معرفی و دانلود کتاب دوران باستان: کتاب اول مجموعه تاریخ زیبایی شناسی

معرفی کتاب دوران باستان: کتاب اول مجموعه تاریخ زیبایی شناسی

ووادیسواف تاتارکیویچ در اثر برجسته‌اش، کتاب دوران باستان، جلد اول از مجموعه‌ی تاریخ زیبایی‌شناسی، با نگاهی موشکافانه و فلسفی، سیر اندیشه‌های زیبایی‌شناسی را در دوران باستان واکاوی می‌کند. این نویسنده معتقد است که پیدایش مفاهیم زیبایی‌شناختی، صرفاً به دوران مدرن یا قرن هجدهم محدود نمی‌شود. بلکه ریشه‌های آن را باید در ژرفای اندیشه‌های ادبی، هنری و فلسفی تمدن‌های نخستین یونانی و رومی یافت.

درباره‌ی کتاب دوران باستان

دیدگاه‌های دقیق و ساختارمند ووادیسواف تاتارکیویچ (Władysław Tatarkiewicz) درباره‌ی تاریخ زیبایی‌شناسی باستان، نقشه‌ی مفهومی کم‌نظیری را از سیر تحول اندیشه‌ی زیبایی در تمدن یونانی و رومی به دست می‌دهد. آثار او، به ویژه کتاب‌های «تاریخ زیبایی‌شناسی»، نه تنها منابعی کلاسیک در مطالعات زیبایی‌شناسی محسوب می‌شوند، بلکه رویکردی فلسفی، تاریخی و تحلیلی را در بررسی هنر و زیبایی بنیان نهاده‌اند. این نویسنده در کتاب دوران باستان (History of Aesthetics)، با استناد به متون کهن و تحلیل دقیق آرای متفکران آن دوران، نشان می‌دهد که نظریه‌های هنر و زیبایی‌شناسی قرون بعد، در واقع نتیجه‌ی تداوم و تحول همان پرسش‌های بنیادینی هستند که هزاران سال پیش مطرح شده‌اند.

فلسفه، شعر و هنرهای تجسمی، سه‌گانه‌ی زیبایی‌شناختی در نگاه ووادیسواف تاتارکیویچ

بر اساس دیدگاه ووادیسواف تاتارکیویچ، زیبایی‌شناسی باستان نه از نگاه امروزی، بلکه باید با درک تاریخی سنجیده شود. چراکه مفاهیم زیبایی‌، تقلید، هنر و خلاقیت، در تعامل با محیط فرهنگی و اجتماعی رشد می‌کنند و توسعه می‌یابند. گسست میان دوران یونانی و یونانی‌مآبی، نوعی دگرگونی نه تنها جغرافیایی، بلکه معرفتی را رقم زده است. کتاب دوران باستان، با ارائه‌ی مباحث مهم و بحث‌برانگیزی مانند تاریخ زیبایی‌شناسی در ادبیات و هنرهای تجسمی، توانسته است تصویری جامع از سیر تحول اندیشه‌های زیبایی‌شناسی در تمدن‌های اولیه، به‌ویژه یونان و روم باستان ارائه دهد.

شعر از دیرباز، یکی از ژرف‌ترین و پیچیده‌ترین جلوه‌های هنر انسانی بوده است؛ هنری که نه تنها با زبان، بلکه با تخیل، احساس و اندیشه در آمیخته و توانسته است تجربه‌ی زیبایی را به شیوه‌ای منحصر‌به‌فرد بازتاب دهد. ووادیسواف تاتارکیویچ در کتاب دوران باستان، با نگاهی تاریخی و فلسفی، شعر را نه صرفاً محصول زبان، بلکه عرصه‌ای برای بروز حقیقت، عاطفه و زیبایی می‌داند. او نشان می‌دهد که شعر در طول تاریخ، همواره در کشاکش میان الهام و مهارت، خیال و منطق و فردیت و سنت بوده است. این مسیر تحول، جایگاه شعر را در منظومه‌ی هنر، از دوران باستان تا قرن بیستم، با دقتی کم‌نظیر ترسیم می‌کند.

