معرفی و دانلود کتاب بازی مهره شیشه‌ای

معرفی کتاب بازی مهره شیشه‌ای

هرمان هسه برای فرار از دنیایی که در آن حزب نازی ظهور کرده بود، دست به خلق اتوپیایی به نام کاستالیا در کتاب بازی مهره شیشه‌ای زد. هسه در سال 1946 برای انتشار این رمان جایزه‌ی نوبل را دریافت کرد. شخصیت اصلی کتاب، ژوزف کنشت، در کاستالیا به مقام استادی می‌رسد؛ آرمان‌شهری که در آن همه‌ی نخبگان و روشنفکران گرد هم آمده‌اند تا به یاری فلسفه، زیبایی‌شناسی، الهیات و از همه مهم‌تر موسیقی و ریاضی به راز هستی پی ببرند. آن‌ها در خلال مباحثات، بازی عجیبی به نام بازی مهره شیشه‌ای ابداع می‌کنند.

درباره‌ی کتاب بازی مهره شیشه‌ای

آخرین رمان هرمان هسه (Hermann Hesse) که نوشتن آن دوازده سال به طول انجامید، رمانی است که در یک شهر اتوپیایی به نام کاستالیا و در سال 2400 اتفاق می‌افتد. کاستالیا از همه‌ی جنگ‌های جهانی و فراز و نشیب‌های تاریخی جان سالم به در برده و نخبگان از هر طبقه در آن با خوشی و خرمی زندگی خود را می‌گذرانند. در این شهر افسانه‌ای رشته‌های اصلی علوم انسانی مانند الهیات و فلسفه و همچنین موسیقی و ریاضیات از دیگر علوم سرآمدتر هستند و همه‌چیز با ارجاع به آن‌ها سنجیده می‌شود. گروهی از دانشمندان که کاستالیان نام دارند،‌ می‌خواهند اسرار گم‌گشته‌ی کهن را دوباره احیا و کشف کنند و اندک‌اندک بازی ویژه‌ای ابداع می‌کنند با نام بازی مهره‌ شیشه‌ای (The Glass Bead Game).

در این میان یک استاد با عنوان اصلی «مجیستر لودی» مسئول نظارت بر بازی مهره‌های شیشه‌ای است. هرمان هسه در خلال رمان قوانین بازی را به‌صورت مبهم توضیح می‌دهد. معادلات خاص ریاضی و قواعد موسیقی از اصول این بازی هستند. برخی عقیده دارند که هسه تا حدی از بازی معروف go و شطرنج برای طراحی بازی مهره شیشه‌ای الهام گرفته باشد. هر دو بازی برای کسانی است که واقعاً زندگی خود را وقف یادگیری مهارت‌های بازی کرده‌اند؛ با این تفاوت که بازی مهره‌های شیشه‌ای همه چیز را از فلسفه تا ریاضیات و موسیقی در برمی‌گیرد. با خواندن اولین بخش از کتاب بازی مهره شیشه‌ای به بخشی از این قوانین عجیب و سخت‌گیرانه پی خواهید برد.

شخصیت اصلی این رمان از هرمان هسه، یوزف کنشت نام دارد که مجیستر لودی بازی مهره‌های شیشه‌ای است. بیشتر رمان بازی مهره شیشه‌ای زندگی‌نامه‌ای تخیلی از کنشت است که در کاستالیا احترام زیادی به او می‌گذارند. او از دانش‌آموزی ساده در یک مدرسه به سمت مجیستر لودی می‌رسد. هرمان هسه بخش مهمی از رمانش را به تعاملات کنشت با دیگر دانش‌آموزان، معلمان و مربیان و مباحثات فلسفی و الهیاتی میان آن‌ها اختصاص می‌دهد. کنشت زمانی را خارج از کاستالیا می‌گذراند و متوجه می‌شود مردم دیگر چطور زندگی می‌کنند. او برج عاج فلسفه و علوم دینی را پشت می‌گذارد و به‌نوعی زندگی واقعی را تجربه می‌کند. کنشت با فرهنگ‌ها و مذاهب دیگر (از جمله بودیسم که موردعلاقه‌ی هرمان هسه است) آشنا می‌شود، چند زبان جدید می‌آموزد و سؤالی مهم ذهنش را به خود مشغول می‌کند: آیا نخبگان کاستالیا حق دارند که مشکلات جهان و مردم را نادیده بگیرند و به‌جای حل مشکلات دنیوی، به علوم دینی و فلسفه روی بیاورند؟ او به‌طور ناگهانی تصمیم می‌گیرد از مقام مجیستر لودی استعفا دهد؛ زیرا نمی‌خواهد مانند دیگر اهالی کاستالیا از دنیا کناره بگیرد. کنشت می‌خواهد از افکار و نظریه‌های خود به نفع دیگر مردم جهان استفاده کند. قسمت آخر کتاب شامل چندین شعر و داستان از یوزف کنشت می‌شود.

