معرفی و دانلود کتاب شب‌های طاعون

معرفی کتاب شب‌های طاعون

کتاب شب‌های طاعون اثر نویسنده‌ی شناخته‌شده‌ی ترکیه‌ای، اورهان پاموک، به شیوه‌ای پست‌مدرن، تاریخ‌نگاری و داستان‌نویسی را به هم آمیخته‌ است. نویسنده در این رمان مسئله‌ی شیوع طاعون در امپراطوری عثمانی را در ذهن خود پرورش داده و روایتی از میهن‌پرستی و عشق و مبارزه با جهل به دست داده است. کتاب حاضر از نگاه نیویورکر، از بهترین کتاب‌های سال 2022 بوده است.

درباره‌ی کتاب شب‌های طاعون

کتاب شب‌های طاعون (Nights of Plague)، یازدهمین رمان اورهان پاموک (Orhan Pamuk)، نویسنده‌ی شناخته‌شده و پرافتخار ادبیات ترکیه است. او در این کتاب تصویری از واقعه‌ی تاریخی شیوع طاعون در امپراطوری عثمانی می‌پرورد و داستانی در مرز تاریخ و تخیل به مخاطبان ارائه می‌دهد.

نویسنده در ارائه‌ی طرح رمان، نوآوری‌های قابل توجهی کرده است. این داستان روایتی‌ است بر مبنای گزارش‌هایی که شاهزاده پاکیزه‌سلطان خطاب به خواهرش خدیجه‌سلطان نوشته و کار تهیه و انتشار آن به راوی داستان، مینا مینگرلی، سپرده شده. گزارش‌های پاکیزه‌‎سلطان درباره‌ی ماجرای شیوع طاعون در قلمرو امپراطوری عثمانی است. جالب اینجاست که او تمام وقایع را از زبان همسر طبیب خود شنیده و نوشته‌هایش بر اساس شواهد میدانی نیست، اما توصیفاتش بسیار قوی و مملو از جزئیات و تفصیل است. یادداشت‌‎های پاکیزه‌سلطان در قالب نامه‌هایی از سال 1901 تا 1913 نوشته شده‌اند.

راوی داستان شب‌های طاعون نیز مورخی است که به دنبال جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی واقعه‌ی شیوع طاعون در مملکت عثمانی است. مینا مینگرلی هنگام تحقیق درباره‌ی این واقعه، درمی‌یابد که برای انتقال بهتر مسائلی مانند تصمیمات شخصیت‌های داستان در جریان شیوع طاعون، بهتر است متنی که نتیجه‌ی تحقیقاتش را در بر دارد، متن تاریخی مطلق نباشد و از عناصر داستانی نیز در نتیجه‌ی پژوهش‌هایش استفاده کند. استفاده از قالب رمان برای بیان این موضوعات، خواننده را بیشتر به درونیات شخصیت‌ها نزدیک می‌کند و راوی می‌تواند با بهره‌گیری از تکنیک‌های رمان‌نویسی به آسانی افکار آنان را برای خواننده افشا کند. متن کتاب شب‌های طاعون به همین سبب بارها از قول راوی «رمان-تاریخ» خوانده می‌شود.

راوی در حین بیان داستان در بسیاری از لحظه‌ها از کتاب‌های غیر داستانی مانند آثار هگل نقل قول می‌کند. او اصطلاحات تخصصی و نام‌واژه‌ها را در بسیاری از موارد با الفبای زبان اصلی در متن می‌آورد. استفاده از نقل‌قول‌های مستقیم و غیر مستقیم و ارجاعات بسیار به متون تخصصی و استفاده از عبارت‌های علمی و تخصصی در کتاب همگی موجب ساختن بینامتنیت بسیار قوی و استواری می‌شود و داستان را به سمت عمق یافتن معنا هدایت می‌کند.

اورهان پاموک مسائلی مانند نقش زبان در پیوستگی ملی و گسستگی بین‌المللی، عوامل زوال و سقوط امپراطوری عثمانی، مسئله‌ی زنانگی در روایت و... را در این داستان به خوبی جای داده و در جایگاه‌های مناسب فرم یا محتوا به هرکدام پرداخته است.

توصیفات جزئی و دقیق که در بعضی موارد به تفصیل بسیار می‌انجامد و آن‌چنان ضروری هم به نظر نمی‌رسد، اتفاقاً بسیار در فهم معنای داستان مؤثر هستند و کارکردهای مهمی دارند. چنان‌که راوی، خود در درآمد داستان نیز به این نکته اشاره کرده است.

برخی منتقدان، پیرنگ اصلی داستان را شبیه به پیرنگ داستان «طاعون» از آلبر کامو دانسته‌اند. این نکته تا حدودی درست است. اما این شباهت باعث کم شدن ارزش کار پاموک نخواهد شد. رمان پاموک ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که شائبه‌ی هرگونه تقلید را برطرف می‌کنند. ضمن اینکه همین شباهت در پیرنگ می‌تواند از لحاظ بینامتنی، برانگیزاننده‌ی معنایی باشد.

