معرفی و دانلود کتاب تبعید و ملت: جامعه پارسیان هند و ساختن ایران مدرن

معرفی کتاب تبعید و ملت: جامعه پارسیان هند و ساختن ایران مدرن

کتاب تبعید و ملت، یکی از آثار مهم در زمینه‌ی تحولات هویتی و فرهنگی ایرانیان است که نقش پارسیان هند را در بازتعریف ایران مدرن بررسی می‌کند. افشین مرعشی برای تألیف این کتاب، توسط انجمن مطالعات ایرانِ سعید نفیسی تقدیر شد. وی در این اثر با رویکردی تاریخی و تحلیلی، به بررسی چگونگی شکل‌گیری هویت ایرانی مدرن در بستر روابط فراملی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه پارسیان هند در جستجوی ریشه‌های خود، ارتباطی عمیق با ایران برقرار کردند.

درباره‌ی کتاب تبعید و ملت

کتاب تبعید و ملت (Exile and the Nation: The Parsi Community of India & the Making of Modern Iran) یک اثر پژوهشی جامع و تمام‌عیار است. دکتر افشین مرعشی (Afshin Marashi)، استاد تاریخ ایران در دانشگاه اوکلاهاما است. وی در کتاب‌های خود به بررسی تحولات هویتی و فرهنگی ایران پرداخته و به نقش جامعه‌ی پارسیان هند در ساختن ایران مدرن می‌پردازد. گذار از هویت فارسی‌خو به ملی‌گرایی ایرانی، موضوع اصلی کتاب پژوهشی تبعید و ملت به قلم این نویسنده است.

واژه‌ی فارسی‌خو به فرهنگی اشاره دارد که در آن، زبان، ادب و سنت‌های فکری ایرانی به‌عنوان عامل وحدت‌بخش عمل می‌کنند. این حوزه فراتر از مرزهای سیاسی ایران، شامل هند، آسیای مرکزی و قفقاز بوده است. در دوران رضاشاه، این هویت گسترده جای خود را به ایدئولوژی دولت-ملت‌سازی داد که تأکید بیشتری بر مرزهای جغرافیایی و ناسیونالیسم مدرن داشت. افشین مرعشی در کتاب تبعید و ملت نشان می‌دهد که چگونه تبادل فرهنگی میان ایرانیان و پارسیان هند در دهه‌های 1920 تا 1930 به تقویت ناسیونالیسم ایرانی کمک کرد و چگونه این روابط در راستای برنامه‌های ملت‌سازی دولت پهلوی قرار گرفت.

پارسیان هند از دوران صفوی و تیموری، پیوندهای عمیقی با ایران داشتند. اما در قرون 18 و 19، تحت تأثیر استعمار بریتانیا، شبکه‌های جدید اقتصادی و فرهنگی را تشکیل دادند. این گروه که خود را وارثان فرهنگ ایرانی می‌دانستند، در حفظ و گسترش زبان فارسی و میراث فکری ایران نقش داشتند. مدارس و مؤسسات فرهنگی‌ای که پارسیان هند در بمبئی و پونا تأسیس کردند، به آموزش زبان فارسی و انتقال اندیشه‌های ایرانی کمک کرد. افشین مرعشی در کتاب تبعید و ملت به دوران آغاز نوسازی ایران توسط رضاشاه پرداخته و به جامعه‌ی پارسیان هند به‌عنوان میانجی فرهنگی میان ایران و جهان مدرن اشاره می‌کند.

حمایت مالی پارسیان هند از پروژه‌های علمی، آموزشی و صنعتی ایران، تأثیر بسزایی در بازتعریف ایران مدرن داشت. آن‌ها به تأسیس دانشگاه‌ها، روزنامه‌ها و نهادهای فرهنگی کمک کردند و در شکل‌گیری نهادهای ملی ایران نقش داشتند. افشین مرعشی در کتاب تبعید و ملت به دو فناوری مهم کشتی بخار و صنعت چاپ اشاره می‌کند که روابط ایران و پارسیان هند را تقویت کردند. کشتی بخار، امکان سفر ایرانیان به هند و برعکس را فراهم کرد و به تبادلات تجاری و فرهنگی شتاب داد. صنعت چاپ نیز به انتشار کتاب‌های فارسی‌زبان کمک کرد که بسیاری از آن‌ها درباره‌ی آیین زرتشتی و هویت ایرانی بودند. این روند به تقویت پیوندهای تاریخی و هویتی میان دو جامعه کمک کرد.

کتاب تبعید و ملت با تحلیل تاریخی دقیق و ارائه‌ی اطلاعات مستند از تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران، منبعی قابل اعتماد برای افرادی است که در میان منابع فارسی به‌ دنبال مباحث پژوهشی مهمی در ارتباط با ایران و ایرانی هستند. افشین مرعشی در این کتاب با نگاهی جدید به مفهوم ملی‌گرایی ایرانی، به بررسی گذار از هویت فارسی‌خو به ناسیونالیسم مدرن پرداخته و نقش پارسیان هند را در شکل‌گیری ایران مدرن نشان می‌دهد. کامیاب شهریاری این کتاب را به فارسی برگردانده و انتشارات مروارید، آن را در اختیار شما عزیزان قرار داده است.

