معرفی و دانلود کتاب بانک‌ تهیدستان: وام‌های کوچک، ابزار مبارزه با فقر جهانی

معرفی کتاب بانک‌ تهیدستان: وام‌های کوچک، ابزار مبارزه با فقر جهانی

کتاب بانک‌ تهیدستان: وام‌های کوچک، ابزار مبارزه با فقر جهانی نوشته‌ی محمد یونس، از پرفروش‌ترین آثار حوزه‌ی توسعه‌ی اقتصادی محسوب می‌شود که نکات کاربردی زیادی برای افزایش بهره‌وری فعالیت‌های خیریه به دست می‌دهد.

موفقیت چشمگیر گرامین بانک در بنگلادش، موجب شده است که این بنیاد خیریه، شعبه‌هایی در بیش از 50 کشور دنیا برپا کند. همچنین در حال حاضر صدها موسسه خیریه در سرتاسر جهان، برای مدیریت آن بخش از فعالیت‌های خیریه خود که به پرداخت وام‌های خود اشتغالی مربوط می‌شود، از الگوی گرامین بانک استفاده می‌کنند.

دکتر غلامعلی فرجادی استاد اقتصاد توسعه در مقدمه چاپ فارسی کتاب بانک‌ تهیدستان (Banker to the poor) نوشته است: به نظر می‌رسد که ایجاد یک نهاد مالی مشابه گرامین بانک در ایران، در صورتی که از سوی بخش غیر دولتی تاسیس شده و در عین حال ایجاد برخی اصلاحات در راستای سازگاری بیشتر با ویژگی‌های بومی ایران را در نظر بگیرد، می‌تواند اثرات مثبت ارزشمندی را در کاهش فقر بر جای گذارد.

محمد یونس (Muhammad Yunus) در سال 2003، این کتاب را با عنوان «داستان اولین بانک ویژه فقرا» منتشر کرد. بخش عمده‌ی این اثر به بیان خاطرات وی درباره‌ی چگونگی متحول شدن زندگی‌اش برای کمک به فقیران، چگونگی پایه‌گذاری و رشد گرامین بانک و نیز مکانیزم‌های مورد استفاده در «گرامین بانک» می‌پردازد. این کتاب به سرعت در رده‌ی پرفروش‌ترین کتاب‌های اقتصاد و مدیریت جای گرفت، به نحوی که براساس رتبه‌بندی سایت «آمازون‌» (بزرگ‌ترین سایت و فروشگاه کتاب در جهان)، پنجمین کتاب پرفروش دنیا در حوزه‌ی «توسعه اقتصادی» محسوب می‌شود.

مطالب اصلی این کتاب عبارت‌اند از:

1- بررسی چالش‌های «یونس‌» و همکارانش در تأسیس «گرامین بانک»؛
2- مکانیسم‌هایی که باعث موفقیت وام خرد (هسته اصلی بانکداری در گرامین) شده است؛
3- راهنمایی‌ها و تجربیات ارزشمندی که یونس، به هر کس که خواهان پیوستن به وی، در حذف فقر و فرستادن آن به موزه‌هاست، ارائه می‌دهد.

امروزه، «وام خرد» یکی از عبارت‌های پرکاربردی است که در بحث «توانمندسازی فقرا» به آن اشاره می‌شود. در میان پروژه‌های مختلفی که در حوزه‌ی وام‌های خرد در نقاط مختلف دنیا اجرا شده‌اند، بسیاری معتقدند که پروژه‌ی محمد یونس با عنوان گرامین بانک موفق‌ترین پروژه بوده است؛ اما کدام ویژگی‌های این پروژه باعث شده که موفق‌ترین پروژه‌ی دنیا در حوزه‌ی وام خرد قلمداد شود؟

باید توجه کنیم که یکی از محدودیت‌های عمده‌ای که فقیران با آن روبه‌رو هستند، فقدان دسترسی به اعتبارات بانکی و منابع سرمایه‌ای با قیمت مناسب است که بخشی از این مسئله ناشی از نداشتن «وثیقه قابل قبول برای ارائه به بانک‌ها» است. پروژه گرامین بانک بر حل این مشکل متمرکز شده و در بنگلادش - به عنوان یکی از کشورهای نسبتا فقیر در حال توسعه‌ای که با چالش شدید فقر به ویژه در مناطق روستایی خود مواجه است - با به کارگیری یک مکانیزم مناسب برای ارائه‌ی وام‌های خرد توانسته است کمک قابل توجهی به رفع نیازهای اولیه‌ی خانوارهای فقیر روستایی بکند.

