معرفی و دانلود کتاب میداس: پرده نمایش سیاه

معرفی کتاب میداس: پرده نمایش سیاه

کتاب میداس: پرده نمایش سیاه، فیلمنامه‌ای به‌قلم نویسنده‌ی شهیر سوئیسی، فریدریش دورنمات است. به نقل از خود دورنمات، این اثر فیلمنامه‌ای نیست که تبدیل به فیلم شود، بلکه برای خواندن و عمیق شدن در داستانش است. نویسنده، داستانِ مردی به‌نام ریچارد گرین را روایت می‌کند که محکوم به مرگ شده اما نمی‌داند چرا و به چه دلیل و کسی که گرین را به مرگ محکوم کرده نیز در تاریکی‌ست و شناخته نمی‌شود!

درباره‌ی کتاب میداس: پرده نمایش سیاه

فیلمنامه‌ی میداس: پرده نمایش سیاه (Midas oder Die schwarze Leinwand) اثر فریدریش دورنمات (Friedrich Dürrenmatt) را می‌توان وصیت‌نامه‌ی هنری این نویسنده‌ی بزرگ دانست. او در اواخر سال 1990 میلادی، تنها چند ماه پس از تألیف این کتاب درگذشت و با مرگ خود دوران درخشانی را در تاریخ نمایش به پایان رساند. این فیلم‌نامه تمامی ویژگی‌های عمده‌ی نوشته‌های دورنمات را در خود دارد و تأثیرپذیری او از نویسندگان بزرگی چون تورنتون وایلدر، فرانتس کافکا و برتولت برشت به شکلی واضح در آن به چشم می‌آید.

فریدریش دورنمات در سال 1921 میلادی در سوئیس به دنیا آمد. او نمایشنامه‌نویس و داستان‌نویسی بسیار توانا بود و از مکتب اکسپرسیونیسم پیروی می‌کرد. اصولاً منتقدان و صاحب‌نظران دورنمات را صاحب سبکی مشابه نویسندگان جنگ می‌دانند چراکه وی نیز در زمان شروع جنگ جهانی دوم، هجده ساله بود و با اینکه در سوئیس، یک کشور بی‌طرف، زندگی می‌کرد اما فاجعه‌ی بزرگی را که در آن برهه اروپا را نیز درگیر کرده بود، از نزدیک لمس کرد. او پیامدهای ذهنی، روان‌شناختی، اجتماعی و سیاسی جنگ را به‌طور گسترده در آثار خود بازتاب داده است.

فیلمنامه‌ی میداس اما داستان مردی‌ست که دورنمات او را ثروتمند توصیف می‌کند. ریچارد گرین به خاطر ثروت زیادی که به دست آورده و البته راهی که از طریق آن به این دارایی رسیده، به مرگ محکوم می‌شود. گرین یک پادشاه است و همانطور که پادشاهان در گذشته قدرتمند بودند، او نیز قدرت را در دست دارد اما از بخت بد، قدرت و ثروت زیاد، دشمنان زیادی را نیز برای انسان می‌آفریند. همانطور که در آثار نویسندگان پیشین چون شکسپیر، سرنگونی پادشاهان به‌دست دشمنانشان به‌کرّات دیده می‌شود، پادشاهِ داستان دورنمات هم تمام قدرت خود را به یک‌باره از دست می‌دهد و نویسنده با سرنگونی او تراژدی دیگری می‌آفریند. تراژدی‌های پادشاهی شکسپیر شاید امروز در قالب فیلم‌نامه‌های اقتصادی و جنگی نمایان شده‌اند و می‌توان میداس را یکی از بهترین نسخه‌های این دسته از فیلم‌نامه‌ها دانست.

