معرفی و دانلود کتاب فرار به مهلکه: تمرین‌هایی در کار تئوریک

معرفی کتاب فرار به مهلکه: تمرین‌هایی در کار تئوریک

کتاب فرار به مهلکه نوشته‌ی روزبه صدرآرا، متشکل از بیست مقاله‌ با موضوع نقد ادبی و فلسفه است. این مقالات که بیشتر به نقد مارکسیستی نزدیک هستند، خوانشی نو از سینما و ادبیات و سیاست ارائه می‌دهند و می‌کوشند آرا و نظریات متفکرین مهم قرن بیستم مثل سارتر، زیمل و آلتوسر و بنیامین را توضیح دهند.

درباره‌ی کتاب فرار به مهلکه

در قرن بیستم، حوزه‌ی فلسفه وارد برهه‌ی جدیدی شد. ظهور مارکسیسم و به دنبال آن وقوع دو جنگ بزرگ بر روی اندیشمندان تأثیر عمیقی گذاشت و باعث شد در نظریاتشان تجدیدنظر کنند و ایده‌های جدیدی شکل دهند. جنبش‌های مهمی همچون پساساختارگرایی محصول همین دوران و تغییر نگرش‌ها هستند که بر خیلی از جنبه‌ها، از زبانشناسی تا فرهنگ و هنر اثر گذاشته‌اند. فیلسوف‌های این جنبش‌ها صرفاً خود را به حوزه‌های تئوریک فلسفی محدود نمی‌کردند بلکه به‌وضوح تلاش داشتند در مورد زندگی روزمره و ساحت‌های عمومی‌تر هم صحبت کنند. به همین خاطر هم شاهد ظهور فیلسوف-منتقدهایی هستیم که در مورد ادبیات، سینما، تئاتر، سیاست یا حتی بدن فلسفه‌ورزی می‌کردند و نظراتشان را می‌گفتند. باوجوداینکه امروز خود ایده‌ی مارکسیسم به محاق رفته و مورد اقبال نیست، ولی نقد مارکسیستی همچنان حضور دارد و به آن استناد می‌شود. روزبه صدرآرا، نویسنده و منتقد معاصر در کتاب فرار به مهلکه، از همین شیوه‌ی انتقادی استفاده کرده و کوشیده برخی از مسائل معاصر را توضیح دهد. او در مجموعه مقالاتش به حوزه‌های مختلفی، از سینما و ادبیات تا سیاست پرداخته و تلاش نموده خوانشی نو از آن‌ها ارائه دهد.

در اوایل قرن گذشته تکنولوژی پیشرفت‌های چشمگیری داشت و بر روی خیلی از عرصه‌ها، ازجمله هنر تأثیر گذاشت. سینما از دل همین تحولات تکنولوژیک بود که بیرون آمد و پا به عرصه نهاد. زمانی که این هنر شکل گرفت کمتر کسی تصور می‌کرد تا این حد تأثیرگذار باشد و تمام شئون زندگی را متأثر کند. اما سینما دیگر مدیوم‌های هنری را به حاشیه راند و تا سال‌ها فرم اصلی باقی ماند. همین هم باعث شد تا خیلی از فیلسوف‌ها به این مدیوم معطوف شوند و آن را موردبررسی قرار دهند. یکی از اولین تلاقی‌های فلسفه و سینما در حوزه‌ی مونتاژ رخ داد. آیزنشتاین، سینماگر مارکسیست روسی، خیلی زود به قدرت و اهمیت مونتاژ در فیلم پی برد. پیش از آن تدوین صرفاً بحثی تکنیکال و حداکثر روان‌شناختی بود، ولی او از آن برای ایده‌های سیاسی و فلسفی‌اش بهره برد. پس از آیزنشتاین، این نگرش عمیق به سینما ادامه پیدا کرد و این فرصت را به منتقدین و فیلسوف‌ها داد تا آن را کاملاً جدی بگیرند و بر روی آن متمرکز شوند. در این چند دهه شاهد انبوهی از نقدها هستیم که فیلم‌ها، فیلم‌سازان یا خود سینما را محل بحث قرار داده‌اند و تحلیل کرده‌اند. روزبه صدرآرا برخی از مقالات کتاب فرار به مهلکه را به همین حوزه اختصاص داده است. او در این جستارها انقلاب مونتاژ، رابطه‌ی سینما و والتر بنیامین و نظرات سینمایی لوئی آلتوسر را شرح داده و کوشیده از دیدگاهی فلسفی این مدیوم را تحلیل کند. صدرآرا همین‌طور به موضوعات مرتبط با ادبیات و سیاست هم پرداخته و درباره‌شان صحبت کرده است.

کتاب فرار به مهلکه را انتشارات نیماژ به چاپ رسانده است.

