معرفی و دانلود کتاب اسیر پرتغالی‌ها: حکایت ناجی

معرفی کتاب اسیر پرتغالی‌ها: حکایت ناجی

اگرچه تاریخ را فاتحان می‌نویسند، اما محسن الوکیلی در کتاب اسیر پرتغالی‌ها که نامزد جایزه بوکر عربی هم شده، تاریخ را از زاویه‌ای متفاوت، یعنی مردمان فرودستی که همواره بیرون از متون رسمی مانده‌اند، روایت می‌کند. محسن الوکیلی در این قصه از مردی به نام الناجی می‌گوید که برای پیدا کردن کار از خانه خارج می‌شود، اما ناگهان خود را در اسارت استعمارگران پرتغالی پیدا می‌کند. نویسنده مراکشی این کتاب تلاش کرده تا با بررسی متون تاریخی، تصویری واقعی از زندگی مردمان عادی در استعمار را به خواننده نشان دهد. این بار البته نه از نگاه فاتحان، نه از نگاه سیاست‌مداران، بلکه از دل مردمان عادی که تاریخ آن‌ها را فراموش کرده است.

درباره‌ی کتاب اسیر پرتغالی‌ها

در بیشتر متون تاریخی، آنچه می‌خوانیم شرح فتوحات، فرمانروایان و بزرگان است؛ اما رنج مردمان عادی، قربانیان قحطی و اسارت و فراموش‌شدگان تاریخ، اغلب نادیده گرفته می‌شوند. کتاب اسیر پرتغالی‌ها نوشته‌ی محسن الوکیلی درواقع پاسخی به همین فقدان نگاه است. شخصیت اصلی داستان، الناجی، مردی است که خانه و خانواده‌اش را برای پیدا کردن کار در روستاهای اطراف ترک می‌کند. اما اسارتش به دست پرتغالی‌ها، سرآغاز قصه‌ای تلخ و تکان‌دهنده می‌شود که در طول داستان با روایت گرسنگی، زخم، خشونت و درعین‌حال امید و مقاومت درهم‌آمیخته شده است.

الناجی، شخصیت اصلی داستان، تنها بازمانده خانواده‌ای است که در یکی از دوره‌های سخت و تاریک فاس، قربانی گرسنگی و بیماری شدند. پدرش، ابراهیم، در اوج درماندگی تصمیم می‌گیرد فرزندانش را قربانی کند تا آن‌ها را از رنج قحطی آزاد کند، اما الناجی از این فاجعه جان سالم به در می‌برد و توسط شیخ العواد نجات پیدا می‌کند. از آن پس او با نام «ناجی العواد» شناخته می‌شود. اما گویا سرنوشت برای او خوابی آرام ندیده است. او که حالا خود صاحب زن و فرزند است به امید پیدا کردن کار، خانه را ترک می‌کند، اما چیزی که نصیبش می‌شود اسارت در قلعه‌ای دورافتاده در آفریقا است.

در دل این زندان تاریک زمانی که بسیاری از هم‌بندانش اسیر جوخه‌های اعدام می‌شوند، او راهی متفاوت برای زنده‌ماندن انتخاب می‌کند. درست مانند شهرزاد قصه هزار و یک شب او هم برای زنده ماندن به داستان گفتن رو می‌آورد؛ آن هم برای زندانبانی که تفریحش اعدام زندانیان است. او با گفتن داستان‌هایی از خود، گذشته‌اش، مردم و شهر فاس زندانبان را سرگرم می‌کند و داستان‌هایش تبدیل به سلاحی می‌شوند که به او کمک می‌کنند زنده بماند.

کتاب اسیر پرتغالی‌ها با اینکه یک رمان تاریخی است اما آن را می‌توان بازتابی از قدرت روایت کردن هم دانست. درواقع در جهانی که سرشار از خشونت و فراموشی است، قصه‌گویی بدل به تنها ابزار مقاومت می‌شود. الناجی با گفتن قصه‌ها نه‌تنها جان خود را نجات می‌دهد، بلکه جان و حافظه زخم‌خورده‌ی مردم سرزمینش را نیز حفظ می‌کند.

محسن الوکیلی از زبان استعاری و شاعرانه استفاده کرده است که در عین سادگی، سرشار از تصویر و معناست. روایت‌های درونی الناجی، فضای خواب‌زده و وهم‌آلود شهر فاس و بازی با مرز واقعیت و خیال، همه ساختاری چندلایه و درگیرکننده را به وجود آورده‌اند. نویسنده با استفاده از فرم تودرتویی داستان، گذشته، حال و تخیل را در هم می‌آمیزد و تصویری رنج‌دیده و عمیق از یک دوره تاریخی ترسیم می‌کند. کتاب اسیر پرتغالی‌ها را که نشر عبارت آن را با ترجمه‌ی عیسی دورقی منتشر کرده است، هم‌اکنون می‌توانید تهیه کنید و با خواندن آن به دل قرن 16 آفریقا بروید.

