معرفی و دانلود کتاب نگاهی به بیرون از ژرفا: بازنگری جایگاه اجتماعی زن

معرفی کتاب نگاهی به بیرون از ژرفا: بازنگری جایگاه اجتماعی زن

جولیت میچل در کتاب ‌‫نگاهی به بیرون از ژرفا‬‌‫ به بررسی نقش زنان در جامعه می‌پردازد و سیاست‌ها و جنبش‌های مختلف آزادی خواهانه و برابری‌طلب و تاثیرشان بر خانواده‌های مدرن را مورد تحلیل و تحقیق قرار می‌دهد.

درباره کتاب نگاهی به بیرون از ژرفا:

قرن بیستم میلادی که از نیمه می‌گذشت، در کنار همه دستاوردهای حیرت‌انگیز علمی و نظری و رشد بی‌سابقه فناوری، چندین سال رکود اقتصادی در پشت سر داشت و نابودی نزدیک به 400 میلیون انسان در کشتارهای قومی و نژادی و نیز دو جنگ جهان‌گیر و انفجار بمب اتمی؛ پیش‌رو نیز هیولای «جنگ سرد» میان ابرقدرت‌ها بود و سایه هولناک جنگ هسته‌ای. بی‌سبب نیست که گروه‌های بزرگی از انسان‌های سرخورده از مدیریت جامعه جهانی، سرنوشت نیمه دوم این سده را با «اعتراض» رقم زدند؛ اعتراض به زمین و زمان!

جولیت میچل، نویسنده فمینیست انگلیسی، از جنس همان معترضان است؛ او آن سال‌ها را با تمام وجود خود زیسته و واکنش نشان داده است. راز ماندگاری نوشته‌های او شاید همین باشد. سه‌گانه پرآوازه میچل زنان: طولانی‌ترین انقلاب (1966)، جایگاه اجتماعی زن (1971)، روان‌کاوی و فمینیسم (1974) اکنون از متن‌های کلاسیک موج دوم فمینیسم به شمار می‌آیند، اما هنوز در بحث‌های ایجابی و انتقادی، به‌ویژه در زمینه ارتباط فمینیسم با مارکسیسم و سوسیالیسم و روان‌کاوی، به آن‌ها استناد می‌کنند و در دوره‌های آموزشی مرتبط با مطالعات زنان، اگر در میان کتاب‌های درسی هم نباشند، همواره خواندنشان توصیه می‌شود.

بنابراین، انتشار متن فارسی جایگاه اجتماعی زن، با وجود تأخیر فراوان، همچنان توجیه‌پذیر است. در کتاب حاضر، این متن با بازنگری کوتاهی همراه شده که میچل به مناسبت چاپ کتاب در قالب مجموعه متفکران رادیکال در سال 2015 نوشته است. افزوده دیگر، مقاله مهم آلتوسر درباره فروید و لکان است که یکی از منابع تأثیرگذار بر توجه میچل به فروید (که در فصل پایانی متن دیده می‌شود) و سپس، حرکت بحث‌برانگیز او در پرداختن به روان‌کاوی بالینی بود. این مقاله که در مخالفت با دشمنی محافل چپِ آن ‌زمان با فروید و روان‌کاوی نوشته شد، گواهی است بر جسارت میچل و مسئولیت‌پذیری او در قبال رهایی انسان.

از سوی دیگر، بخش مهمی از متن اصلی کتاب نگاهی به بیرون از ژرفا (Woman's Estate)، هم به لحاظ مضمون و هم از نظر حجمی که به آن اختصاص یافته، در حال‌وهوای همان سال‌های اعتراض است که از میانه دهه شصت میلادی همه‌گیر شد و کم‌وبیش تا سال‌های میانی دهه هفتاد دوام آورد. میچل خود در فصل‌های این کتاب، متناسب با موضوع، به جنبه‌های گوناگون این حال‌وهوا می‌پردازد. اما به نظر می‌رسید شرحی کوتاه درباره برخی از جنبش‌ها و افرادی که در پیدایش آن نقشی مؤثر ایفا کردند برای خواننده امروز بی‌فایده نباشد. این مجموعه با این امید فراهم شده که آگاهی از حال‌وهوای دوره‌های مشابه تاریخی بتواند مانع از تکرار راه‌های رفته و تجربه‌های آزموده شود؛ و گام کوچکی باشد در راه ایجاد جهانی دیگر و بهتر که، هر اندازه دشوار باشد، ناممکن نیست!

کتاب نگاهی به بیرون از ژرفا مناسب چه کسانی است؟

مطالعه این کتاب برای کسانی که به مسائل اجتماعی و تغییر نظریه‌های روانشناختی و جامعه شناسی نسبت به جایگاه زنان علاقه دارند، مناسب است.

