معرفی و دانلود کتاب مرگ اهریمن: پارسیان هند از منظر فرهنگ، هویت و خداشناسی

معرفی کتاب مرگ اهریمن: پارسیان هند از منظر فرهنگ، هویت و خداشناسی

کتاب مرگ اهریمن نوشته‌ی سوزان استایلز مانک اثری پژوهشی و چندوجهی درباره‌ی تاریخ، تحولات فرهنگی و دینی زرتشتیان ساکن هند است؛ گروهی از زرتشتیان ایرانی که از قرون اولیه‌ی اسلامی به هند مهاجرت کردند تا از فشارهای دینی و اجتماعی در ایران بگریزند. این کتاب با رویکردی تطبیقی و تحلیلی، روند شکل‌گیری، تحول و بقای این اقلیت را از قرن‌های نخست هجری قمری تا دوران مدرن دنبال می‌کند.

درباره‌ی کتاب مرگ اهریمن

سوزان استایلز مانک (Susan Stiles Maneck) پس از آنکه برای پژوهش درمورد رابطه‌ی زرتشتیان ایران و هند به بمبئی سفر کرد، در جریان متفاوتی از آنچه متصور می‌شد قرار گرفت و ماحصل تحقیقاتش را در کتاب مرگ اهریمن (The death of Ahriman: Culture, identity and theological change among the Parsis of India) منتشر کرد. این کتاب یک مطالعه‌ی عمیق، تخصصی و تحلیلی درباره‌ی تحولات فرهنگی و دینی جامعه‌ی پارسیان هند است که از زمان مهاجرت زرتشتیان ایرانی به هند تا تغییرات فرهنگی و دینی آنان را در بر می‌گیرد.

نویسنده در ابتدای کتاب مرگ اهریمن به چگونگی مهاجرت زرتشتیان به هند پس از حمله‌ی اعراب پرداخته و شیوه‌ی تعاملات پارسیان با مردم هند و سازگار شدن با نظام کاستی (طبقاتی آن زمان) را بررسی کرده است. از جمله قوانینی که در این نظام وجود داشت، امتناع از ازدواج و غذا خوردن با غیرپارسیان بود. این‌ها اقداماتی بودند که به ایشان کمک کرد به‌تدریج جایگاه اجتماعی خود را در جامعه تثبیت کنند. «قصه‌ی سنجان» روایتی تکرارشونده و رایج میان پارسیان است که به وقایع این دوره پرداخته و در این کتاب نیز درمورد آن سخن رفته است.

تضادهای موجود در باورهای دینی دو قوم پارس و هند، از دیگر موضوعات عنوان‌شده در ابتدای کتاب مرگ اهریمن است که با دقتی پژوهشی، مورد بررسی قرار گرفته. در ادامه مانک به تحلیل تأثیرات اسلام بر باورهای دینی پارسیان می‌پردازد. مفاهیم یکتاپرستی اسلامی موجود در آن منطقه، موجب شد پارسیان به بازنگری در برخی باورهای دوگانه‌گرایانه‌ی زرتشتی بپردازند. برای مثال نقش اهریمن که موجودی مستقل در برابر اهورامزدا بود، به موجودی وابسته به اراده‌ی الهی تقلیل یافت. در ادامه مانک فرقه‌های مذهبی ایجاد شده در دل این تحولات و باورها و روش کار آن‌ها را مطالعه کرده است.

مواجهه‌ی پارسیان با مسیحیت نیز از دیگر رخدادهای تأثیرگذار بین مردم این قوم بود که تغییرات اجتماعی قابل‌توجهی را برای‌شان رقم زد. کتاب مرگ اهریمن توضیح می‌دهد که چگونه پارسیان با حفظ برخی از سنت‌ها و در عین حال پذیرش تغییرات، تلاش کردند تا هویت خود را در دنیای مدرن حفظ کنند. اختلافات داخلی در جامعه‌ی پارسی، آنان را بر آن داشت تا برای کسب احکام مذهبی، به «دَستور»های ایرانی مراجعه کنند و در قالب «روایات» از آنان فتوا بگیرند. سوزان استایلز مانک در این کتاب به‌تفصیل به نقش و جایگاه «دستورها» در تغییرات مذهبی و فرهنگی ایجاد شده بین پارسیان پرداخته است.

سوزان استایلز مانک در این کتاب با نگاهی تاریخی و جامعه‌شناختی نشان می‌دهد که پارسیان هند، مهاجران زرتشتی ایرانی، چگونه برای حفظ هویت خود در جامعه‌ی هند، به‌ویژه در بستر ساختار کاستی، خود را بازتعریف کردند. همچنین تغییرات چشمگیر در زمینه‌ی الهیات را بررسی کرده و تقابل یکتاپرستی اسلامی و دوگانه‌گرایی اهورا مزدا و اهریمن را به‌عنوان اصلی‌ترین مفاهیم پژوهش خود قرار داده است. کتاب مرگ اهریمن، منبعی منسجم در رابطه با وضعیت زندگی پارسیان پس از مهاجرت به هند است که بر تحولات دینی و مذهبی پیش‌آمده، تأکید بیشتری می‌ورزد.