اما هرمان هسه چگونه به ایده‌ی این رمان رسید؟ بیشتر محتوای کتاب از تجربه‌ی هسه در جنگ جهانی دوم نشأت می‌گیرد. هسه در سوئیس زندگی می‌کرد که کشوری بی‌طرف بود؛ بااین‌حال ایدئولوژی‌ نازی‌ها را محکوم می‌کرد و به چندین نویسنده کمک کرد تا از رایش سوم فرار کنند. وی روشنفکری بود که می‌خواست با کتاب‌هایش به بخشی از مشکلات جامعه بپردازد و معنای زندگی را در میان روزگار پرآشوب، به دیگران نشان دهد. دیگر رمان‌های او نیز چنین بودند؛ اما اوج هنر هسه در کتاب بازی مهره شیشه‌ای منعکس شده است.

ساختار کتاب استاد بازی مهره شیشه‌ای زندگی‌نامه‌ای است و مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های گمشده‌ای است که در کنار هم گردآوردی شده‌اند. راوی دانای کل مسیر زندگی کنشت را دنبال می‌کند و قضاوت درباره‌ی دیگر شخصیت‌ها و همچنین حدس زدن پایان داستان را بر عهده‌ی خواننده می‌گذارد. بازی‌های زبانی هرمان هسه، ارجاعات بسیار به نظریات فلسفی و آثار هنری و روایت سیال ذهن، از دیگر ویژگی‌های کتاب هستند.

کتاب بازی مهره شیشه‌ای شاید طولانی و در قسمت‌هایی خسته‌کننده باشد؛ اما در پایان بحث‌های فلسفی شخصیت‌های کتاب، به جهان‌بینی جدیدی می‌رسید که در هیچ جای دیگری آن را پیدا نخواهید کرد. ترجمه‌ی پرویز داریوش از این رمان کمی سخت‌خوان و ثقیل است؛ درست مانند رمان هرمان هسه. انتشارات فردوس این ترجمه را منتشر کرده است.

جوایز و افتخارات کتاب بازی مهره شیشه‌ای

گفته می‌شود که هرمان هسه به دلیل نگارش کتاب بازی مهره شیشه‌ای جایزه‌ی نوبل را در سال 1946 دریافت کرد. دیگر افتخارات این کتاب عبارتند از:

• قرار گرفتن در فهرست 1000 کتابی که باید پیش از مرگ بخوانید (به انتخاب روزنامه‌ی گاردین)
• برنده‌ی جایزه‌ی ماکسیم رایلسکی در سال 1992
• نامزد جایزه‌ی رترو هوگو برای بهترین رمان در سال 2019

نکوداشت‌های کتاب بازی مهره شیشه‌ای

• اثری والا. هرمان هسه نویسنده‌ای غزل‌سراست که زبانش ناب‌ترین و ظریف‌ترین شکل‌ها را خلق می‌کند. (توماس مان، نویسنده‌ی آلمانی برنده‌ی جایزه‌ی نوبل)
• رمان بازی مهره شیشه‌ای جایگاه ویژه‌ای در میان آثار هسه دارد. (آکادمی نوبل)
• یکی از مهم‌ترین کتاب‌های قرن بیستم. (روزنامه‌ی تایمز)
• رمانی عظیم که در آن جنبه‌های مختلف طبیعت انسان و ظرفیت‌های فکری او بررسی می‌شود. تأثیرگذار و گیرا. (آبزرور)
• کافکا، پروست و جویس نویسندگانی بسیار موفق‌تر و اصیل‌تری هستند؛ اما هیچ‌کدام قدرت هسه را در بازی با زبان ندارند. با رمان بازی مهره شیشه‌ای در جهان، در طبیعت و در خود غرق می‌شوید. (نیویورک تایمز)
• کتاب بازی مهره شیشه‌ای یکی از شاهکارهای هسه به شمار می‌آید. توصیف‌های دلپذیر، شخصیت‌های چندبعدی و مفاهیم فلسفی و روان‌شناختی این کتاب را به یکی از بهترین آثار ادبی تبدیل می‌کند. (ایندیپندنت)

