معرفی و دانلود کتاب اصلاحات ارضی: کارنامه تقسیم زمین در انقلاب سفید

معرفی کتاب اصلاحات ارضی: کارنامه تقسیم زمین در انقلاب سفید

کتاب اصلاحات ارضی جلد هشتم از مجموعه‌کتاب گوشه‌هایی از تاریخ معاصر ایران که توسط رسول مهربان تالیف و نگارش شده است، به تاریخ معاصر ایران و اتفاقات سیاسی و اجتماعی دوران پهلوی از نگاه سیاستمداران پرداخته و بسیاری از تغییرات و بزنگاه‌های سیاسی و اجتماعی مانند انقلاب سفید و روابط و تصمیمات بین ایران و آمریکا را شرح داده است.

درباره‌ی کتاب اصلاحات ارضی

جمله‌ی ملتی که تاریخ خود را نداند محکوم به تکرار آن خواهد بود را آیت‌الله طالقانی در یکی از سخنرانی‌هایش گفته است. پیشرفت و توسعه‌ی هر حکومت و جامعه‌ای در گرو آگاهی آن جامعه است و بخش بزرگی از آن از طریق خواندن تاریخ به دست می‌آید. توجه به تاریخ و گذشته‌ی هر ملتی باعث می‌شود تا بسیاری از تصمیمات اشتباه مجدد تکرار نشود و عبرت از اتفاقات گذشته منجر به رسیدن به موفقیت‌های نوین و تازه در تمام سطوح یک جامعه خواهد شد. کتاب اصلاحات ارضی نیز بخش مهمی از تاریخ معاصر ایران را شامل می‌شود که با مرور، بررسی و شرح اتفاقات دوران سلطنت محمدرضا پهلوی و شکل ارتباط سیاستمدارانش با آمریکا می‌تواند اطلاعات تاریخی مهم و جالبی را در اختیار خوانندگان کتاب قرار دهد. اصلاحات ارضی در زمان پهلوی به منظور لغو نظام ارباب رعیتی بوجود آمد. اولین اقدامات اصلاحات ارضی در زمان نخست‌وزیری منوچهر اقبال اتفاق افتاد و در واقع او محمدرضا پهلوی را قانع کرد تا برای رفاه کشاورزان و توسعه صنعت، زمین‌های کشاورزی را که در آن زمان بیش از 50 درصد آن در اختیار مالکان بزرگ بود به کشاورزان روستایی بازگرداند.

اصلاحات ارضی یکی از دستاوردهای انقلاب سفید بود. انقلاب سفید نتایج بسیاری در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی داشت و به این دلیل نامش را انقلاب سفید گذاشتند زیرا شاه و مردم توانستند بدون خونریزی و به شکل مسالمت‌آمیز، به نتایج مختلف در زمینه‌ی تغییرات سیاسی و اقتصادی دست‌یابند. سیاستمدارانی که در این انقلاب نقش موثری داشتند، علی امینی، حسنعلی منصور، اسدالله علم و امیرعباس هویدا بودند. علی امینی یکی از تاثیرگذارترین نخست‌وزیران دربار پهلوی بود که علاوه‌بر توجه به خواسته‌ها و نیازهای مردم توانسته بود با روحانیون و آیت‌الله خمینی ارتباط مسالمت‌آمیزی را ایجاد کند.

رسول مهربان در کتاب اصلاحات ارضی، به صورت کامل و جامع به بحث انقلاب مشروطیت و تاثیر آن بر بازپس‌گیری زمین‌های کشاورزی به روستاییان پرداخته است. همچنین در این کتاب به اقدامات مهم دکتر محمد مصدق اشاره شده که در کنار اتحادیه‌هایی مانند اتحادیه کارگری، سازمان دانشجویی و انجمن‌های دهقانی توانستند از فضای دیکتاتورانه‌ای مانند دولت رضا شاه جلوگیری کنند. رسول مهربان به دلیل کسب سمت‌های سیاسی مختلف در آن دوران از نزدیک شاهد وقایع و اتفاقات بوده است. ازاین‌رو کتاب حاضر منبع مهم و بدون تحریفی در مورد تاریخ معاصر ایران است که اطلاعات معتبر و بسیار خوبی را به علاقه‌مندان مطالعات تاریخی می‌دهد.

کتاب اصلاحات ارضی توسط نشر افکار جدید چاپ و منتشر شده است.