در بخشی از کتاب بانک‌ تهیدستان می‌خوانیم:

بعضی از منتقدان ما این موضوع را مطرح کرده‌اند که مخاطبان روستایی، بسیار مطیع و فرمانبردار هستند و از این رو ما می‌توانیم آن‌ها را در پیوستن به گرامین تحت فشار و ارعاب قرار دهیم. شاید این موضوع، خود دلیل آن باشد که چرا ما در گرامین، فرآیند اخذ وام را آن قدر دشوار و چالشی تعریف کرده‌ایم. در واقع، فشار کل گروه بر هر وام‌گیرنده از یک طرف و نگرانی آزمون از طرف دیگر، این نکته را تضمین می‌کند که در نهایت، تنها کسانی که حقیقتاً نیازمند پیوستن به گرامین هستند به عضویت بانک درآیند. در واقع از نظر روستاییانی که در وضعیت مالی مناسب‌تری قرار دارند، این فرآیند دشوار معمولاً ارزش صرف این همه وقت و تلاش را ندارد (اگر هم باارزش محسوب شود، خود بانک این دسته از افراد را قبول نکرده و آن‌ها را ملزم به ترک گروه می‌کند). برنامه «وام خرد» بانک گرامین، تنها و تنها به پیشگامانی دلیر و والا همت نیاز دارد؛ پیشگامانی که بدون شک، سرانجام به موفقیت دست خواهند یافت.

هنگامی که همه اعضای گروه در آزمون قبول شدند، سرانجام روز آن فرا می‌رسد که یکی از اعضا، اولین وام را از بانک درخواست کند؛ وامی که به واحد پولی سال‌های 1980 تا 1989، معمولاً در حدود 25 دلار ‌بود؛ اما ناگهان وام‌گیرنده وحشت‌زده و ترسان می‌شود. زن نمی‌تواند آن شب بخوابد. او دائماً با ترس ناشی از شکست دست‌وپنجه نرم می‌کند. او صبح هنگام باید برای دریافت وام خود به بانک مراجعه کند؛ اما تحت فشار ترس و استرس، تقریباً از این کار منصرف شده است. 25 دلار مسئولیت سنگینی برای اوست. چگونه قادر خواهد بود آن‌ را باز پس‌دهد. در خانواده او، هیچ زنی تاکنون چنین مبلغی در اختیار نداشته‌ است، اما ناگهان دوستانش را گرد خود می‌بیند؛ دوستانی که می‌خواهند به او اطمینان قلبی ‌دهند و به او می‌گویند: «نگاه کن! همه ما نیز همچون تو باید این مسیر را طی کنیم. ما با همه توانمان از تو حمایت خواهیم کرد. ما دقیقاً برای همین در یک گروه قرار گرفته‌ایم. نترس! چراکه همه ما در کنارت خواهیم بود.»

فهرست مطالب کتاب

معرفی کتاب و نویسنده
پیش‌گفتار: از «نماد قحطی» تا «نماد امید‌»
مقدمه: جرقه‌های یک ایده
فصل اول: کودکی و نوجوانی من در چیتاگونگ
فصل دوم: یک بنگلادشی در آمریکا
فصل سوم: بازگشت به چیتاگونگ
فصل چهارم: چانه‌زنی برای دریافت وام خرد
فصل پنجم: تولد یک پروژه آزمایشی
فصل ششم: پیشروی به سمت تانگیل
فصل هفتم: تولد یک بانک، ویژه فقرا
فصل هشتم: چالش‌های پیش روی گرامین (1990-1984)
فصل نهم: گرامین در دیگر مناطق فقیرنشین
فصل دهم: گرامین در ایالات‌متحده و دیگر کشورهای ثروتمند
فصل یازدهم: گرامین در دهه 1990
فصل دوازدهم: مؤسسات اقتصادی گرامین
فصل سیزدهم: بلوغ گرامین در «گرامین بانک 2»