اقتباس‌های فرهنگی و سینمایی از کتاب بازی مهره شیشه‌ای

با توجه به ماهیت کتاب، طبیعی است که از رمان بازی مهری شیشه‌ای اقتباسی سینمایی و تلویزیونی صورت نگرفته باشد؛ بااین‌حال بوده‌اند موسیقی‌دانانی که از این اثر هسه تأثیر بسیاری پذیرفتند. جیمز بلک‌شاو آلبومی را منتشر کرد با الهام از مضامین و ساختار اثر هسه، الگوهای پیچیده‌ی بازی مهره شیشه‌ای را بازتاب می‌دهد. دو آلبوم از باردو پاند و کلیفورد جردن از دیگر اقتباس‌های موسیقایی کتاب بازی مهره شیشه‌ای هستند. همچنین شرکت استیو جکسون گیمز یک بازی رومیزی طراحی کرده است شبیه به آن‌چه در رمان توصیفش را می‌خوانید.

کتاب بازی مهره شیشه‌ای برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به کتاب‌هایی با درون‌مایه‌ی فلسفی و عرفانی علاقه دارید، کتاب بازی مهره شیشه‌ای را برای مطالعه انتخاب کنید. توصیه می‌شود که برای آشنایی با دیدگاه‌های هرمان هسه، ابتدا دیگر آثار او را مانند «سیذارتا» و «دمیان» بخوانید و سپس به سراغ این کتاب بیاید.

در بخشی از کتاب بازی مهره شیشه‌ای می‌خوانیم

آنجا که مجموعه اثر موجود باشد تاریخ‌نگار نمى‌تواند خوددارى کند؛ باید آن را همراه با زندگى خالق آن اثر به هم جمع کند، به‌گونه‌ی دو نیمه‌ی جدایى‌ناپذیر یک وحدت زنده. بدین طریق با موتزارت یا با باخ عمل مى‌کنیم؛ بدین‌طریق با کنشت عمل مى‌کنیم، هرچند او به دوران در اصل غیرخلاق ما تعلق دارد و هیچ مجموعه آثارى از همان نوع آن دو استاد در پس خود نگذاشته است.

در کوشش براى دنبال کردن زندگى کنشت سعى داریم آن را تأویل کنیم، هرچند به‌عنوان تاریخ‌نگار عمیقاً از تنگ بودن اطلاعات تسجیل‌شده درباره‌ی آخرین دوره‌ی حیات او تأسف مى‌خوریم، از تعهد این کار دشوار با هم دقیقاً بدین‌سبب تشویق شدیم که این آخرین بخش زندگى کنشت داستان نانوشته است. این داستان نانوشته را برگرفته به روح و معناى آن آویخته‌ایم، خواه صرفاً داستان پرهیزکارانه باشد خواه نباشد. همچنان که درباره‌ی زایش و مبدأ کنشت هیچ نمى‌دانیم، درباره‌ی مرگ او نیز چیزى نمى‌دانیم. اما اندک دلیلى نداریم که فرض کنیم این مرگ مسئله‌ی تصادف محض بوده باشد. زندگى او را تا آن حد که معلوم است بدان‌صورت تلقى مى‌کنیم که از توالى آشکار مراحل بنا شده است، و اگر در فرضیات ما درباره‌ی پایان آن به خرسندى آن داستان نانوشته را مى‌پذیریم و آن را گزارش مى‌کنیم، این کار را به سبب آن انجام مى‌دهیم که آنچه داستان نانوشته درباره‌ی آخرین مرحله حیات او به ما مى‌گوید چنان مى‌نماید که با مراحل پیشین به‌طور کامل مطابقت داشته باشد.

فهرست مطالب کتاب

نخست: ندا
دوم: والدزل
سوم: سال‌هاى آزادى
چهارم: دو سلسله
پنجم: مأموریت
ششم: «ماگیسترلودى» (استاد بازى)
هفتم: در مقر ریاست
هشتم: دو قطب
نهم: یک گفت و گو
دهم: آمادگى‌ها
یازدهم: متحدالمال
دوازدهم: افسانه
نوشته‌هاى به دست آمده پس از مرگ ژوزف کنشت
سه شرح زندگى
نخست: باران ساز
دوم: پدر (آبه) اعتراف‌گیر
سوم: زندگى هندى