درباره‌ی مجموعه کتاب گوشه‌هایی از تاریخ معاصر ایران

مجموعه‌کتاب گوشه‌هایی از تاریخ معاصر ایران شامل 8 جلد کتاب درباره‌ی اتفاقات مهم اقتصادی و سیاسی ایران معاصر است که هر جلد آن توسط نویسندگان مختلف تالیت و نگارش شده. نویسندگان در این مجموعه‌کتاب به سیاستمداران تاثیرگذار و مهم در دوران پهلوی پرداخته‌اند و به تاثیرات تصمیم‌گیری نخست‌وزیران وقت اشاره کرده‌اند. عناوین این 8 جلد از به شرح زیر است:

• اشغال و استبداد: عصر پهلوی دوم، از شهریور
• نفت از آنِ ایران: نهضت ملی‌شدن نفت
• خون در خیابان
• فردای کودتا: تحکیم استبداد، تشکیل نهضت مقاومت ملی و دادگاه دکتر مصدق
• ثروت ما را به غارت می‌برند: کنسرسیوم نفت و سرانجامِ نفت ایران پس از کودتا
• در برابر استبداد سر فرو می‌آورند: کابینه‌های پساکودتا و جبهه ملی دوم
• بهار و خزان تهران: از نخست‌وزیری علی امینی تا انحلال جبهه ملی دوم
• اصلاحات ارضی: کارنامه تقسیم زمین در انقلاب سفید (با مقدمه‌ای از شادروان فریبرز رئیس‌دانا)

کتاب اصلاحات ارضی برای چه کسانی مناسب است

این کتاب برای علاقه‌مندان و دانش‌پژوهان در حوزه‌ی تاریخ معاصر ایران به‌ویژه تاریخ حکومت پهلوی دوم مناسب است.

در بخشی از کتاب اصلاحات ارضی: کارنامه تقسیم زمین در انقلاب سفید می‌خوانیم

رابطه‌های غیرتولیدی ارباب و دهقان از همین سنت سیئه بیگاری و سیورسات مایه می‌گرفت و دهقان را از یک انسان آزاد و خانواده‌اش را از یک خانوار دارای حق و حقوق انسانی و شخصیت آزاد به حد برده تنزل می‌داد. این سنت‌های زشت و ضد انسانی بارها با جنبش‌ها و اعتراضات خشن روستاییان مواجه شد و در نتیجه از میزان و شدت آن کاسته می‌شد؛ زیرا با دفاع و حمایت شهرنشینان از روستاییان، اربابان ستم‌گر عقب‌نشینی می‌کردند.

جامعه‌ی روستایی ایران در حالت اعتراض به سر می‌برد و هرگاه کم‌ترین ضربه‌ای بر حاکمیت شبه‌فئودالی دولت وارد می‌شد، تمرد و نافرمانی و گاه فرار از ستم‌های اربابی که اغلب سمت‌های والی‌گری و فرمان‌فرمایی هم داشتند، سرعت می‌گرفت. شاه‌کشی و شاه‌میری هم همیشه موجب خوشحالی و فرار دهقانان از «بیگاری» می‌شد. بنا بر نوشته تاریخ کرمان به‌محض آن که خبر کشته شدن ناصرالدین شاه به کرمان رسید، دهقانانی که برای شاهزاده ناصرالدوله فرمانفرمائیان باغ شازده‌ی معروف کرمان را می‌ساختند، دسته‌جمعی فرار کردند. به این جهت، قسمتی از سردر باغ شازده کرمان به یاد این واقعه تاکنون ناتمام مانده است.

نتیجه‌ی چنین استثمار ضد انسانی بود که اکثر روستاییان آذربایجان، گیلان، اصفهان و کرمان با درجات مختلف از آگاهی طبقاتی، در انقلاب مشروطیت شرکت کردند. تاثیر انقلاب مشروطه در گیلان و آذربایجان آن‌چنان بود که حتی مالکان یا پیشکاران مالک را از روستاها بیرون کردند و از پرداخت بهره‌ی مالکانه خودداری نمودند که شرح آن در تاریخ انقلاب مشروطه ایران تالیف ژانت آفاری و ترجمه رضا رضائی مشروح‌تر و مستندتر از سایر کتاب‌هایی که درباره‌ی مشروطه و نقش دهقانان نوشته شده، آمده است.

فهرست مطالب کتاب

مشارکت در بحث نتایج اصلاحات ارضی
فصل یکم: شرحی مختصر از مناسبات ارضی
1. شرحی کوتاه از مناسبات ارضی در قرن 19 و 20 در ایران
2. تاثیر انقلاب مشروطیت بر مناسبات ارضی
3. تشدید مناسبات سرمایه‌داری در روستاها پس از کودتای 1299
4. تحولات ارضی پس از شهریور 1320
5. لغو رسم بیگاری و سیورسات در دولت ملی دکتر مصدق
فصل دوم: مقدمه‌ای بر اصلاحات ارضی
1. رشد سرمایه‌داری وابسته و تبعات آن
2. دولت آمریکا و اجرای طرح والت ویتمن روستو
3. فشار دولت آمریکا برای اجرای طرح روستو در دولت‌های اقبال و شریف‌امامی
فصل سوم: فرمان اصلاحات ارضی
1. اصلاحات ارضی در دولت امینی
2. مبنای کار اصلاحات ارضی
3. چگونگی تدارک قانون اصلاحات اراضی ایران
فصل چهارم: مراحل اجرای اصلاحات ارضی
1. مرحله اول اصلاحات ارضی
2. کناره‌گیری امینی
3. مهار اصلاحات ارضی به دست شاه
4. کنگره شرکت‌های تعاونی روستایی
5. کُند شدن و توقف کار اصلاحات ارضی
6. تحول در نظام زمین‌داری
پیوست‌ها
کتاب‌شناسی
نمایه