زیبایی‌شناسی در گذر اندیشه؛ افلاطون و تاتارکیویچ در گفت‌و‌گو

هنرهای تجسمی در دوران باستان، نه صرفاً مهارتی فنی، بلکه بازتابی از اندیشه‌ی فلسفی و فرهنگی انسان بودند: «تلاشی برای نظم بخشیدن به جهان، تقلید خلاقانه از طبیعت و بیان آرمان‌های انسانی از طریق فرم و تناسب.» ووادیسواف تاتارکیویچ در کتاب دوران باستان، خاستگاه هنرهای تجسمی را به صورت کامل بررسی می‌کند. او از هنر یونانیان باستان می‌گوید که بر پایه‌ی اصول ریاضی و هماهنگی اجزا با یکدیگر شکل گرفته بود. مسئله‌ی تقلید در هنر دوران باستان، نه کپی‌برداری، بلکه بازآفرینی خلاقانه‌ای از واقعیت بود. پس وقتی موضوعیت اثر هنری و خلاقیت در بازآفرینی اثر تا این حد مهم بوده است، می‌توانیم بگوییم که هنر و فلسفه از دوران باستان با یکدیگر ارتباط معناداری داشته‌اند.

برای مثال می‌توانیم به افلاطون، یکی از بنیان‌گذاران فلسفه‌ی غرب اشاره کنیم که دیدگاهی ژرف و متافیزیکی درباره‌ی زیبایی‌شناسی ارائه داده است. او زیبایی را نه صرفاً ویژگی ظاهری یا حسی، بلکه حقیقتی فراحسی و جاودانه می‌دانست که در عالم مُثُل جای دارد. اما ووادیسواف تاتارکیویچ، در کتاب دوران باستان، دیدگاهی تاریخی و تحلیلی نسبت به زیبایی ارائه می‌دهد که با نگاه افلاطون تفاوت بنیادینی دارد. بر خلاف افلاطون که زیبایی را حقیقتی جاودانه و فراحسی می‌دانست، تاتارکیویچ بر این باور است که زیبایی مفهومی تاریخی است که در طول زمان دستخوش تغییر شده و بسته به فرهنگ، جامعه و دوره‌ی زمانی، تعاریف متفاوتی یافته است.

کتاب دوران باستان، جلد اول مجموعه تاریخ زیبایی شناسی است که توسط حمیدرضا بسحاق به فارسی برگردانده شده و به همت نشر گیلگمش، چاپ و منتشر شده است.

در نکوداشت کتاب دوران باستان

• ووادیسواف تاتارکیویچ اثری را ارائه داده است که در سراسر حوزه‌ی زیبایی‌شناسی، بی‌سابقه بوده است. این اثر، مکملی ارزشمند برای مطالعات جدی در زمینه‌ی تاریخ زیبایی‌شناسی است. (مجله‌ی زیبایی‌شناسی بریتانیا)

کتاب دوران باستان برای شما مناسب است اگر

• در رشته‌ی هنر، فلسفه‌ی هنر، تاریخ یا ادبیات تحصیل می‌کنید؛ و یا پژوهشگر این حوزه‌ها هستید.
• به ریشه‌های فلسفی زیبایی و هنر علاقه‌مند هستید و می‌خواهید با دیدگاه بزرگان فلسفه درباره‌ی زیبایی آشنا شوید.
• به دنبال یک منبع جامع و تحلیلی هستید که صرفاً روایتگر تاریخ هنر دوران باستان نباشد؛ بلکه مفاهیم بنیادین آن را موشکافانه تحلیل کند.

در بخشی از کتاب دوران باستان: کتاب اول مجموعه تاریخ زیبایی شناسی می‌خوانیم

شعر آیینی و تشریفاتی بیش‌تر به صورت برخوانی و آوازخوانی (singing) بود تا روخوانیِ فردی (reading). این ویژگی درباره‌ی همه‌ی انواع شعر صدق می‌کرد و حتی اشعار تغزلی بیش از آن‌که شخصی باشند نوعی ترانه‌ی بزمی عمومی محسوب می‌شدند. اشعار آناکرئون را در دربارها می‌خواندند، درحالی‌که اشعار سافو برای اجرا در بزم‌ها بود.

این شعرِ همگانی و آیینی بیش‌تر بیانگر احساسات و نیروهای عمومی بود تا احساسات و عواطف شخصی. این شعر در حکمِ ابزاری برای مبارزه‌ی اجتماعی به کار می‌رفت؛ بعضی از شاعران استعدادها و توانایی‌های‌شان را به خدمت دموکراسی درمی‌آوردند و برخی دیگر به دفاع از سنت گذشتگان می‌پرداختند. مرثیه‌های سولون ذاتاً سیاسی و اشعار هزیود بیانگر اعتراض علیه بی‌عدالتی اجتماعی بود؛ اشعار لیریکِ آلکائیوس حاکمان مستبد را محکوم می‌کرد و اشعار تئوگْنیس فریاد اعتراض اشراف‌زادگانی بود که موقعیت اجتماعی خود را از دست داده بودند. ویژگی آیینی و مردمیِ این شعر و ورودش به مسائل اجتماعی باعث شد تا محبوبیت خاصی در جامعه‌ی آن روزگار پیدا کند.

