معرفی و دانلود کتاب سینمای لحظه: بازنگری اریک رومر

معرفی کتاب سینمای لحظه: بازنگری اریک رومر

اریک رومر، از برجسته‌ترین فیلمسازان جنبش موج نوی فرانسه، سبکی ویژه و منحصربه‌فرد ارائه کرد که بخش زیادی از مؤلفه‌های سینمای فرانسه در سال‌های اخیر را بنیان گذاشت. کتاب سینمای لحظه نوشته‌ی سعید عقیقی پژوهشی عمیق درمورد سبک و شیوه‌ی کار این کارگردان است که از منظر تاریخی، زیبایی‌شناسی و اخلاق بررسی شده است.

درباره‌ی کتاب سینمای لحظه

اریک رومر، از هنرمندان کمتر شناخته‌شده‌ی موج نو و فیلمساز صاحب سبک فرانسوی، سینمای آرام و دیالوگ‌محوری را به مخاطبان عرضه کرد که برخلاف گدار و تروفو، از زرق و برق‌های فرمی و روایت‌های پیچیده پرهیز می‌کرد. سعید عقیقی در کتاب سینمای لحظه پژوهشی دقیق درمورد آثار و سبک هنری این کارگردان انجام داده و آن را در چند فصل کلی ارائه کرده است.

رومر که از پیروان آندره بازن و سینمای واقع‌گرا به شمار می‌آمد، از سال 1968 با مخالفت شدید مجله‌ی کایه دو سینما و منتقدان چپ‌گرای ضدمؤلف مواجه بود. سعید عقیقی از سه منظر تاریخ، زیبایی‌شناسی و اخلاق به سینمای به اصطلاح امپرسیونیسم (در لحظه) این فیلمساز مؤلف پرداخته و شناخت درست او را بیش از هر چیز، در گروی افزایش آگاهی نسبت به این سه عامل می‌داند. فیلم‌های او که اغلب از دیالوگ‌های طولانی، شخصیت محوری، داستان‌هایی درمورد احساسات و روابط پیچیده‌ی انسانی و در مجموع، از نوعی سادگی ادیبانه برخوردارند، منتقدان را در بررسی زیبایی‌شناسانه‌ و فرمیک آن‌ها با چالش‌هایی روبه‌رو می‌کنند. همچنین تنوع سبکی در آثار او (از اقتباس از ادگار آلن پو و تولستوی گرفته تا استفاده از آثار شکسپیر، متون باستانی پیشامدرن، نقاشی امپرسیونیستی، شعر و نمایشنامه و...)، باعث شده نتوان او را متعلق به گروه یا سبکی مشخص دانست. فصل اول کتاب سینمای لحظه به معرفی اولیه و دنیای سینما به سبک اریک رومر پرداخته و تا حد زیادی جایگاه او در بین منتقدان فرانسوی و آمریکایی را تبیین کرده است.

در فصلی دیگر از کتاب سینمای لحظه، سعید عقیقی به مقایسه‌ی سینمای رومر با دیگر فیلمسازان مؤلف هم‌عصرش پرداخته و نسبتش را با تاریخ و شرایط سیاسی - اجتماعی زمانه‌اش تحلیل کرده است. در نهایت واژگانی که نویسنده برای تفسیر کارنامه‌ی هنری این کارگردان به کار می‌بندد، عبارتند از «شاعرانگی» و «واقع‌گرایی» که باید در سایه‌ی آگاهی تاریخی مطالعه شود. عقیقی با مطالعه‌ی موردی فیلم‌های رومر در این بخش از کتاب، به درک بهتر خواننده از مطالب کمک کرده است.

