معرفی و دانلود کتاب ماجرا

معرفی کتاب ماجرا

دوربین فیلم‌برداری بر شانه‌های آنتونیونی سنگینی می‌کند و او را از کنار ساحل به دشت می‌کشاند. عوامل پشت‌صحنه او را تنها گذاشته‌اند و حالا خود باید شاهکارش را به سرانجام برساند. کتاب ماجرا درباره‌ی فیلمی به‌‌همین نام است که سینمای ایتالیا و حتی سینمای جهان را تحت‌تأثیر خود قرار داد. جفری ناول اسمیت ابتدا چگونگی ساخت این فیلم و حوادثی را که پس از اکران آن رخ داد، بازگو می‌کند و سپس به تحلیل و واکاوی این اثر ماندگار می‌پردازد.

درباره‌ی کتاب ماجرا

کلودیا مطمئن است که نباید به خواسته‌ی ساندرو جواب مثبت بدهد؛ اگر با ساندرو موافقت کند، به دوست صمیمی‌اش، آنا، خیانت کرده. با وجود اینکه آنا گم شده و هیچ ردپا و نشانه‌ای هم از او باقی‌نمانده، به هرحال برای کلودیا مهم است که جایگاه دوستش را تصاحب نکند. اما برای ساندرو، تعهد و وفادارای معنایی ندارد. او نمی‌تواند به هیچ‌کس متعهد و پایبند باشند. نه آنا و نه کلودیا. از نظر این مرد جوان، عشق و رابطه، صرفاً احساسی زودگذر و بی‌اهمیت هستند که در کسری از ثانیه فراموش می‌شوند و ارزش خود را از دست می‌دهند. برای او خیانت کردن به یک عادت تبدیل شده است. فرقی ندارد با کلودیا به آنا خیانت کند یا با زنی ناشناس در محلی بدنام، تعهدش با کلودیا را زیر پا بگذارد. او سردرگم و بی‌اخلاق است و کلودیا هم بلاتکلیف و مردد. کتاب ماجرا (The Adventure) ما را به شصت و چند سال پیش می‌برد؛ زمانی که آنتونیونی مشغول ساخت فیلم «ماجرا» بود و با تمام عوامل فیلم‌سازی و بازیگران در جزیره‌ی سیسیل مانده بودند و به‌دنبال فردی می‌گشتند که مسئولیت تهیه‌کنندگی آن فیلم نیمه‌کاره را بپذیرد؛ اما اوضاع بهم‌ریخته تا جایی پیش رفت که عوامل حتی غذایی برای خوردن نداشتند و ترجیح دادند که فیلم‌برداری را رها کنند. از آن تیم فیلم‌سازی فقط چند نفر باقی ماندند: بازیگران، خود آنتونیونی که حالا هم باید کارگردانی می‌کرد هم فیلم‌برداری و هم تدارکات و... .

جفری ناول اسمیت (Geoffrey Nowell-Smith) طرفدار فیلم ماجراست و آن‌قدر این اثر را دوست دارد که در وصف و برای واکاوی‌اش کتاب حاضر را نگاشته. او از آن معدود افرادی است که به فیلم ماجرا از همان روزهای نخستی که بر روی پرده‌ی نقره‌ای به نمایش درآمد، علاقه داشته و بارها و بارها به تماشای آن نشسته است؛ یعنی زمانی که کمتر کسی برای دیدن آن در صف بلیت‌فروشی می‌ماند؛ اما حالا نام خود را در گروه فیلم‌های ماندگار ثبت کرده و جزو شاهکارهای بی‌رقیب سینمای مدرن محسوب می‌شود. کتاب ماجرا ابتدا حوادث و وقایعی را که در روند پیش از ساخت، فیلم‌برداری و پس از تولید و پخش فیلم ماجرا رخ داده‌اند، را بازگو می‌کند. کتاب ماجرا به‌سراغ برهه‌ای از تاریخ سینما رفته است که سینمای استادیویی هالیوود و سبک‌های سنتی فیلم‌سازی از چرخه‌ی حیات خارج می‌شدند و سینمای موج نو در فرانسه، سینمای مستقل در آلمان و ... به‌سوی رشد و نمو حرکت می‌کردند؛‌ فیلم ماجرا نیز یکی از همین آثار نوگرایانه است. داستان این فیلم به‌صورت خطی روایت نمی‌شود، قاب‌بندی و پایان‌بندی نیز با الگوی فیلم‌های رایج در آن دوره‌ از سینمای ایتالیا متفاوت است. جفری ناول اسمیت ابتدا اوج، فرود، تعلیق و گره‌های ناگسستنی فیلم ماجرا را آشکار و سپس نقش این فیلم در به‌وجود آمدن سینمای مدرن و تأثیر آن بر آثار پس از خود را واکاوی می‌کند.

