معرفی و دانلود کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند

معرفی کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند

کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند و مهم‌ترین اثر حماسی هندوستان است که توسط ویاس و جمعی از مؤلفان نوشته شده و ویلیام باک آن را از زبان سانسکریت به انگلیسی برگردانده است. او در این کتاب که ماجراهای مبارزه‌ی دو قبیله بر سر جانشینی را روایت می‌کند، کوشیده متنی را ارائه کند که علاوه بر این که رنگ و بویی از اثر اصلی دارد، برای انسان‌های امروزی هم قابل درک باشد.

درباره‌ی کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند

یکی از مهم‌ترین آثار حماسی جهان کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند (Mahabharata) است. این کتاب در اصل نوشته‌ی ویاس و گروهی از مؤلفان است و حماسه‌های اساطیری کشور هند را روایت می‌کند. اما کار ترجمه و بازنوسی آن را ویلیام باک (William Buck) برعهده داشته است و اثر پیش‌رو، بازنویسی و ترجمه‌ی این نویسنده است. تاریخ تدوین این کتاب به قرن پنجم و ششم پیش از میلاد باز می‌گردد، یعنی حدود 2000 سال پیش، اما جمع‌آوری آن حدود 400 سال به طول انجامیده است. کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند به احتمال زیاد طولانی‌ترین اثر حماسی به‌شمار می‌رود که تا کنون نوشته شده است. محتوای این کتاب عمدتا مربوط به مبارزه‌ی دو قبیله‌ی «پنجال‌ها» و «کوروها» است، این دو قبلیه که از یک خاندان هستند، برای رسیدن به مقام جانشینی با یکدیگر نبرد می‌کنند. البته محتوای کتاب به پیکار خلاصه نمی‌شود و در لابه‌لای داستان‌ها مضامین اخلاقی و فلسفی نیز وجود دارد. اثر حاضر را می‌توان در ادبیات فارسی زبانان با شاهنامه فردوسی و در ادبیات یونان با ایلیاد متناظر دانست.

شروع داستان کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند با شاه کورو، پراتیپا، است. او اکنون پیر شده اما فرزندی ندارد که او را به عنوان ولیعهد برگزیند. پراتیپا برای مدتی با همسرش شهر هاستی‌ناپورا را ترک می‌کند و به جنگل می‌رود. آن دو در جنگل صاحب یک فرزند پسر می‌شوند و نام او را سانتانو می‌گذارند. سانتانو تجلی جسمانی پادشاهی به نام مهابهیشا است، که پیش‌تر از دنیا رفته. او که پیش از تولد به الهه‌ی رود گنگ، یعنی گنگا دل بسته، زمانی که به سن جوانی می‌رسد با او ازدواج می‌کند. با ازدواج این دو، نسل پادشاهی ادامه پیدا می‌کند و تاریخ اساطیری هندوستان به مرور ساخته می‌شود. واژه‌ی «مها» پیشوندی است به معنای «بزرگ‌ترین» و واژه‌ی «بهاراتا» نام اولین امپراطور سلسله‌ای است که سرگذشت او در این اثر حماسی ذکر شده است. بهاراتا نام خود را بر این سلسله می‌گذارد و این کتاب نیز به همین دلیل مهابهارات نام می‌گیرد.

در دوران سلطنت اکبر شاه، یعنی در اواخر قرن دهم هجری، متن کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند توسط نقیب خان، ملا عبدالقادر بدایوانی و سلطان تهانیسری به زبان فارسی ترجمه شد. اکبر شاه که این ترجمه را پسندید، آن را «رزم‌نامه» نامید و دستور داد برخی از داستان‌های آن را روی دیوارها نقاشی کنند. سال‌ها بعد حاجی ربیع انجب نیز متن این کتاب را به نظم فارسی درآورد و پس از او ملا احمد کشمیری نیز این حماسه را به زبان فارسی ترجمه کرده و رویدادهای کشمیر را نیز در آن ذکر کرده است.

ویلیام باک که از شیفتگان آثار اساطیری هند به‌شمار می‌رود، کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند را به زبان انگلیسی ترجمه و بازنویسی کرده است. او از متن اصلی کتاب که حدود 5000 صفحه است، یک خلاصه‌ی 500 صفحه‌ای را بیرون کشیده است. در این استخراج، تلاش باک بر این بود که از طرفی داستان‌های کتاب را به روشی جالب و جدید و به نحوی که برای همگان قابل فهم باشد بیان کند، و از طرف دیگر آن‌ها را به گونه‌ای بازنویسی کند که روح و عطر داستان‌های اصلی را داشته باشند.