کتاب شب‌های طاعون، اثر اورهان پاموک با ترجمه‌ی عین‌له غریب و به همت نشر چشمه به چاپ رسیده است.

نکوداشت‌های کتاب شب‌های طاعون

• شب‌های طاعون به صورت ناخودآگاه مجموعه‌ای از صداها را ایجاد می‌کند که نویسنده هنگام آغاز نوشتن، به سختی می‌توانست آن‌ها را پیش‌بینی کند. جزیره‌ی خیالی مینگر که بسیار علاقه‌مندانه آفریده شده، با دنیایی از جزئیات جادویی و تأکیدهای درون‌گرایانه و شخصی، مانند قصری خاطره‌انگیز می‌درخشد. گویا پاموک در پی تجسم شهر گمشده‌ی دوران جوانی خود، استانبول است. این اثر به شکلی جسورانه، سرگیجه‌آور و به طرزی شناور پست‌مدرن و کاملاً واقع‌گرایانه است. این کتاب به نحوی متناقض، رمانی است بزرگ اما چابک، رمانی درباره‌ی درد و مرگ که اساساً سبُک و شناور است. (جیمز وود، نیویورکر)
• پاموک قوانین عادی داستان‌نویسی را زیر پا می‌گذارد و با این حال به نظر می‌رسد هیچ‌یک از قانون‌شکنی‌های ادبی او، وقتی در مقابل قدرت نوآورانه‌ی داستان‌نویسی او قرار می‌گیرد، اهمیتی ندارد. مجموعه‌ای از تجربه‌های ابدی جسورانه، بازیگوشانه، خشم‌آور و سرگرم‌کننده. (لوسی هیوز، گاردین)

کتاب شب‌های طاعون برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب حاضر برای تمام علاقه‌مندان به رمان، به‌ویژه رمان‌های مایه‌گرفته از تاریخ، مناسب است.

در بخشی از کتاب شب‌های طاعون می‌خوانیم

در بند یکی از زندانیان تب‌ کرده یا دچار اسهال می‌شد، بنابر مقررات زندان به‌سرعت شرایط قرنطینه برای آن بند به اجرا درمی‌آمد، و هر که از این شرایط پیروی نمی‌کرد فارغ از مقام و موقعیتش مجازات می‌شد. بایرام افندی از آن‌جا که ربع قرن در آن قلعه بود و خود بارها قرنطینه‌هایی از این‌دست را مدیریت کرده و بهتر از هر کسی می‌دانست که بیش‌تر حجره‌های روبه‌دریای به‌جامانده از دوره‌ی ونیزی‌ها و بخشی از حیاط زندان پیش‌ترها محلی برای قرنطینه (به بیان قدیمی آن تحافظ‌خانه) بوده، خیلی خوب با آداب قرنطینه آشنا بود، اما گمان می‌کرد دیگر قرنطینه هم برای محافظت از جان او کفایت نمی‌کند. می‌دانست در پنجه‌ی نیرویی ناشناخته گرفتار آمده، می‌هراسید، به طور متناوب و درعین‌حال پیوسته از حال می‌رفت و در خواب‌و‌بیداری زیرلب هذیان می‌گفت. علایم بیماری مثل امواج دریا نوبتی پیدا‌وپنهان می‌شدند و او دیگر اطمینان داشت در برابر آن نیروی ناشناخته بسیار ضعیف است.

فردای آن روز همه‌ی توانش را به خرج داد و به هر سختی‌ای که بود بلند شد. به مسجد کُور مِهمَت پاشا رفت و نماز ظهر را با جماعت ادا کرد. پس از نماز با دو تن از همکاران قدیمی مواجه شد؛ هم‌ را سخت در آغوش کشیدند و بوسیدند. تصمیمش را گرفته بود؛ به هر تقدیری که بود پیش از اتمام سخنانِ واعظ از مسجد بیرون نمی‌رفت. برای شنیدن سخنان او نیرویی فراوان صرف می‌کرد، می‌شنید، اما نمی‌فهمید. سرش گیج می‌رفت، حالت تهوع داشت و به‌سختی تعادلش را حفظ می‌کرد. واعظ به مرض مسری‌ای که کل جزیره را در چنگال خود گرفتار کرده بود هیچ اشاره‌ای نمی‌کرد و مثل سابق جان کلامش این بود که همه‌چیز از خداست و به خدا بازمی‌گردد. پس از اتمام موعظه بایرام افندی خواست تا قدری بر فرش مسجد دراز بکشد و به خود آید، اما تا سر بر فرش نهاد از هوش رفت. دو سه نفر به سوی او دویدند و با چک و نیشگون او را به هوش آوردند؛ بایرام افندی هر چه در چنته داشت به کار برد تا آن‌ها از ابتلای او خبردار نشوند (شاید هم شدند).