معرفی و دانلود کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی: از دوران پیش از تاریخ تا پایان دوره‌ی ساسانی

معرفی کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی: از دوران پیش از تاریخ تا پایان دوره‌ی ساسانی

کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی به همت محمدرضا ریاضی نگاشته شده و تاریخ مصوری از سیر تحول و رشد هنر ایرانی، به خصوص هنر تصویرسازی و نگارگری ارائه کرده است. این کتاب منبع و تاریخچه‌ی مصوری از نگارگری ایرانی از زمان نوسنگی و پیش از تاریخ تا زمان ساسانیان است. هدف این کتاب نمایش عوامل وحدت‌بخش و وجوه تمایز نگارگری ایرانی و سیر تحول آن از دوران پیش از تاریخ تا دوره‌ی ساسانی است.

درباره‌ی کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی

محمدرضا ریاضی، در مقدمه‌ی کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی در شرح اهمیت نگارش این کتاب می‌نویسد که با وجود غنای بسیار تاریخ ایرانی و کمبود بقایای معماری تاریخی در کشور، با وفور منابع آثار هنری و دست‌سازه‌های منقول و کوچک از دوره‌های مختلف تاریخ ایران روبه‌روییم. او در توضیح چرایی این مسأله می‌نویسد که اولین ساکنان فلات ایران، به دلیل فراوانی منابع خاک و فلز و منابع طبیعی، با استفاده از این امکانات در دسترس، به ساخت و تولید آثار هنری و وسایل و ابزارها روی آوردند. همین سابقه در آینده باعث رشد فنون سفالگری، فلزکاری، گچ‌بری و دیگر فنون از این دست، در فرهنگ ایرانی شد.

ریاضی در ادامه می‌پرسد چه چیزی باعث می‌شود نقشی را «ایرانی» بدانیم؟ مگر غیر از این است که بسیاری از این نقوش و طرح‌ها را می‌توان در آثار باستانی دیگر کشورهای آسیای مرکزی، مانند مصر و سوریه دید؟ او در پاسخ می‌گوید که وجه تمایز هنر ایرانی از آثار هنری کشورهای مجاور، تنوع موضوعی گسترده‌تر و آفرینش آثار بیشتر و تداوم سبک و شیوه‌ی معینی در خلق آثار هنری است. از دیگر وجوه برتری و تمایز آثار هنری ایرانی می‌توان به جنبه‌ی تزئینی آن اشاره کرد. نویسنده در مقدمه‌ی کتاب به این نکته اشاره می‌کند که در فرهنگ ایرانی، میل گزافی به زیبایی وجود دارد که هنرمندان را به پرورش و خلق اشکال و نقوش و پرهیز از سادگی و تیرگی ترغیب می‌کند. از دیگر ویژگی‌های هنر ایرانی علاقه به نمادها و سمبول‌هاست که در مقدمه‌ی کتاب بدان اشاره شده. محمدرضا ریاضی در ادامه می‌نویسد که هنرمندان ایرانی اغلب گمنام هستند و فارغ از دغدغه‌ی شهرت و ثروت و تنها با انگیزه‌ی عشق به زیبایی به خلق تصاویر و نگارگری مشغول بوده‌اند و فروتنی و گمنامی را خصیصه‌ی بارز تاریخ هنر و هنرمندان ایران می‌داند.

بسیاری از این نقش و نگارها تنها منابع تاریخی هستند که از سال‌های اولیه‌ی تمدن در ایران و دوره‌ای که هنوز تاریخ در قالب خط و نوشتار ثبت نشده بود در دست داریم؛ به همین دلیل، به نظر محمدرضا ریاضی، ضروری است که در مطالعه‌ی تاریخ نگارگری و هنر ایرانی، به شرایط اجتماعی و چهارچوب فرهنگی زمان خلق هر اثر توجه کرد و هر پژوهشی که در باب آثار هنری ایرانی انجام شود، ضرورتاً لازم است که داد و ستد این دو حوزه با یکدیگر را بررسی و تحلیل کند.

کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی از شش سرفصل مجزا با عناوین «دوران پیش از تاریخ: نوسنگی و مس‌سنگی»، «دوره‌ی آغاز نگارش و آغاز ایلامی»، «طرح‌ها و نقش‌های دوره‌ی ایلام»، «دوره‌ی مفرغ در جنوب شرق ایران»، «دوره‌ی آغاز تاریخی ایران: عصر آهن 1 و 2» و «طرح‌ها و نقش‌های دوران تاریخی» تشکیل شده است. محمدرضا ریاضی در هر فصل کتاب، ابتدا شرح مختصری از شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر دوره ارائه کرده و سپس به معرفی منتخبی از نقوش و طرح‌های هنری و سبک نگارگری هر دوران می‌پردازد. محمدرضا ریاضی این کتاب را به عنوان دایره‌المعارف نگارگری ایرانی و منبعی مصور و مکتوب برای هنرمندان، تصویرگران و پژوهشگران تاریخ هنر معرفی می‌کند.

کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی توسط انتشارات گیلگمش در اختیار شما قرار می‌گیرد.

کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی به علاقه‌مندان هنر ایرانی و پژوهشگران تاریخ هنر توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب طرح‌ها و نقش‌های ایرانی: از دوران پیش از تاریخ تا پایان دوره‌ی ساسانی می‌خوانیم

نخستین سفالینه‌های سیلک اقتباسی از شکل و بافت سبد‌های حصیری، الیافی و بیدی است، رفته‌رفته شکل و شیوه‌ی بافت (تاروپود) سبد‌های حصیری و بیدی تبدیل به شکل و نقش ظروف سفالی شده‌اند. (گیرشمن، 1379: 26 و 78) فن بافت براساس اصول هندسه (تار عمودی و پود افقی) شکل می‌گیرد. با نگاهی به نقش‌های روی سفالینه‌های دوره‌ی دوم سیلک کاشان می‌توان دریافت چگونه اشکال هندسی رفته‌رفته به اشکال حیوانی تبدیل شده‌اند. شکل اندام حیوان و پرنده (سر، گردن، دست‌ها، شکم و پا‌ها) منبع الهام فُرم ظروف بودند. هم‌زمان با شروع دوره‌ی مس‌سنگی (استفاده از ابزار و وسایل مسی)، چرخ سفالگری ابداع و تولید خشت‌های قالبی در دوره‌ی سوم سیلک آغاز می‌شود. در پی این تحولات انسان به درک و فهم تازه‌ای از دانش هندسه دست می‌یابد و با بهره‌گیری از هندسه، شکل‌ها و نقش‌ها دقیق‌تر و موزون‌تر می‌شوند. در طول دوره‌ی پیش از تاریخ فنون ساخت، پرداخت و نقش‌پردازی از پدر به پسر یا از مادر به دختر انتقال می‌یافت.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
پیش‌گفتار
1. دوران پیش از تاریخ: نوسنگی و مس‌سنگی (3500-6000 پ‌م)
1-1. طرح‌ها و نقش‌های سیلک کاشان
2-1. طرح‌ها و نقش‌های تپه‌ی چشمه‌علی شهر ری
3-1. طرح‌ها و نقش‌های تپه‌ی قبرستان قزوین
4-1. طرح‌ها و نقش‌های تپه‌حصار
5-1. طرح‌ها و نقش‌های تپه‌گیان نهاوند
6-1. طرح‌ها و نقش‌های تل باکون الف
7-1. طرح‌ها و نقش‌های تپه‌ی موسیان
8-1. طرح‌ها و نقش‌های پیش از تاریخ شوش
2. دوره‌ی آغاز نگارش و آغاز ایلامی (2700-3500 پ‌م)
1-2. چغامیش
2-2. شوش 1 و 2
3. طرح‌ها و نقش‌های دوره‌ی ایلام (550-2700 پ‌م)
1-3. تاریخ ایلام
2-3. طرح‌ها و نقش‌ها در هنر ایلام
4. دوره‌ی مفرغ در جنوب شرق ایران (حدود 1500-3500 پ‌م)
1-4. طرح‌ها و نقش‌های تپه‌یحیی کرمان
2-4. طرح‌ها و نقش‌های شهر سوخته
3-4. طرح‌ها و نقش‌های شهداد
4-4. طرح‌ها و نقش‌های جیرفت
5. دوره‌ی آغاز تاریخی ایران: عصر آهن 1 و 2 (800-1450 پ‌م)
1-5. حسنلو
2-5. مارلیک
3-5. زیویه
4-5. لرستان
6. طرح‌ها و نقش‌های دوران تاریخی (657 م-672 پ‌م)
1-6. دوره‌ی ماد
2-6. دوره‌ی هخامنشی
3-6. دوره‌ی اشکانی
4-6. دوره‌ی ساسانی
کتاب‌شناسی
نمایه