نکوداشت‌های کتاب تبعید و ملت

• هیچ شکی نیست که این کتاب به یکی از مطالعات بنیادین برای هر دانشجوی نواندیش و ملی‌گرای ایرانی تبدیل خواهد شد. (مجله‌ی دیاسپورا: یک ژورنال مطالعات فراملی)
• این کتاب از رویکرد جنوب-جنوب بهره می‌برد. رویکردی که در مطالعات ایرانی تقریباً وجود ندارد. شهود او مبنی بر اینکه روشنفکران ایرانی در این دوره صرفاً در یک رابطه‌ی شرق-غرب گیر نیفتاده بودند، به یک مسیر تحقیقاتی پیشگامانه و ثمربخش تبدیل شد و بنابراین کتاب تبعید و ملت برای مدت‌ها مورد ستایش قرار گرفت. (رضا ضیاء ابراهیمی)

کتاب تبعید و ملت برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران تاریخ، مطالعات فرهنگی و ایران‌شناسی پیشنهاد می‌شود. علاقه‌مندان به تحولات اجتماعی و سیاسی ایران در دوره‌های مختلف و به‌خصوص دوران پهلوی نیز از مطالعه‌ی این کتاب لذت خواهند برد.

در بخشی از کتاب تبعید و ملت: جامعه پارسیان هند و ساختن ایران مدرن می‌خوانیم

شرایط دقیق مرگ کیخسرو شاهرخ نامشخص است و در نهایت نمی‌توان به‌طور قطعی نتیجه گرفت که کیخسرو شاهرخ به قتل رسیده است. همان‌طور که خود او در خاطراتش به تفصیل توضیح داد، در سال‌های پایانی زندگی‌اش سابقه‌ای مستند از ناراحتی قلبی داشت و احتمال مرگ او به دلایل طبیعی حداقل به اندازه هر سناریوی شوم دیگری محتمل است. اما در تاریخ‌نگاری ایران مدرن و همچنین در تاریخ شفاهی سیاست ایران در قرن بیستم، قتل او به‌عنوان حقیقتی تلقی شده است که منعکس‌کننده اقتدارگرایی فزاینده سال‌های پایانی سلطنت رضاشاه است.

آنچه سرنوشت نهایی کیخسرو شاهرخ چه واقعی و چه خیالی افشا می‌کند، عدم امکان پایدار بودن نهایی تنش موجود در ایدئولوژی ملی‌گرایی ایرانی است. زندگی و آثار کیخسرو شاهرخ بر اساس ایده توانمندسازی جامعۀ زرتشتی ایران به‌عنوان بخشی از پروژه سیاسی انقلاب مشروطه 1905 بنا شده بود. تلاش‌های او در ایجاد مؤسساتی در کرمان، یزد و تهران برای ارتقای رفاه و سعادت زرتشتیان ایران نیز به همین ترتیب مبتنی بر تفسیری کثرت‌گرایانه و همگرایانه از دین زرتشتی و جایگاه آن در برداشت لیبرالی و دموکراتیک از پروژه ملت‌سازی ایران بود. همکاری او با جامعۀ پارسیان بمبئی در تمام تلاش‌های او نقش اساسی داشت. همانطور که او در خاطرات خود توضیح می‌دهد، همان‌طور که در خاطراتش توضیح می‌دهد، زمانی که در بمبئی بود، از نظر شکل‌دهی به دیدگاه اصلاح‌گرایانه و مدرن او درباره زرتشتی‌گری، تجربه‌ای تحول‌آفرین بود. دو کتابی که او نوشت- آیینۀ آیین مزدیسنی و فروغ مزدیسنی- را می‌توان به‌عنوان گواهی بر ماهیت و میزان تأثیر فرهنگی و فکری پارسیان که در دوران شکل‌گیری خود جذب کرده بود، درک کرد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمۀ مترجم‌
سپاس‌گزاری
مقدمه
حوزۀ مشترک فرهنگی اقیانوسی
اسطوره و تاریخ
پس از دوران فارسی‌خو
عرصه‌های سیاسی
فصل اول: به سوی بمبئی و بازگشت
ارباب کیخسرو شاهرخ و بازآفرینی آیین زرتشتی ایران
میان کرمان و بمبئی
بنیان‌گذار
کتاب آموزش دینی زرتشتی
علم عجیب
نتیجه‌گیری
فصل دوم: حامی و میهن‌پرست
دینشاه جی ایرانی، نیکوکاری پارسی و احیای فرهنگ هندو-ایرانی
ایرانی‌ها و پارسی‌ها در بمبئی
تحصیلات و مشاغل اولیه
میان نیکوکاری و بازگشت
مأموریت مارکار به ایران در سال 1924
کتاب‌هایی از بمبئی
نتیجه‌گیری
فصل سوم: تصور کردن حافظ
رابین درانات تاگور در ایران، 1932
تصور کردن تمدن هندو-ایرانی
معرفی تاگور به ایران
گفتگو با علی دشتی
تاگور در شیراز
از شیراز به تهران
منتقدان تاگور
نتیجه‌گیری
فصل چهارم: ابراهیم پورداوود و همکارانش
اوایل زندگی
پاریسِ پورداوود
مأموریت به بغداد
سال‌های اقامت در برلین
دعوت به بمبئی
پورداوود و دانشمندان پارسی
کتاب‌های پورداوود در بمبئی
نتیجه‌گیری
فصل پنجم: شمشیر آزادی
عبدالرحمن سیف‌ آزاد و ملی‌گرایی ایرانی در بین دو جنگ جهانی
اوایل زندگی، جذب شدن از سوی عوامل آلمانی و مأموریت به کابل
سال‌های اقامت در برلین، 1920-1931
روزنامۀ ایران باستان و ارتباط با پارسیان
ترویج بازگشت پارسیان به ایران
نازی‌ها، پارسیان و یهودیان
نتیجه‌گیری
سخن آخر
یادداشت‌ها
کتاب‌شناسی