درباره‌ی مجموعه‌ی استخوان‌های روح

استخوان‌های روح، مجموعه کتاب‌هایی فلسفی از نشر نیماژ هستند که می‌کوشند به فلسفه و تئوری‌های مدرن بپردازند و آن‌ها را بازخوانی کنند. این کتاب‌ها آرا و عقاید برخی از فیلسوفان معاصر را تحلیل می‌کنند و جریان‌ها و جنبش‌های نظری قرن اخیر را بررسی می‌نمایند. از این سری تاکنون چندین کتاب تألیف و ترجمه شده که از میان آن‌ها می‌توان به «فروید و غیراروپایی‌ها»، «متافیزیک و گمانه‌سازی‌های جهان‌های برون علم» و «آینده‌ای برای نقد» اشاره نمود.

کتاب فرار به مهلکه برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به نظریه‌های معاصر و نقد مارکسیستی علاقه دارید این کتاب می‌تواند انتخاب مناسبی برای مطالعه باشد.

در بخشی از کتاب فرار به مهلکه: تمرین‌هایی در کار تئوریک می‌خوانیم

از تئوری «کینه‌توزی» (ressentiment) نیچه (ماکس شلر برای توضیح آموزه‌های جامعه‌شناختی‌اش از آن استفاد کرد) تا ایده‌ی «حکمت جاودان» که برخاسته از سنت مدرسی کهن در فلسفه است خط ارتباطی وثیقی می‌بینیم که می‌تواند به تکمیل تک‌چهره‌ی معرفتی - هستی‌شناختی آلتوسر و گره‌خوردگی آن با تقدیر تراژیک و مرگ‌زای وی، مدد برساند. انکار و لحن و طرد گذشته با لحنی حاکی از ملامت خویش و دل سپردن به طریقی که درست نقطه‌ی مقابل طریق گذشته را نشان می‌دهد، اگر نگوییم لزوماً کینه‌توزی عملی را دربر دارد، لاجرم بدل به گونه‌ای شوک می‌شود که عناصر ارزشی قدیم را یک‌باره نفی و گونه‌ای ناتوانی، ناکارآمدی و شکست درونی را تحویل به موقعیتی نو و ارزش‌های نو پدید می‌کند. غالباً چرخش‌های 180درجه‌ای افراد در برهه‌های مختلف زندگی و زیروزبر شدن کیش شخصی و هستی اجتماعی آنان در پرتو این نوع چرخش‌های بن‌فکنانه، باعث بروز نوعی تأثر منفی (Negative impression) می‌شود؛ یعنی خط بطلان بر آن «خطای بزرگ گذشته» و تأیید «همسازی درونی کنونی» با حفره یا شکافی به‌نام انزجار و منفیت رشدیابنده. این کینه‌توزی، نوعی آرمان‌خواهی منفی را برتاب می‌دهد، بدین‌نحو که فرد در مواجهه با عناصر ارزشی جدید می‌کوشد چون مؤمنی راست‌کیش عمل کند و چون در گذشته نسبت به عناصر ارزشی کهنه نیز با چنین شدت وحدتی سرسپردگی داشت، هیچ‌گاه نمی‌تواند از احساس کینه‌توزی نسبت به خود و من‌النهایه تخریب نفس تن بزند.

این بی‌تابی باطنی را می‌توان تأویل به جاودانگی واژگونه کرد؛ جاودانگی‌ای که به‌مثابه‌ی ابر تجربه‌ای، ریز و درشت هستی فرد را به توبره می‌کشد تا وی بتواند از طریق نفی و کسر، به نوعی سرمدیت و مرگ‌ناپذیری قدم گذارد؛ مرگی که بی‌مرگی را رقم خواهد زد از سر تا به انتها و تاریخی که تاریخ ندارد، مهر تاریخ نخورده است و گونه‌ای زوال شکوهمند این فرایند را از پولس قدیس تا آلتوسر مارکسیست می‌توان دنبال کرد.

فهرست مطالب کتاب

صرفاً دو نکته
امپرسیونیسم در فلسفه
نامش زیباشناسی است؟
آژیر حریق
یک رویای ارسطویی تباه‌شده
اقتصاد سیاسی نمایش (و انزوا)
نفرین با پایانی خوش
سارتر جستارنویس
بازگویی یک شکست
مسئله‌ی «واینینگر» ‌ی نظریه‌ی انتقادی
مسئله‌ی «میلنر» ‌ی نظریه‌ی انتقادی
دورنمایی از تئوری (های) مارکسیستی فیلم: یا مارکس در بزنگاه آلتوسر
انقلاب و ضدانقلاب در مونتاژ
اکران بوطیقا
پاساژهای بنیامین - کراننبرگ
کاملاً (غیر) فرانسوی
از هیولا تا ریگان و برعکس
این که فیلم نیست!
پیکر رعب‌آور استالین
بدن، حبس و سیاست
ندامت به‌سبک ایتالیایی