با جولیت میچل بیشتر آشنا شویم:

نویسنده‌ و روان‌کاو‌ مارکسیست فمینیست، جولیت میچل (Juliet Mitchell)، که از نخستین اعضای تحریریه مجله نیولفت ‌ریویو (از نشریات چپ ‌نو) بوده است، بنیاد‌گذار مرکز مطالعات جنسیتی در دانشگاه کمبریج و عضو هیئت علمی بخش جغرافیای انسانی همان دانشگاه بود؛ تا سال 2010 که مدیر واحد دکترا در دانشکده روان‌کاوی کالج دانشگاهی لندن (UCL) شد. او از اعضای بازنشسته انجمن روان‌کاوان بریتانیا است.

میچل سال 1940، برحسب تصادف در زلاندنو به دنیا آمده است؛ زیرا مادرش با وجود نگرانی از جنگی جهان‌گیر که در راه بود، موفق نمی‌شود از دریافت بورسیه پژوهشی خود انصراف دهد. آن دو در محله کرایست‌چِرچ زندگی می‌کنند که پناهگاه یهودیان آلمانی است؛ ازجمله کارل پوپر که پناهندگان را از همه‌چیز دور نگه‌ می‌دارد و به این ترتیب کرایست‌چرچ را به درون‌بومی اروپایی بدل می‌کند. مادر این حس جداماندگی را دوست ندارد و چهار سال بعد، در هنگامه جنگی هنوز پایان‌نیافته (که به غرق کشتی حامل آن‌ها می‌انجامد)، با مشقت فراوان همراه دختر سه‌سال‌ونیمه‌اش با قایق نجات به انگلستان بازمی‌گردد.

گذشته از گزیده آثار ملانی کلاین و جنسیت زنانه: ژاک لکان و مکتب فرویدی به ویراستاری میچل، تجربه‌های او در زمینه روان‌درمانی در قالب کتاب‌های مدوساها و مردان دیوانه: بازپس‌گیری هیستری و خواهر و برادرها  نیز به چاپ رسیده‌اند. اما در اشاره به کارنامه میچل، نباید سه مجموعه‌مقاله مهم و تأثیرگذار را از قلم انداخت: رویکردهای درست و نادرست زنان، فمینیسم چیست؟ و چه کسی از فمینیسم می‌ترسد؟  

در بخشی از کتاب نگاهی به بیرون از ژرفا می‌خوانیم:

جنبش آزادی‌بخش کنونی زنان را سلسله‌ای از واکنش‌ها شکل داده است؛ سفیدپوستانی که در جنبش حقوق مدنی آمریکا منزوی شده بودند به قیام دانشجویی و مخالفت با سربازگیری پیوستند و زنانی که درون این گروه‌ها نیز منزوی شده بودند به جنبش آزادی‌بخش زنان. هر شاخه‌ای با کناره‌گیری نیرومندتر شده است و چون هیچ‌یک از جنبش‌هایی که شاخه‌ها از دل آن سر برآوردند با رسیدن به موفقیت (مثلاً در سده نوزدهم که برده‌داری لغو شد، یا در اوایل سده بیستم که حق ‌رأی به دست آمد) از هم نپاشیده‌اند، پس ائتلاف با این جنبش‌های رادیکال، یا تأثیرگذاری بر آن‌ها از درون، ممکن شده است. درنتیجه، پیامدهای انقلابی بزرگ‌تر بوده‌اند. احتمال دارد حمله‌ای ترکیبی به یک سیستم (از جنبه سیاسی نه عملی‌) قدرتمندتر از زمانی باشد که جنبشی سیاسی از خاکستر جنبشی دیگر سر برمی‌آورد.

هرچند، سلسله جنبش‌های کنونی به‌ترتیب از سیاهان آغاز شد و با گذر از قیام‌های دانشجویان و هیپی‌ها به زنان رسید، به گمان من زمینه‌ساز همگی آن‌ها همان بستر مشترکی بود که توصیف کردم؛ بستری که امکان وجود یک جنبش را در کشوری که جنبش‌های دیگر در آن ممکن نیست فراهم کرد. این بستر مشترک برای شکل‌گیری جنبش آزادی‌بخش زنان بسیار مهم بوده است؛ و همین بستر جدایی از فمینیسم پیشین را رقم می‌زند و به مبارزه با ستم شکلی انقلابی می‌دهد؛ مبارزه‌ای که تمامی گروه‌های ستمدیده سرانجام می‌توانند به آن بپیوندند.

اگر جمعیت هواداران حق‌ رأی در انگلستان پیکار خود را از پیکار ایرلندی‌های زیر ‌ستم (که همان زمان با استعمار می‌جنگیدند) متمایز اما با آن هم‌ارز می‌دید، (چنان‌که تنی چند دیدند) هرگز ممکن نبود کارشان به جایی برسد که پرهای سفید توزیع کنند و روزنامه خود را بریتانیا  بنامند. برجسته‌ترین اعضای آن جنبش هرگز منافع طبقاتی خود را فدای مبارزه فمینیستی‌شان نکردند. امروز، به‌واقع شرایط برای چنین کاری وجود دارد.

