معرفی و دانلود کتاب سبک شناسی نظم و نثر فارسی

معرفی کتاب سبک شناسی نظم و نثر فارسی

کتاب سبک شناسی نظم و نثر فارسی به قلم سیاوش مرشدی اثری جامع و کاربردی در زمینه پژوهش‌های ادبی است که با رویکردی جدید به تحلیل موشکافانه‌ای از نظم و نثر کلاسیک فارسی پرداخته. این کتاب برای تمامی دانشجویان زبان و ادبیات فارسی می‌تواند به عنوان مرجعی معتبر به حساب آید.

درباره کتاب سبک شناسی نظم و نثر فارسی:

سال‌هاست که در دنیای پژوهش‌های ادبی، جای خالی یک دیدگاه نظری متفاوت، به ویژه در حوزۀ سبک‌شناسی دیده می‌شود. سیاوش مرشدی که خود استادیار دانشگاه آزاد است و به صورت تخصصی در زمینه ادبیات تطبیقی پژوهش می‌کند، در این کتاب، رویکردی متفاوت به سبک‌شناسی دارد.

اگر چه مفاهیم بنیادین این حوزه را ملک‌الشعرای بهار پایه‌ریزی کرده و دکتر سیروس شمیسا آن‌ها را تدوین نموده است، اما نویسندۀ این اثر بر پایه همین آموزه‌ها نکات جدید و پرمغزی به سبک‌شناسی شعر و نثر فارسی افزوده. از دیگر ویژگی‌های کتاب حاضر می‌توان به مثال محور بودن آن اشاره کرد؛ به نحوی که هرگاه نویسنده درباره یک دیدگاه نظری مطلبی را مطرح می‌کند، مثالی برای آن ذکر می‌نماید.

به طور قطع می‌توان گفت پارامتر زمان و نگاه تاریخی در تالیف کتاب سبک شناسی نظم و نثر فارسی بسیار موثر واقع شده است. اساسا در اغلب بررسی‌های ادبی و متن‌پژوهی، برهه تاریخی به عنوان یکی از اصول به کار گرفته می‌شود. کتاب حاضر نیز از این امر مستثنی نیست و تقسیم‌بندی تاریخ ادبیاتی در آن به وضوح دیده می‌شود. از سوی دیگر نگاه زبانشناختی به متون کلاسیک برای بسیاری از علاقمندان این حوزه نیز می‌تواند جذاب باشد.

با توجه به اهمیت حوزه سبک‌شناسی و کاربری بودن آن برای دانشجویان و دانش‌پژوهان جهت تکمیل پایان‌نامه و مقاله، چاپ کتاب‌هایی از این دست بسیار ضروری می‌نماید.

خواندن کتاب سبک شناسی نظم و نثر فارسی به چه کسانی پیشنهاد می‌شود؟

کتاب حاضر می‌تواند منبع بسیار مناسبی برای تمامی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد باشد. همچنین علاقمندان به ادبیات فارسی در شاخه نظم و نثر کلاسیک را به خواندن این اثر دعوت می‌کنیم.

با سیاوش مرشدی بیشتر آشنا شویم:

او در سال 1362 در تهران دیده به جهان گشود. سیاوش مرشدی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان است. او در حوزه‌های ادبیات تطبیقی، زبان و ادبیات ترکمنی، ترجمه کتاب‌های کودک و نوجوان، زیبایی شناسی ادبی، سبک شناسی و... فعالیت می‌کند. هم چنین در زمینه‌ی قصه‌گویی برای کودک و نوجوان و تجهیز کتابخانه‌ی این آینده‌سازان نقش به سزایی دارد. از این نویسنده، مترجم و عضو هیئت علمی دانشگاه تاکنون بیش از 30 کتاب به چاپ رسیده است.

