاریخی سپید چاه

معرفی کتاب نمادشناسی سنگ ‌نگاره‌های گورستان تاریخی سپید چاه

کتاب نمادشناسی سنگ ‌نگاره‌های گورستان تاریخی سپید چاه به قلم حیدر شجاعی، سنگ قبر‌های قبرستان سپیدچاه که اولین قبرستان مسلمانان ایران است را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد.

انسان‌ها همواره دربارۀ رازهای جهان هستی می‌اندیشند؛ و در کشف حقایقِ پوشیده، ولعِ تمام ناشدنی دارند؛ گویی هیچ انسانی نمی‌تواند بدون شناخت به زندگی انسانی‌اش ادامه دهد. هر کس بر حسب شناختی که از جهان هستی و از وجود خودش دارد، زندگی می‌کند.

هیچ انسانی نمی‌تواند بدون داشتن عقیده، به زندگی‌ انسانی‌ا‌ش ادامه دهد. ایدئولوژی یعنی عقیده و شناخت عقیده نیز، بینش و آگاهی انسان نسبت به خود، جایگاه خود در جامعه و در تاریخ، پاسخ به این که کیستی؟ کجایی؟ چه می‌کنی؟ چه باید کرد؟ چه باید بود؟ و از همه مهم‌تر و رمزآمیزتر، این که انسان‌ها با مرگ خویش به کجا خواهد رفت و چه سرنوشتی خواهد داشت؟ آیا مرگ به معنای پایان و توقّف است؟! انسان‌ها از این طریق کوشیده‌اند تا به نوعی احساس امنیّت - چه در حیات دنیوی و چه پس از مرگ - برسند.

از همان آغاز به مردگان خود احترام قائل بودند، و به خاطر اعتقاد به معاد و حیات پس از مرگ، برای مردگانشان سنگ قبر به عنوان یک نشان و یادبود می‌ساختند. گاه به جای سنگ قبر، با قرار دادن تکه‌ای سنگ، چوب یا برجسته کردن خاک، محل دفن همنوع از دست داده‌اش را مشخص می‌کردند که در این کتاب به تمامی این موارد پرداخته می‌شود.

در بخشی از کتاب نمادشناسی سنگ ‌نگاره‌های گورستان تاریخی سپید چاه می‌خوانیم:

گورستان سپید چاه (به تبری- طبرستانی: اسپه‌چاه) واقع در شرقی‌ترین نقطۀ استان مازندران، از توابع شهرستان بهشهر، و در حدود 30 کیلومتر از جادۀ فرعی گلوگاه و پس از عبور از جادۀ پرپیچ و بسیار دیدنی جنگلی با آسفالت خوبی در بخش یانه سر قرار دارد. این گورستان، یکی از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین قبرستان‌های دو ایالت تاریخی طبرستان (مازندران) و گرگان دانسته‌اند، که در سال 1381 به ‌عنوان یکی از آثار ملّی ایران به ‌ثبت رسیده است.

هرچند در مقالات مربوطه می‌خوانیم که اینجا، اولین گورستان مسلمانان در ایران می‌باشد، اما در این باره سند تاریخی معتبری برای تأئید این مطلب پیدا نکردیم. البته از نظر سازمان میراث فرهنگی استان مازندران، این گورستان به زمان تیموریان (قرون 14 تا 16 میلادی) باز می‌گردد.

نام سفید چاه بیشتر به خاطر رنگ خاک سفیدش است که ناشی از آهک بسیار آن می‌باشد. گفته شده که روستایی به نام سفیدچاه در گذشته وجود نداشت. این مکان در واقع به عنوان کاروانسرا و محل استراحت کاروانیان و راه کوهستانی مازندران – دامغان به شمار می‌رفته است. اهالی محل معتقدند یکی از شاهان قدیم در این مکان درگذشت، و در همانجا نیز دفن گردید.

همچنین تاریخ نگاران معتقدند علّت پناه آمدن سادات به این منطقه، امن بودن «هزار جریب» از حملۀ سپاه تیمور بوده است. می‌توان گفت که این گورستان بزرگ‌ترین کتابخانۀ سنگی با زبان نمادین ایران به شمار می‌رود! دارای ویژگی‌های منحصر به فرد بسیاری بوده، و تفاوت‌های زیادی نیز با سایر قبرستان‌های موجود در کشور دارد. مهم‌ترین ویژگی‌های این قبرستان، نصب سنگ قبرها به صورت عمودی و ایستاده است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
سپید چاه؛ بزرگ‌ترین کتابخانۀ سنگی ایران
شرح نمادین اشکال و نقوش برجسته در قبرستان سپید چاه
آینه
قاطر
اردک
قیچی
اره
کلاغ
اسب
کلید
الاغ
کوزه
انار- گل انار
گُل
بته جقه
گوزن
برگ
لنگر
پرنده
لوزی
تبر
مار
ترازو
مارمولک
چاقو
ماهی
چلیپا
مثلث
خر
مربع
خطور زیگزاگی ومارپیچ
مرغابی – اردک- غاز
خورشید
مکعب
دارکوب
مستطیل
داس
نیزه
دایره
درخت
درخت سرو
روباه
سنجاق قفلی
شانه
شتر
شمشیر