سیطره اعضای طبقه متوسط در مبارزات فمینیستی پیشین، در عمل دست‌وپای آن‌ها را بست: ازجمله اینکه (به‌رغم آگاهی برخی اعضا از مشکلات طبقه کارگر و سیاهان) تمامی توجه آن‌ها وقف دغدغه‌های بورژوایی شد؛ بنابراین، کریستابل پنکهرست می‌توانست استدلال کند که حتی اگر فقط زنان موقرمز با جایگاه اجتماعی ویژه از حق ‌رأی برخوردار شوند اهداف جنبش تحقق یافته است. به‌راستی، هنگامی که سال 1918 زنان بالای سی ‌سال و صاحب دارایی در انگلستان حق رأی پیدا کردند، نیرومندترین جناح جنبش راضی شد و مبارزه از نفس افتاد. امروز، البته، نه مسئله می‌تواند به این سادگی‌ها باشد و نه یک حرکت نمادین قانونی می‌تواند بر مشکلات جوراجور سایه بیندازد. دلیل آن، دست‌کم تااندازه‌ای، ماهیت دیگرگونه این‌ جنبش‌ طبقه متوسط است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه مترجم
پیش‌درآمد
پی‌نوشت
بخش اول: جنبش آزادی‌بخش زنان
1: زمینه دهه شصت
جنبش آزادی‌بخش‌ زنان و پیکارهای فمینیستی پیشین
رادیکالیسم در دهه شصت
جنبش سیاهان
دانشجویان
هیپی‌ها و سیاست‌ورزی جوانان
زمینه مشترک
تناقض‌های آگاهی مصرف‌کننده
تناقض‌های درونی نهادهای ایدئولوژیک
طبقه و فرهنگ
زمینه جنبش آزادی‌بخش زنان
زنان و آموزش
آزادی زنان و سیاست تجربه‌نهاد
2: جنبش آزادی‌بخش زنان
تبعیض علیه زنان: پیش‌شرط‌های جنبش
سازمان جنبش
کارزارها، سازمان و مفاهیم جنبش آزادی‌بخش زنان تاکنون
کارزارها و پیامدهای آن‌ها
اصول سازمان‌دهی
مفاهیم جنبش آزادی‌بخش زنان
پی‌نوشت
3: سیاست‌ جنبش آزادی‌بخش زنان (1) 
گذشته و حال... 
آنارشیسم
تروریسم
خودانگیختگی
فرقه‌گرایی
اصلاح‌طلبی
پی‌نوشت
4: سیاست‌ جنبش آزادی‌بخش زنان (2) 
حال و آینده... 
زنان در نظریه سوسیالیستی
انگلس
جنس دوم
کردار سوسیالیستی و جنبش آزادی‌بخش زنان
فمینیسم
به کجا می‌رویم؟ 
پی‌نوشت
بخش دوم: ستم بر زنان
5: جایگاه زنان (1) 
1. تولید
2. بازتولید فرزندان
3. رابطه جنسی
4. تربیت فرزندان
نتیجه‌گیری
پی‌نوشت
6: جایگاه زنان (2) 
زنان در انگلستان
برخی پیامدها
رابطه جنسی
پی‌نوشت
7: جایگاه زنان (3) 
برخی نتیجه‌گیری‌های کلی
پی‌نوشت
8: ایدئولوژی خانواده
ایدئولوژی خانواده
پی‌نوشت
9: روان‌کاوی و خانواده
خانواده زن را «می‌سازد» 
اثرات ستم
روان‌شناسی، روان‌کاوی و تجربه‌باوری
فروید و روان‌کاوی
نتیجه‌گیری‌ و حاشیه‌هایی بر فصل‌های ششم و هشتم و نهم
پی‌نوشت
10: نگاهی به بیرون از ژرفا... 
حاشیه‌ها و نتیجه‌گیری‌
پی‌نوشت
جولیت میچل: نگاهی دوباره به جایگاه اجتماعی زن
ضمیمه
پیشگفتار
فروید و لکان
لویی آلتوسر
تجدیدنظرطلبی پیروان فروید
لکان و زبان او
قانون نظم
مرحله اودیپی
فروید و ماتریالیسم تاریخی
منابع
فرهنگ اصطلاحات و نام‌ها
آلتوسر، لویی پی‌یر Althusser, Louis Pierre
اجراگری Performativity
انجمن دانشجویان هوادار جامعه دموکراتیک
Students for a Democratic Society
باتلر، جودیت/Butler, Judith
جنبش حقوق مدنی/ Civil Rights Movement
جنبش قدرت سیاه/ Black Power Movement
جنبش مخالفت با سربازگیری/ Draft Resistance Movement
جنبش هیپی‌ها/Hippies Movement
جنبش یی‌پی‌ها/ Yippies Movement
حزب پلنگان سیاه/ Black Panther Party
کارمایکل، استوکلی/ Charmichael Stokley
لِینگ، رونالد دیوید/ Laing, Ronald David
مارکوزه، هربرت/ Marcuse, Herbert
واژه‌نامه فارسی به انگلیسی
واژه‌نامه انگلیسی به فارسی