معرفی و دانلود کتاب صوتی پنج اقلیم حضور: بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان

معرفی کتاب صوتی پنج اقلیم حضور: بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان

کتاب صوتی پنج اقلیم حضور پژوهشی درخشان از داریوش شایگان، فلسفه‌دان و متفکر فقید، در باب نقش شعر و شاعری در رشد و نمو اندیشه‌ی ایرانی است. شایگان در این بررسی به پنج شاعر بلندآوازه‌ی ادبیات فارسی توجه داشته است: فردوسی، خیام، مولوی، سعدی، حافظ.

درباره کتاب صوتی پنج اقلیم حضور

هنگام بررسی خصائص فرهنگ و تمدن ایرانی، و همچنین، هنگام مطالعه‌ی ساختار اندیشه‌ی انسان ایرانی، آن خوی و خصلتی که بیش از همه جلوه‌گری می‌کند، «شاعرانگی» است. واقع آن است که ما ایرانیان، به دلایلی متنوع که اکنون مجال پرداختن به تمام آن‌ها را نداریم، در طول تاریخ خود، برای بیان بیم و امید و شور و سودا و اعتراض و شِکوه‌ی خویش، دستاویزی جز شعر نداشته‌ایم. هنرهایی چون موسیقی، نقاشی، مجسمه‌سازی و...، با تمام پیشینه‌ی درخشانشان در تمدن ایرانی، اغلب به دلایل دینی و اجتماعی، امکان ظهور و بروز آزادانه نداشته‌اند. همین است که ما موسیقی و نقاشی را نیز در ظرفِ شعرمان ریخته‌ایم. پس غریب نیست که شعر فارسی، ریتمیک‌ترین اوزان را در میان اشعار تمام ملل دنیا دارد و یا از حیث صور خیال در اوج غنای زیبایی‌شناختی به سر می‌بَرد.

باری، این تنها عاطفه و ذوق هنری نبوده که در شعر فارسی جلوه‌گر شده، بلکه علم و اندیشه نیز بوده: ما ایرانیان حتی فلسفه‌ورزی‌مان از مجرای شعر صورت گرفته (به حافظ و خیام بیندیشید)؛ و البته، عرفان و الهیات‌مان (مولوی را به یاد آورید). پس این ادعا که حذف شعر فارسی از فرهنگ ایرانی، چیزی کم از محو ساختن تمامیت این فرهنگ ندارد، ابداً گزافه نیست.

در همین راستا، مطالعه‌ی کتاب پنج اقلیم حضور از داریوش شایگان بسیار مفید و آموزنده خواهد بود. شایگانِ فقید در این اثر تأمل‌برانگیز از مجرای بازاندیشی در هنر و اندیشه‌ی پنج شاعر نامدار پارسی‌گوی (فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ) به تأمل در پرسش‌هایی از این دست پرداخته است: شعر فارسی چه نسبتی با اندیشه‌ی فارسی‌زبانان دارد؟ مرجعیت فکری و معنوی شعرا در اقلیم زبان فارسی، معلولِ کدام عوامل فرهنگی و اجتماعی است؟ فراز و فرودهای تاریخی و سیاسی چگونه شعر فارسی را اعتلا یا تنزل داده؟ برعکس، شعر، و به طور کلی‌تر، اندیشه‌ی شعرمحورِ ایرانیان، به چه طریق بر تحولات کلانِ ایران‌زمین اثر گذاشته است؟ و ...

چندان خطا نگفته‌ایم اگر ادعا کنیم که ارزش کار داریوش شایگان در کتاب صوتی پنج اقلیم حضور، نه در پاسخ‌های گوناگونش به پرسش‌هایی نظیر مسائل فوق، بلکه نفْسِ طرح پرسش‌هایی است که شاید تا پیش از آن توجه چندانی بدان‌ها نداشته‌ایم.

مطلب مختصر ما هم‌اینک به پایان می‌رسد؛ با این توضیح که طبعاً در متنی با این حجم اندک، امکان پرداخت دقیق به همه‌ی مسائلی را که در کتاب حاضر بیان شده‌اند، نداشته‌ایم. پس از شما مصرانه دعوت می‌کنیم که شخصاً به مطالعه‌ی کتاب پنج اقلیم حضور بپردازید و خود وارد گفت‌وگویی فعال با ایده‌های مطرح‌شده در آن گردید.

کتاب صوتی پنج اقلیم حضور مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به آشنایی بیشتر و عمیق‌تر با فرهنگ ایرانی، مخاطبین اصلی این کتاب صوتی‌اند.

با داریوش شایگان بیشتر آشنا شویم

داریوش شایگان (Dariush Shayegan) یکی از برجسته‌ترین اندیشمندان در تاریخ معاصر ایران بود. او در سال 1313 دیده به جهان گشود و به سال 1397 از دنیا رفت. از شایگان پژوهش‌های درخوری در حوزه‌ی مذاهب شرقی به جا مانده است. همچنین، از وی مقالات و جستارهای درخشانی در باب مسائل گوناگون فرهنگی و فلسفی در دست است که مطالعه‌شان، خصوصاً برای ایرانیان، بی‌نهایت تأمل‌برانگیز و سودمند به نظر می‌رسد.

شایگان نویسنده‌ای دوزبانه (فارسی و فرانسوی) بود. علائق او بیشتر سه حوزه‌ی ادبیات، فلسفه و مذهب را در بر می‌گرفت.

از میان کتاب‌های داریوش شایگان می‌توان به عناوینی چون «افسون‌زدگی جدید»، «فانوس جادویی زمان» و «جنون هوشیاری» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب صوتی پنج اقلیم حضور می‌شنویم

فردوسی در جای‌جای شاهنامه به بهانه‌های گوناگون، به مسئله‌ی تقدیر و گردن نهادن به آن اشاره‌های بسیار دارد. از آن جمله است «داستان رستم و سهراب» و اندرزهای بزرگان لشکر به رستم برای تسلای او پس از آن‌که درمی‌یابد به دست خویش فرزندش را کشته است و از سر اندوه و پشیمانی می‌خواهد به زندگی خود نیز خاتمه دهد:

یکی دشنه بگرفت رستم به دست
که از تن ببرّد سر خویش پست...

در حکایتی دیگر نیز، اسفندیار در پایان نبرد با رستم در آستانه‌ی مرگ، توسط پشوتن به پدرش گشتاسب که بانی اصلی مرگ اوست پیغام می‌فرستد و نسبت به تقدیر گریزناپذیر و ناپایداری تاج و تخت و بدعهدی ایام هشدارش می‌دهد: «کنون زین سخن یافتم کام دل»...

فهرست مطالب کتاب صوتی