معرفی و دانلود کتاب فلسفه دین افلاطونی: از منظری پویشی

معرفی کتاب فلسفه دین افلاطونی: از منظری پویشی

کتاب فلسفه دین افلاطونی اثر دانیل ا. دامبروفسکی، با به چالش کشیدن تفکرات سنتی در حوزه‌ی اندیشه‌ی دینی افلاطون، دیدگاه او درباره‌ی خدا را از منظر پویشی یا نئوکلاسیک پردازش می‌کند. نویسنده در کنار بررسی آثار مختلف افلاطون، به نظرات متفکران پویشی‌ای که به‌عنوان مفسران افلاطونی شناخته می‌شوند استناد می‌کند تا بتواند کژفهمی‌های مربوط به نظر افلاطون درباره‌ی خدا را از بین ببرد.

درباره‌ی کتاب فلسفه دین افلاطونی

دانیل ا. دامبروفسکی (Daniel Dombrowski)، فیلسوف و استاد دانشگاه سیاتل در کتاب فلسفه دین افلاطونی (A platonic philosophy of religion : a process perspective) نظرگاه‌های سنتی در باب اندیشه‌ی افلاطون را به چالش می‌کشد و به بررسی چگونگی نادیده گرفته شدن دیدگاه‌های پویشی یا نئوکلاسیک درباره‌ی رویکرد افلاطون نسبت به خدا می‌پردازد. او معتقد است بی‌توجهی به این موضوع نه‌تنها دیدگاه ما را نسبت به این فیلسوف تقلیل داده بلکه باعث شده هرآنچه که می‌توان با توجه به اساس فکری افلاطون، به فلسفه‌ی دینی معاصر اضافه کرد، تحت تأثیر قرار گیرد.

دانیل ا. دامبروفسکی محاورات متأخر افلاطون را که اغلب مورد بی‌توجهی فیلسوفان معاصر قرار گرفته، روی میز می‌آورد و با بررسی موشکافانه‌، خداباوری یا تئیسم پویا را از دل آن استخراج می‌کند. او در پی این واکاوی‌ها موفق می‌شود فلسفه‌ی دینی افلاطونی جدید و متفاوتی را شرح دهد که حاصل آن در کتاب فلسفه دین افلاطونی گرد آمده است.

این اثر مشتمل بر شش فصل است که چهارچوب تفسیری آن با الهام از کاربرد فلسفه‌ی پویشی شکل گرفته و امتدادی است بر اندیشه‌های افلاطون در آثار چارلز هارتس‌هورن و هانری برگسون. دانیل ا. دامبروفسکی در فصل‌های اول تا سوم که تحت عناوین «جدی گرفتن نفس جهانی»، «هستی قدرت است» و «مُثُل به مثابه اموری در پویش نفسانی الهی» ارائه شده‌اند، صفات خدا یعنی حضور، قدرت و علم را از نگاه افلاطون با رویکردی پویشی بررسی می‌کند و شرح کاملی درباره‌ی هریک ارائه می‌دهد.

نویسنده بعد از اینکه در فصل چهارم، «خداباوری دوقطبی»، بحث درباره‌ی مفهوم خدا را به پایان رساند، در فصول بعدی استدلال‌های افلاطون درمورد وجود خدا را مطرح می‌سازد. در فصل پنجم با عنوان «براهین اثبات وجود خدا»، دو برهانِ وجودی و جهان‌شناختی را از نگاه افلاطون بررسی می‌کند و در فصل ششم «تشبه به خدا»، از عرفان افلاطونی سخن به میان می‌آورد و اذعان می‌کند هدف محوری زندگی انسان تلاش برای این است که تا حد ممکن شبیه خدا شود.

کتاب فلسفه دین افلاطونی، اثری قابل تأمل در حوزه‌های افلاطون‌پژوهی و فلسفه‌ی دین محسوب می‌شود که به همت علیرضا حسن‌پور و طیبه حجت‌زاده به فارسی ترجمه شده و انتشارات ققنوس برای چاپ و نشر آن اقدام کرده است.

نکوداشت‌های کتاب فلسفه دین افلاطونی

• این کتاب همچون هوای تازه‌ای در زمینه‌ی مطالعه‌ی فلسفه‌ی دین است. زیرا علاوه‌بر اینکه در جهت یافتن روشی کارآمد برای به‌کارگیری گزاره‌های متافیزیکی تلاش می‌کند، اشاره به امکانات لازم در زمینه‌ی بازاندیشی در مسئله‌ی نقش دین در دنیای امروز را هم از یاد نمی‌برد. (Louvain Studies)
• جالب توجه‌ترین پرسش‌هایی که در این کتاب مطرح می‌شود، مربوط به شیوه‌ای است که به وسیله‌ی آن می‌توان آثار و نظریات فیلسوفان را تفسیر کرد. فیلسوفانی که به آموزش فلسفه‌ی دین مشغولند، این کتاب توجهشان را به خود جلب خواهد کرد. (Philosophy in Review)
• دامبروفسکی اثری را در اختیارمان می‌گذارد که در آن دیدگاه نئوکلاسیکی درباره‌ی فلسفه‌ی خدا در نظریات افلاطون مطرح شده. کتاب دامبروفسکی شایسته‌ی توجه ماست. (American Catholic Philosophical Quarterly)
• دانیل ا. دامبروفسکی نقش مهمی را در عرصه‌ی الهیات و فلسفه‌ی پویشی ایفا می‌کند. (جان بی. کاب جونیور، فیلسوف و متأله آمریکایی)
• دامبروفسکی در این اثر به طرز قانع‌کننده‌ای فلسفه‌ی دینی دوقطبی افلاطون را باز می‌کند و ماهرانه و کاملاً واضح، اهمیت وجوهی از آثار افلاطون را که به شکل سیستماتیک نادیده گرفته شده‌اند یا کم‌اهمیت تلقی شده‌اند، آشکار می‌سازد. (برایان جی. هنینگ، استاد فلسفه در دانشگاه گونزاگا)