کتاب مرگ اهریمن برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب پیش رو به علاقه‌مندان کتب پژوهشی تاریخی و به‌خصوص تاریخ زرتشتیان هند توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب مرگ اهریمن: پارسیان هند از منظر فرهنگ، هویت و خداشناسی می‌خوانیم

دولت بریتانیا ظاهراً جامعه‌ی پارسی را متشکل از دو طبقه (کاست) می‌دانست: یکی طبقه غیرروحانیون و دیگری طبقه روحانیون. اقتدار پنچایت تنها بر طبقه نخست به رسمیت شناخته شد.

با افزایش مهاجرت و ورود روحانیون به بمبئی، روحانیت پارسی در این شهر به‌طور معناداری نتوانستند خود را به خوبی سازماندهی کنند. بمبئی که خارج از محدوده‌های تقسیمات سرزمینی پانت قدیمی قرار داشت، روحانیونی را جذب کرد که همراه با حامیان غیرروحانی خود به این شهر مهاجرت کرده و در آتشکده‌هایی که تأسیس کرده بودند، خدمت می‌کردند. افراد غیرروحانی حالا این آزادی را داشتند که انتخاب کنند کدام موبد مراسم‌های آنان را برگزار کند. در این دوران، هر دو گروه «قدیمی» ‌ها و «شاهنشاهی» ‌ها به‌عنوان اعضای پنچایت در این شورا حضور داشتند و موبدان هر دو فرقه به حمایت‌های آنان وابسته بودند. مانُکجی سِت، که خود به‌عنوان موبدی فعال وظایف دینی را انجام نمی‌داد، اما همچنان به‌عنوان «رئیس کاست» موبدان شناخته می‌شد. با این حال، اقتدار روحانیت پارسی به‌شدت در سال 1749 تضعیف شد، زمانی که انجمن فراخوانده شد تا در خصوص مسائل دینی مانند نحوه رفتار با جسد متوفیان، تصمیم‌گیری کند. در این خصوص، «انجمن» تصمیم گرفت تا این مسئله را به انتخاب فردی واگذار کند، به این معنا که هر فرد می‌تواند طبق نظر شخصی خود، پاهای جسد را دراز کرده یا دهان آن را با پارچه بپوشاند، و از این رو تصمیم‌گیری دینی را در این موضوع به اختیار خودشان گذاشت. در سال 1753، زمانی که یکی از کارمندان لوجی وادیا در حادثه‌ای جان خود را از دست داد و جسد او با پاهای جمع‌شده قرار داده شد، موبدان تلاش کردند تا اقتدار خود را بازگردانند. آن‌ها از انجام مراسم سنتی بر جنازه خودداری کردند مگر این‌که پاهای آن متوفی کشیده می‌شد...

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: خاستگاه جامعه‌ی پارسی
شیر در شکر
تولید ثروت
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
فصل دوم: ظهور قدرت روحانیت
سازمان روحانیت
روایات‌
استیلای بهاگاریا
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
فصل سوم: اکبر شاه، پارسیان و اشراقیان
خدمت پارسیان در دربار امپراتوری گورکانی
دین و خط‌مشی‌های سیاسی اکبر شاه
فلسفه‌ی اشراقی
اسلام و عقاید پارسیان
دبستان مذاهب
فرقه‌ی ‌آذرکیوان
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
فصل چهارم: تجارت و دسیسه در سورات
برتری پارسیان
سورات: مرکز تجارت گجرات
سورات و پارسیان
توصیف یک دلال پارسی: رستم مانُک
رستم و پرتغالی‌ها
دلال کمپانی هند شرقی انگلیس
رقابت دلالان
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
فصل پنجم: منازعه بر سر تقویم
ایران و هند در قرن هجدهم
جاماسپ حکیم و جمشید ولایتی
تشکیل فرقه‌ی ‌ «قدیمی»
آنکتیل دوپرون و پارسیان
مأموریت به ایران
انتشار دساتیر
منازعه بر سر تقویم در مطبوعات
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
فصل ششم: پنچایتِ بمبئی
از سورات تا بمبئی
خاستگاه پنچایت پارسی
اصلاحات پنچایت
افول پنچایت
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
فصل هفتم: پرسبیتری‌ها، مطبوعات و آموزش به زبان انگلیسی
پیامدهای آموزش به زبان انگلیسی
حمله‌ی مبلغان
بمبئی و مناطق پیرامونی
تغییر دین پسران مدرسه‌ای
پیامد‌های تغییر دین برای پنچایت
منازعه بر سر کتاب‌ها
بمبئی جوان
انجمن حقوق پارسیان
تغییر دین نافرجام
داستان دو مرد
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
سخن پایانی
کتابشناسی