فیلمنامه‌ی میداس با نمایش یک پرده‌ی سیاه به تماشاچیان آغاز می‌شود. جایی که صدای گرین از پس همین پرده‌ی سیاه به گوش می‌رسد. او تماشاچیان را مخاطب قرار می‌دهد و از آن‌ها عذرخواهی می‌کند، با اعلام اینکه هیچ نخواهند دید، غافلگیرشان می‌کند و بعد... ناگهان صدای فریادی شنیده می‌شود و تماشاچیان غافلگیر می‌شوند. این فریاد به‌گفته‌ی گرین صدای مرده‌ی دیگری‌ست. در این لحظه تصاویری از بازیگرانِ درگذشته مثل پونو، اشتِکل، شوایکارت، یورگِنس، با برش‌های سریع و پشت‌سرهم روی پرده نمایان شده و رد می‌شوند. صدای گرین حالا از تماشاچیان سؤالی می‌پرسد: اینکه آیا با این افراد احساس غریبی می‌کنند؟!

گرین در ادامه اعلام می‌کند که یک دلیل برای نامرئی بودنش وجود دارد و اینکه به همین‌شکل پشت پرده بماند و خود را نشان ندهد: «عشق به حقیقت». دورنمات از پیش‌کشیدن و صحبت‌کردن درباره‌ی مسئله‌ی حقیقت دقیقاً چه منظوری داشته؟ آیا معنای لغوی حقیقت مدّنظر نویسنده بوده یا از شکل نمادین آن در داستان فیلمنامه‌ی خود استفاده می‌کند؟ این‌ها سؤالاتی هستند که با خواندن این اثر جذاب، شاید به جواب آن‌ها برسید. میداس، فیلم‌نامه‌ی عمیقی‌ست و دورنمات حتی در انتخاب کلماتی که از زبان ریچارد گرین نقل می‌شوند نیز دقت بالایی به خرج داده است. این صدای پس پرده، این مرد ثروتمند، حالا به مرگ محکوم شده و تمام قدرت خود را از دست داده است، اما توسط چه کسی و چرا؟ نقطه‌ی عطف داستان دقیقاً همینجاست!

انتشارات افکار کتاب میداس: پرده نمایش سیاه را با ترجمه‌ی ناتالی چوبینه منتشر کرده و در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.

کتاب میداس: پرده نمایش سیاه برای چه کسانی مناسب است؟

چنانچه از دوستداران ادبیات نمایشی و سینما هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعه‌ی فیلمنامه‌ی میداس را از دست ندهید.

در بخشی از کتاب میداس: پرده نمایش سیاه می‌خوانیم

بازی‌گر زن: میداس، او سنگی بر می‌دارد:

آن هم طلا می‌شود و رنگش تغییر می‌کند.
آه، من و این همه خوشبختی!
تنها کوه‌های طلا
پیش رویش تلمبار شده. پس آن‌گاه
خدمت‌گاران برای مرد شادمان میز می‌چینند؛
کوهی از غذا بر هم توده می‌شود؛
حتی میوه‌های کبابی در دیس چیده شده‌اند.
اما وای بر او!
هنگامی‌که با دندان‌های حریص
به‌جویدن آغاز می‌کند،
خوردنی‌ها، با نخستین ضربت دندان،
به فلزی زردرنگ مبدل می‌شوند.
و هنگامی که شراب کیوسی را
با آب زلال می‌آمیزد:
طلای مایع در حلقومش جاری می‌شود...
فراوانی گرسنگی را فرو نمی‌نشاند
گلوی تشنه از خشکی می‌سوزد:
گنه‌کار از طلا روی‌گردان شد،
از آن بی‌زار شد.
خود را به روی هم‌سرش می‌افکند، اما زخم بر می‌دارد
سینه‌های طلا، آغوش طلا،
و بسترْ خود به طلا تبدیل می‌شود.
و او دست‌ها را به آسمان بلند می‌کند
و بازوان هزاررنگ‌اش را،
و دعا می‌کند: مرا ببخش، ای دیونوسوس!
من گناه‌کارم.
اما بر من ببخشای!
و این درخشش نامبارک را از من جدا کن!

[ بازی‌گر زن پا به زمین می‌کوبد.]

بازی‌گر زن: همه‌اش قلمبه‌گویی.