در بخشی از کتاب سبک شناسی نظم و نثر فارسی می‌خوانیم:

وزن: تا آنجا که می‌دانیم شعر در همۀ زمان‌ها و همۀ مکان‌ها و همۀ زبان ها، با نوعی وزن همراه بوده است؛ مگر به ندرت. بحث ما از شعر فارسی بعد از اسلام است و این نوع شعر که از اوایل نیمۀ دوم قرن سوم سروده شدنش آغاز شده است، وزن عروضی دارد. چون شاعران نخستینِ زبان فارسی اغلب دو زبانه بودند و به زبان عربی و فارسی شعر می‌سرودند، در نتیجه وزن عروضی متداول در شعر عربی را به تمامی به فارسی منتقل کردند. این وزن عروضی در طول حدود ده قرن تنها وزن شعر رسمی فارسی بود و وقتی در دورۀ معاصر، عدّه‌ای از جمله گروه «آزادیسِتان» (Azadisetān) (در ایران، استان آذربایجان شرقی به محوریت تبریز) تساوی مصراع‌ها را به هم زدند، باز هم وزن عروضی باقی ماند و البتّه کار آنان با موفقیت چشمگیر شعر نیما یوشیج کاملاً تثبیت شد اما پس از نیما یا احیاناً هم زمان با او، وزنهای دیگر هم در شعر آزموده شد که چندان موفقیتی به دست نیاوردند. البته از اندیشمندان گذشته خواجه نصیرالدین طوسی (653 – 579 ه. ق.) بر این باور بود که وزن جزو اساس شعر نیست و شعر غیر موزون هم داریم، که شاید به نوعی از اندیشه‌ی فیلسوفان یونان باستان متاثر شده بود.

خوشاهنگ بودن یا خوشاهنگ نبودن وزن شعر، گستردگی یا بستگی دایرۀ وزنی، آرام بودن یا تند بودن وزن و جز آن می‌تواند نشانۀ سبکی باشد؛ مثلاً بعضی وزنهای به کار رفته در شعر رودکی را خوشاهنگ ندانسته اند. شعر مولوی دایرۀ وزنی گسترده‌ای دارد و در غزلیات او می‌توان 45 وزن را تشخیص داد، در حالی که حافظ تنها از حدود 23 یا 24 وزن در سرودن شعرش استفاده کرده است و همچنین در سبک خراسانی تنوع وزنی و وزنهای ناخوشاهنگ بسیار است و در سبک هندی تنوع وزنی بسیار اندک است. بیش از هفتاد درصد شعر صائب تنها در یک وزن (فاعلاتن، فاعلاتن، فاعلاتن، فاعلن) سروده شده است یا به گفتۀ دکتر شفیعی کدکنی، وزن شعر مولوی «خیزابی» و وزن شعر حافظ «جویباری» است.

البته در مورد تناسب وزن و موضوع شعر هم اظهار نظرهایی کرده اند که باید با احتیاط از آنها یاد کرد؛ مثلاً ادوارد براون و بعد از او دکتر زرین کوب و دیگران، وزن مخزن الاسرار نظامی را «تند و سبک» احساس کرده اند، در حالی که وقتی از کسی دربارۀ این بیت مولوی که «حاصل عمرم سه سخن بیش نیست/ خام بُدم، پخته شدم، سوختم» می‌پرسیم، به هیچ وجه آن را تند و سبک احساس نمی‌کند یا وزن شاهنامۀ فردوسی (فعولن، فعولن، فعولن، فعل) اغلب حماسی معرفی می‌شود در حالی که سخنان پدرانه و آرام بوستان سعدی هم درست به همین وزن است یا بر وصال شیرازی ایراد گرفتند که مرثیه هایش را در وزن «مفعول مفاعیلُ مفاعیلن فع» سروده است که وزنی شاد است، در حالی که مرثیه‌ای که ملک الشعرای بهار (بر وزن مفعول مفاعیلُ مفاعیل فَعولن: هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) بعد از مرگ عارف سروده و بسیار مورد پسند واقع شده است، به همین وزن است.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: کلیات
درآمد
فصل دوم: طبقه‌بندی سبک بر اساس دوره (دیدگاه سنتی)
سبک خراسانی
بررسی سبک شناسی آثار منظوم و منثور سبک خراسانی
سبک عراقی
مکتب میانی «واسوخت»
سبک هندی / اصفهانی
سبک بازگشت
سبک ادبیات مشروطیت
سبک ادبیات پس از مشروطه
فهرست منابع