از این‌رو شعر اولیه‌ی یونان هم به مسائل روز متعهد بود و هم با گذشته پیوندهایی داشت. این پیوندها نتیجه‌ی میراث سنت شفاهی بود که تاریخی بلند و درازدامن داشت. میراث گذشتگان حاوی افسانه‌ها و اساطیری بود که به عناصر اصلی شعر تبدیل شدند. این ویژگی‌های کهن، اسطوره‌ای و دوردست میان شعر و مردم شکاف ایجاد کرده بود. این ویژگی‌ها شنوندگان را از مشغله‌های زندگی دنیوی دور می‌کرد و به قلمرو امور آرمانی می‌برد. ایلیاد و ادیسه با زبان‌شان، که متصنع‌ بود یا دست‌کم در عصر کلاسیک یونانی دیگر کاربرد نداشت، بر این فاصله‌ تأکید می‌کردند. فاصله‌ی مذکور بر والایی و عظمت این آثار می‌افزود.

فهرست مطالب کتاب

فهرست تصاویر
مقدمه‌ی مترجم
مقدمه
زیبایی‌شناسی دوران باستان
بخش یک: زیبایی‌شناسی عصر آرخائی
یک: عصر آرخائی
دو: خاستگاه شعر
الف. هم‌سرایی سه‌گانه
ب. موسیقی
ج. شعر
سه: خاستگاه‌ها و مبانی هنرهای تجسمی
چهار: اصول کلی و رایج زیبایی‌شناسی یونانی
پنج: زیبایی‌شناسی شاعران اولیه (عصر آرخائی)
گزیده‌ی متون هومر، هزیود و شاعران لیریکِ اولیه
بخش دو: زیبایی‌شناسی در عصر کلاسیک
یک: عصر کلاسیک
دو: ادبیات (شعر)
سه: هنرهای تجسمی
گزیده‌ی متونِ شاعران و هنرمندان کلاسیک
چهار: زیبایی‌شناسی و فلسفه
پنج: زیبایی‌شناسی فیثاغوری
گزیده‌ی متون فیثاغوریان و هراکلیتوس
شش: زیبایی‌شناسی دموکریتوس
گزیده‌ی متون دموکریتوس
هفت: زیبایی‌شناسی سوفیست‌ها و سقراط
گزیده‌ی متون سوفیست‌ها و سقراط
هشت: ارزیابی زیبایی‌شناسی پیشاافلاطونی
نُه: زیبایی‌شناسی افلاطون
گزیده‌ی متون افلاطون
ده: زیبایی‌شناسی ارسطو
گزیده‌ی متون ارسطو
یازده: پایان زیبایی‌شناسی عصر کلاسیک
بخش سه: زیبایی‌شناسی دوران یونانی‌مآبی
یک: دوران یونانی‌مآبی
دو: زیبایی‌شناسی در فلسفه‌ی یونانی‌مآبی
سه: زیبایی‌شناسی اپیکوریان
گزیده‌ی متون اپیکوریان
چهار: زیبایی‌شناسی شکاکان
گزیده‌ی متون شکاکان
پنج: زیبایی‌شناسی رواقیان
گزیده‌ی متون رواقیان
شش: زیبایی‌شناسی سیسرون و التقاطیان
گزیده‌ی متون سیسرون
هفت: زیبایی‌شناسی موسیقی
الف. موسیقی دوران یونانی‌مآبی
ب. نظریه‌ی موسیقی
گزیده‌ی متونِ زیبایی‌شناسی موسیقی
هشت: زیبایی‌شناسی شعر
الف. شعر در دوران یونانی‌مآبی
ب. فن شعر
گزیده‌ی متونِ زیبایی‌شناسی شعر
نُه: زیبایی‌شناسی خطابه
ده: زیبایی‌شناسی هنرهای تجسمی
الف. هنرهای تجسمی در دوران یونانی‌مآبی
ب. نظریه‌ی معماری
گزیده‌ی متونِ زیبایی‌شناسی معماری
ج. نظریه‌ی نقاشی و مجسمه‌سازی
گزیده‌ی متونِ زیبایی‌شناسیِ هنرهای تجسمی
یازده: طبقه‌بندی هنرها
گزیده‌ی متونِ طبقه‌بندی هنرها
دوازده: زیبایی‌شناسی فلوطین
گزیده‌ی متون فلوطین
سیزده: ارزیابی زیبایی‌شناسی دوران باستان
یادداشت‌ها
منابع
نمایه