کتاب اسیر پرتغالی‌ها برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به رمان‌های تاریخی، داستان‌هایی درباره استعمار، یا روایت‌هایی از دید قربانیان علاقه‌مند هستید، کتاب اسیر پرتغالی‌ها انتخابی درخشان است. این اثر نه‌تنها چهره انسانی استعمار را به ما نشان می‌دهد، بلکه ما را به تأمل درباره نقش روایت، حافظه و صدای فراموش‌شدگان دعوت می‌کند. قصه‌ای که از دل رنج، روایت، و بقا ساخته شده و صدایی است برای آن‌هایی که هیچ‌گاه مجال سخن گفتن نداشته‌اند.

در بخشی از کتاب اسیر پرتغالی‌ها: حکایت ناجی می‌خوانیم

پدرم روزی گفت: «خداوند جهنم را برای نادان‌ها آفریده است؛ زیرا روزی حلال و پاکیزه9 برای تمام مردم کافی است. ساده‌لوحان کسانی هستند که بر سر اموالی که از خود بر جای می‌گذارند می‌جنگند و با بارهایی10 بر دوش از دنیا می‌روند»

سرورم، تنها اندکی از آن روزی‌ پاکیزه‌ای را که پدرم برای ما گفته بود دیدم. هر جا که می‌رفتم آدم‌های پاک‌ نهاد11 مانند آب در زمان قحطی بودند.

مادرم،آن زن پاک، مُرد و پس از او طوفان آمد. از «حماد اکناو» به «ناجی العواد» تبدیل شدم. این فقط یک تغییر نام نبود. این یک تحول شخصیتی بود. چهرة دنیا به یکباره مخدوش شد و زندگی جهنم شد.

بله، فرشتگان تبدیل به شیاطین شدند وگرنه چگونه پدرم به هیولا تبدیل شد؟

مردم فاس اولین حکایت زندگی‌ام را فراموش کردند؛ زیرا حکایت حماد، حکایت‌هایی از مرگ بود. در زمان طاعون، بسیار بودند که جایگزین بعضی دیگر شدند؛ اما ناجی همچنان مرا تعقیب می‌کرد تا سرداب و خون برادرانم را به من یادآوری کند.

افسر روی صندلی خود جابه‌جا شد؛ پایش را از روی میز برداشت و پای دیگرش را روی آن قرار داد. پک عمیقی به پیپش زد. سرحال به نظر می‌رسید و از زندگی‌ای که در طول سالیان متمادی برای خود ساخته بود لذت می‌برد. تکه‌ای ماهی سالمون به سمت گربه‌ای که با تنبلی بین پایه‌های صندلی آب می‌خورد پرت کرد. از میان پنجره‌های بالای دیوار، هوای ملایم و فرح‌بخشی همراه با نور خورشید و خش‌خش درختان در جریان بود.

فهرست مطالب کتاب

1: ناجی
2: سوفی
3: اسرای جوخه اعدام
4: پدرو
5: بشیر
6: ناجی
7: غیثه
8: ناجی
9: ناجی
10: بشیر
11: پدرو
12: غیثه
13: نبرد فاس
14: ناجی
15: ناجی
16: عبدالواحد ونشریسی
17: پدرو
18:‌ ناجی
19: ناجی
20: غیثه
21: احمد ثبتی
22: شعیب
23: تاجر امین
24: ناجی
25: ناجی
26: ناجی
27: ناجی
28: احمد سبتی
29: گروه ترک‌ها
30: ناجی
31: زهره
32: عشق فاس
33: احمد سبتی
34: ناخدای عشق
35: عیاط
36: غیثه
37: نهایت سلطان
38: اولین ارابه مرگ
39: غیثه
40: غیثه
41: محاصره تارودنت
42: نصیحت ذمی
43: ایهم استانبولی
44: پدرو
45: ناجی
46: لشکر ترک‌ها
47: ایهم استانبولی
48: آخرین ارابه مرگ
49: غیثه
50: گردان پرتغالی‌ها
51: پدرو
52: دروغ
53: ماموریت شکست‌خورده
54: پدرو/ناجی
55: عیاط/ غیثه
56: غیثه