نکوداشت‌های کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند

• یک کتاب لذت‌بخش ... تمام علاقمندان به ادبیات باید این کتاب را بخوانند. (times literary supplement)
• یک داستان جذاب. باک داستان را به نحوی بازگو کرده است که خواننده‌ی مدرن مانند خودش از دانستن و دوست داشتن داستان‌ها دلسرد نشود. (Focus on Asian Studies Newsletter)
• این نه تنها یک ترجمه است، بلکه با چنان شباهت نزدیکی با اصل استخراج و بازنویسی شده است که این کار شایسته‌ی تحسین است. موسیقی دلپذیر حماسه اصلی در سراسر این نسخه شنیده می‌شود. ژورنال مطالعات مذهبی (The Journal of Religious Studies)

کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند مناسب چه کسانی است؟

اهالی ادبیات، خصوصا کسانی که به خواندن آثار تاریخی، اساطیری و حماسی علاقه‌مند هستند از خواندن این کتاب لذت خواهند برد.

با ویلیام باک بیشتر آشنا شویم

ویلیام باک نویسنده‌ی آمریکایی، متولد سال 1933 و متوفی در سال 1970 است. او در سال 1955 هنگامی که در کتابخانه‌ای واقع در ایالت نوادا مشغول جست‌وجو بود، نسخه‌ای نفیس از سرود مقدس پروردگار بهگود، گیتای خداوند کریشنا را کشف کرد. باک با خواندن این سرود که مربوط به قرن نوزدهم میلادی بود، شیفته‌ی آن شد. پس از آن به مطالعه‌ی آثار حماسی هندی روی‌ آورد و در آن‌ها غوطه‌ور گشت. او علاوه بر ترجمه و بازنویسی مهابهارات، رامایانا را نیز به زبان انگلیسی ترجمه و بازنویسی کرده است. ویلیام باک در سن 37 سالگی درگذشت و تلاش‌های او برای بازنویسی هاریوامسا نیمه‌کاره باقی ماند.

در بخشی از کتاب مهابهارات: حماسه‌ی ملی و اساطیری هند می‌خوانیم

اعلی‌حضرت، در دربار کوروها، دوریودانا به هنگام سخن گفتن صدایش را همچون نوش دلپذیر می‌ساخت؛ درحالی‌که همچون کسی که تیغی بسیار تیز را در موهایش پنهان می‌کند، نیش در قلب خود نهان می‌کرد. او از دریتاراشترا پرسید: «مانده‌ام که چه کسی پس از شما بر کوروجانگالا حکم خواهد راند، خودِ من یا یودیشتیرا؟» و سپس رفت، انگار که آن سؤال خیلی گذرا به ذهنش خطور کرده بود و اصلاً مهم نبود. دوریودانا، بعدازظهر وقتی دریتاراشترا تنها بود، دوباره بازگشت و گفت: «کارنا رفیقِ من است پس مرا از پانداواها هراسی نیست، اما مردم آنان را دوست می‌دارند. پاندو گوهر سلطنتی را به شما داده، اما مردم در اضطراب‌اند چون شما از آغاز پادشاه منتخب نبودید. مردم به پسران پاندو می‌نگرند و ایشان را وراثِ سلطنت می‌دانند. مردم نباید چنددسته شوند وگرنه گمان می‌بَرَند که شما بی‌کفایت هستید. آن‌ها می‌گویند یودیشتیرا مراقب ما خواهد بود همان‌گونه که تو مراقب بِهیشما هستی.»

اخم دریتاراشترا در هم رفت و گفت: «مردم چنین می‌گویند! مگر من مُرده‌ام؟ برای مدتی پانداواها را از این‌جا دور می‌کنم. من یا این پادشاهی را به تو می‌سپارم یا نمی‌سپارم؛ شاید هم آن را تقسیم کنم. از یودیشتیرا بخواه تا نزد من بیاید.»

دریتاراشترا به یودیشتیرا گفت: «تو به پدرت می‌مانی. آیا مراد تو آن است که این سلطنت را از من به ارث ببری؟»

یودیشتیرا پاسخ داد: «اعلی‌حضرتا، این پرسشی نه نیکوست. برادرانم و من در خدمت شما هستیم. حکمْ آن‌چه بفرمایید ما نخواهیم گذاشت کسی از آن سرپیچی کند.»

دریتاراشترا گفت: «پس این کار را برایم بکن بهارات! برای شرکت جُستن در جشنواره‌ی شیوا به واراناواتا برو و اگر پسندت افتاد اندکی هم بیش‌تر بمان. وقتی تو نیستی، می‌بایست به علتی دیگر دوریودانا و دوساسانا را نیز به جای دیگری روانه کنم.»

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
پیش‌گفتارِ ناشر متن اصلی
مقدمه بی. اِی. وَن ‌نوتن
بخش اول: در آغاز
1. معدنی از جواهر و سنگ‌های گران‌بها
2. انگشتر و چاه
3. آتش و شعله
4. ایندراپراستا
5. شن‌های روان
بخش دوم: در میانه
6. نالا و دامایانتی
7. نیلوفر آبی هزارگلبرگ
8. تور آهنین
9. ویراتا
10. هجوم
11. مَگوی
12. سانجایا بازمی‌گردد
13. درختان طلا
14. دریاچه‌ی سحرآمیز
15. شب
بخش سوم: در پایان
16. تیغه‌ی علف
17. رویارویی غم‌انگیز
18. پاریکشیتا
19. گذرگاه بی‌زمان
20. شهر دروازه‌ها
یادداشت‌ها
شخصیت‌ها
نمایه