در فصل بعدی کتاب سینمای لحظه، سعید عقیقی به سراغ وجه اخلاقی آثار اریک رومر رفته و به لحاظ محتوا، به تحلیل و بررسی داستان‌های او و دنیای درونی شخصیت‌هایش پرداخته است. در حالی که به نظر می‌آید فیلم‌های رومر درمورد تلاش آدم‌ها برای ایجاد یک رابطه باشد، اما درواقع از شکل عاطفی مرسوم دور شده و بیشتر به وضعیت فرد با درون خویش برمی‌گردد. آدم‌های آثار رومر، در ارتباط با یکدیگر به شناخت بهتری درمورد خود می‌رسند و هیچ‌گاه در شخصیت مقابل حل و ادغام نمی‌شوند. از این منظر می‌توان آثار این فیلمساز را از حیث روانشناسی و فلسفه نیز مورد مطالعه قرار داد. سومین زاویه دیدی که نویسنده برای تحلیل سبک اریک رومر برمی‌گزیند، بررسی زیبایی‌شناسانه‌ی فیلم‌های او است که از پیچیدگی بیشتری نسبت به دو رویکرد قبلی برخوردار است. این کتاب منبعی ارزشمند برای دانشجویان سینما و طرفداران سینمای اریک رومر به شمار می‌آید.

کتاب پیش رو به همت انتشارات گیلگمش ذیل مجموعه‌ی کارناوال، در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

کتاب سینمای لحظه برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب به علاقه‌مندان سینمای فرانسه، دانشجویان سینما و پژوهشگران هنر توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب سینمای لحظه: بازنگری اریک رومر می‌خوانیم

گرایش آوانگارد اریک رومر کم‌تر در کانون توجه منتقدان بوده، و خود او نیز سعی کرده تا این رویکرد خاص را با جنبه‌های داستان‌پردازی آثار دیگرش تلفیق کند. وجه مشترک فیلم کوتاه برنیس (1954)، براساس داستان ادگار آلن پو، با دیگر فیلم‌های او از منظر روایت‌شناسی اتکا به نگرش ادبی از طریق تأکید بر گفتارِ متن است که البته به اقتباس ادبی نیز محدود نمی‌شود و فیلم‌نامه‌های اصیلِ رومر را نیز در بر می‌گیرد. بااین‌حال، حتی اگر به عنوان‌بندی برنیس نگاهی نیندازیم و منبع اقتباس را نبینیم، هنگام مشاهده‌ی این فیلم کوتاه درخشان بیش‌تر به یاد ژان اپستاین و تجربه‌ی اقتباس صامتِ مشهورش از زوال خاندان آشرِ ادگار آلن پو می‌افتیم. دلیل این تشابه بیش از آن‌که به پو مربوط باشد مدیون شیوه‌ی ارائه‌ی تصاویر است. رومر به مانند برداشتِ سینمایی‌اش از سونات کرویتسرِ تالستوی، در نقش اصلی داستان سوررئالیستیِ پو ظاهر می‌شود و تصاویر ژاک ریوِت در مقام فیلم‌بردار ما را به سه دهه‌ی قبل و دوره‌ی شکوفایی سینمای پیشرو اروپا ‌می‌بَرَد. تصاویر داخلیِ شبانه‌ی این فیلم مهجور و مؤثر، که نسبت فیلم‌ساز را با تاریخ سینمای پیشرو به‌وضوح توضیح می‌دهد، بازتابنده‌ی نوعی از علایق سینمایی فیلم‌سازی ا‌ست که در آثار بعدی‌اش مدام به بخش‌های درونی زندگیِ واقعی نزدیک‌تر شد و از سوررئالیسم فاصله گرفت، اما رویکردش به ماهیت روایی سینما، برخلاف گرایش آوانگارد اولیه‌اش، بی‌تغییر باقی ماند.

تا پیش از کلکسیونر، زیباشناسی فیلم‌های رومر هنوز با آن‌چه به «سبک رومر» مشهور است فاصله دارد. دو گرایش آوانگارد و واقع‌گرا به موازات هم در چند فیلم آغازین داستانی و مستند کوتاه او دیده می‌شود. با حل تدریجیِ اولی در دومی و تأثیرپذیری از نئورئالیسم و موج نو، «سبک رومر» به معنای اهمیت امپرسیون و قطع پیوند با گذشته خودنمایی می‌کند و شکل‌های ارتباطی در داستان‌گویی به سمت ساده شدن پیش می‌رود...

فهرست مطالب کتاب

پیش‌ درآمد
دنیای رومر
آگاهی تاریخی
آگاهی اخلاقی
آگاهی ‌زیبا‌شناختی
مصداق ‌ها
پی ‌نوشت
فیلم‌شناسی اریک رومر
نمایه