کتاب ماجرا «بینش» ما را به چالش می‌کشد و از ما می خواهد تا در طریقه‌ی دیدن و اندیشیدن خود بازنگری کنیم. در این فیلم احساسات شخصیت‌ها به‌صورت عیان نشان داده نمی‌شود و دریافت مخاطب از واکنش‌های آنان است که همه‌چیز را معنا می‌کند؛ در واقع می‌توانیم بگوییم معنای ثابتی در پس پدیده‌ها نیست و طرز نگاه بیننده و نوع ارتباطش با جهان بیرون است که مفهوم هر سکانس را برای او بازتعریف می‌کند؛ یکی از مهم ترین سکانس‌های این فیلم هنگامی است که کلودیا با ساندروی خیانت‌کار و بی‌وفا دیدار می‌کند. ساندرو از کلودیا می‌خواهد که او را ببخشد و دوباره به معشوقه‌اش تبدیل شود، اما کلودیا بدون اینکه چیزی بگوید، تنها دست نوازش خود را بر سر ساندرو می‌کشد. مشخص نیست معنای این حرکت بخشش است یا ناامیدی و یا حتی ترحم! نتیجه‌گیری درباره‌ی آن برعهده‌ی بینندگان است. جفری ناول اسمیت بخش‌های مختلف فیلم ماجرا همچون فیلمنامه، واکنش شخصیت‌ها و ... را با فیلم‌های دیگری همچون آگزیستمان و رفتگان مقایسه کرده و شباهت‌ها و تفاوت‌های آنان را به ما نشان می‌دهد. این کتاب به خوانندگان خود کمک می‌کند تا تعلیق و گره‌های فیلم ماجرا را به‌خوبی درک کنند و برای دگرگونی و ارتقای هنر خویش بکوشند.

کتاب ماجرا به همت قاسم مؤمنی ترجمه شده و در انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.

نکوداشت‌های کتاب ماجرا

• این کتاب افزوده‌ای روان و فوق‌العاده بر فیلم ماجرا است. نویسنده برای نوشتن آن تا پاریس رفته و توانسته تجربه‌ی شخصی دیدگاهش را به‌صورت مدون ارائه دهد. (Filmwerk)

کتاب ماجرا برای چه کسانی مناسب است؟

اگر بتوان داستانی با موضوع گم شدن یک زن را معمایی نامید، کتاب ماجرا، معمایی و یا حتی جنایی است؛ اما نه این چالش و نه عشقی که در داستان ماجرا جریان دارد، محوریت آن را شکل نمی‌دهد. سرگشتگی، پوچی و حس عدم تعلق به همه‌جا و همه‌چیز، رنجی است که شخصیت‌های این داستان را به خود مبتلا کرده و آن را برای دوست‌داران ادبیات درام و فلسفی مناسب می‌سازد.

در بخشی از کتاب ماجرا می‌خوانیم

خستین وجه شکنندۀ هنرمند در این نکته است که او به جهانی در حال دگرگونی تعلق دارد، ولی خود او نیز در حال دگرگونی است. شاید این نکته پیش‌پاافتاده به نظر برسد، ولی برای هنرمند بسیار دیوانه‌کننده است؛ زیرا او هرگز نمی‌داند آیا آثاری که خلق می‌کند برآمده از ذهنیتِ خودِ اوست یا صرفاً پیامدِ دگرگونی‌های جهان است. شما همواره از این نسبیتِ حاکم بر دوران ما آگاهید؛ به‌عنوان مثال، آن جا که در مصاحبه‌ای می‌گویید: «امروز دربارۀ همان چیزهایی حرف نمی‌زنیم که پس از جنگ می‌گفتیم؛ زیرا جهان پیرامون ما تغییر کرده، ولی ما نیز تغییر کرده‌ایم. نیازهای ما، دغدغه‌های ما، و درونمایۀ زندگی ما تغییر کرده است» [24]. این شکنندگی از یک شک وجودی نشئت می‌گیرد که هنرمند را در روند زندگی و آثارش در چنگ خود می‌گیرد. شکی دشوار و گاه رنج‌آور، زیرا هنرمند هرگز نمی‌داند آیا آنچه به زبان می‌آورَد حقیقتی را دربارۀ دگرگونی‌های جهان گواهی می‌دهد یا صرفاً بازتاب خودپسندانۀ دلتنگی‌ها یا امیال اوست. او نیز درست مانند مسافر قطار اینشتین هرگز نمی‌داند آیا قطار در حرکت است یا فضا زمان؛ آیا او گواهِ حقیقت است یا گویندۀ امیالِ خود.

وجه دیگرِ شکنندگیِ هنرمند (به شکلی ناسازوار)، در سختی و پافشاریِ نگاهِ اوست. قدرت (از هر نوع که باشد) هرگز نگاه نمی‌کند، زیرا جنسِ آن از خشونت است؛ زیرا اگر یک دقیقه بیشتر نگاه کند، ماهیت خود را در مقام قدرت از دست می‌دهد. ولی هنرمند می‌مانَد و دیرزمانی نگاه می‌کند، و گمان می‌کنم شما از آن رو فیلمساز شده‌اید که دوربین (با تمام مؤلفه‌های تکنیکی که آن را محدود می‌کند) به چشم شما بدل شده است. آنچه شما، مانند هر فیلمسازی، به این مؤلفه‌ها می‌افزایید، نگاه ریشه‌ای به چیزهاست، تا جایی که این نگاه همه‌چیز را در بر گیرد. از یک سو شما دیرزمانی به چیزی نظاره می‌کنید که انتظار آن نمی‌رود. مثلاً در عرفِ سیاسی انتظار نمی‌رود شما به دهقانان چین نگاه کنید، یا در قواعد مرسومِ روایی انتظار نمی‌رود شما زمان‌های مردۀ یک ماجرا را نشان دهید.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مقدماتی
مقدمه
1: رسواییِ «ماجرا»
2: کارگردان
3: ماجرای ماجرا
4: تماشای فیلم
5: جهان «ماجرا»
6: اقبال
ضمیمه: «آنتونیونیِ عزیز...» نوشتۀ رولان بارت
مشخصات فیلم
کتابشناسی
پی‌نوشت‌ه