کتاب فلسفه دین افلاطونی برای چه کسانی مناسب است؟

مخاطبان اهل اندیشه‌ای که به حوزه‌ی فلسفه‌ی دین علاقه دارند و یا پژوهشگرانی که به واکاوی اندیشه‌های افلاطونی می‌پردازند، همچنین افرادی که از تفکر درباره‌ی موضوعات مرتبط به خداباوری و اثبات وجود خدا لذت می‌برند، از مطالعه‌ی این کتاب بهره‌ی بسیاری خواهند برد.

در بخشی از کتاب فلسفه دین افلاطونی: از منظری پویشی می‌خوانیم

به‌ظاهر این عقیده ماتیاس اسر که هیچ‌کس پیش از قدیس آنسلم به طور صریح از برهان وجودى دفاع نکرده است صحیح است. ولى بررسى تمثیل مشهور خط منقسم در کتاب‌هاى ششم و هفتم جمهورى نشان مى‌دهد که این برهان دست‌کم به طور ضمنى در آراى افلاطون مطرح شده است. این خط منقسم نوعى سلسله‌مراتب معرفت‌شناختى/ متافیزیکى را نشان مى‌دهد که «مهم‌ترین قاعده آن این است که اثبات همواره از بالا به پایین است و هرگز از پایین نیست». تجربه‌گرایان منطقى متقدم همچون راسل و کارناپ که تحلیل تقلیل‌گرایانه‌شان از جملات مرکب به جملات موسوم به پروتکل (که بر اتم‌هاى حسى هیوم دلالت مى‌کند) مانند «این قرمز است» ختم مى‌شود، از جمله طرفداران رویه مخالف (یعنى اثبات از پایین) هستند.

مثلاً پایین‌ترین مرتبه این خط منقسم ایکازیا ست، که معمولاً به «خیال» ترجمه مى‌شود. واضح است که متعلّقات چنین عملى صور خیالى هستند، اما افلاطون متذکر مى‌شود که اثبات این متعلّقات، به شیوه تجربه‌گرایانه، از پایین صورت نمى‌گیرد، زیرا اگر این‌چنین اثبات مى‌شدند، به سبب خصلت زودگذر صور خیالى، شکاکیت عام نتیجه مى‌شد. مرتبه بالاترِ بعدى پیستیس یا «عقیده» است (که به همراه ایکازیا عالمِ دوکسا یا «عقیده صرف» راجع به صیرورت را در بر مى‌گیرد). در این‌جا به‌راحتى در فهم منظور کاراکتر سقراط (سخنگوى فرضى افلاطون) دچار سوءفهم مى‌شویم. در واقع، زبان خود افلاطون در ایجاد این سوءفهم احتمالى نقش دارد. شخص تصور مى‌کند که متعلّقات پیستیس اشیاى محسوس‌اند که این امر برخى را چه‌بسا به‌اشتباه به فرض واقع‌گرایى ادراکى رهنمون شود که براى افلاطون ناآشناست. عقیده‌ها در این مرتبه از خط منقسم نه ناظر به داده‌هاى حواس بلکه راجع به علل این تأثیرات هستند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار نویسنده بر ترجمه فارسى
پیشگفتار مترجمان
مقدمه
پرسش اجتناب‌ناپذیر
عدم‌تقارن در محاورات افلاطون
نوشته‌هاى افلاطون
خدا و خدایان
چهارچوب این کتاب
1. جدى گرفتن نفس جهانى
مقدمه
مشکلات تحلیل موهر
دفاع هارتس‌هورن از نفس جهانى
سالمسن و الهیات افلاطون
میراث نفس جهانى
2. هستى قدرت است
مقدمه
منتقدان مختلف
نقد قدرت مطلق
کشمکش پویا
3. مُثُل به مثابه امورى در پویش نفسانى الهى
مقدمه
مُثُل به مثابه امورى در پویش نفسانى الهى
مُثُل به مثابه امورى مجرد
علم مطلق الهى و خیرخواهى مطلق الهى
4. خداباورى دوقطبى
مقدمه
خداباورى دوقطبى
واقعیت به مثابه امرى دوگانه
برخى از متون
5. براهین اثبات وجود خدا
مقدمه
برهان وجودى
برهان جهان‌شناختى
نسبت‌هاى سودمند
6. تشبّه به خدا
مقدمه
افلاطون و عرفان
تشبّه به خدا
خدامحورى
تقلید از خدا
کتاب‌شناسى
واژه‌نامه انگلیسى به فارسى
نمایه