معرفی و دانلود کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان: فلسفه در آموزش

معرفی کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان: فلسفه در آموزش

کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان اثر دو تن از برجسته‌ترین کارشناسان فلسفه برای کودکان، یعنی جانا مور لون و مایکل باروز است. این کتاب یک منبع ارزشمند برای تدریس فلسفه و پرورش ذهن کودکان و نوجوانان در مقاطع ابتدایی، متوسطه‌ی اول و متوسطه‌ی دوم است. گفتنی‌ست که در پایان کتاب با منابعی مفید برای معرفی فلسفه به کودکان آشنا می‌شوید.

درباره‌ی کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان

تقریباً بیش از نیم قرن است که متیو لیپمن اولین کتاب را با رویکرد فلسفه‌ی کودکان نوشت و خود را به بنیان‌گذار جنبش فلسفه برای کودکان تبدیل کرد. او در کتاب خود به دانش‌آموزان مدرسه کمک می‌کند که با مفاهیم فلسفی در کلاس درس آشنا شوند. از آن موقع جنبش فلسفه برای کودکان کمابیش در بخش‌های مختلف جهان گسترش یافته است. کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان (Philosophy in Education: Questioning and Dialogue in Schools) از آن دسته‌ کتاب‌هایی است که بعد از سال‌ها، جانی به این جنبش بخشید.

جانا مور لون (Jana Mohr Lone) و مایکل باروز (Michael D. Burroughs) این کتاب را برای معلمان ابتدایی و متوسطه‌ی نوشته‌اند که به‌دنبال آموزش فلسفه به دانش‌آموزان خود هستند. مور لون یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌ها در زمینه‌ی فلسفه برای کودکان است. او بیش از دو دهه است که مرکز «فلسفه برای کودکان» را در دانشگاه واشنگتن راه‌اندازی کرده است. او همراه با مایکل باروز ریاست سازمان «آموزش و آموختن فلسفه» (Philosophy Learning and Teaching Organization یا PLATO) را بر عهده دارد. با توجه به سابقه‌ی هر دو نویسنده، می‌توان کتاب پرسشگری و گفت و گو با نوجوانان را یکی از کتاب‌های مهم در زمینه‌ی آموزش فلسفه و فلسفه‌ورزی به کودکان دانست.

این کتاب چهار بخش دارد: بخش اول به لزوم معرفی فلسفه به کودکان اختصاص دارد. در بخش دوم رویکردهای آموزشی برای تمرین فلسفه در کلاس درس معرفی می‌شود. جانا مور لون و مایکل باروز در بخش سوم به فلسفه در مدارس ابتدایی، متوسطه‌ی اول و دوم می‌پردازند. بخش چهارم کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان، نظری‌ترین بخش کتاب است که از مفاهیم فلسفی راجع به اثرات بالقوه‌ی آموزش فلسفه به کودکان و نوجوانان، پرده برمی‌دارد.

نخستین صفحات کتاب با معرفی روش‌های تمرین فلسفه‌ورزی، پرسشگری و گفت‌وگو شروع می‌شود. جانا مور لون و مایکل باروز عقیده دارند که استادان دانشگاه به‌اندازه‌ی معلمان مدرسه در گسترش آموزش فلسفه به کودکان از پیش‌دبستانی تا پایه‌ی دوازدهم نقش دارند. آن‌ها با استفاده از تجربیات خودشان تصویری از آموزش فلسفه با متد لیپمن عرضه می‌کنند و سه مفهوم اصلی را در آموزش فلسفه در مدرسه مهم می‌دانند: شگفتی، پرسشگری و تأمل.

در بخش دوم کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان به آموزش عملی فلسفه از دیدگاه آموزشی پرداخته می‌شود. نویسندگان گفت‌وگوی فلسفی را یکی از رویکردهایی می‌دانند که دانش‌آموزان نقشی محوری در آن ایفا می‌کنند.

نویسندگان در بخش سوم کتاب، رویکرد خود را در آموزش فلسفه معرفی می‌کنند و نحوه‌ی پیاده‌سازی آن را در پایه‌های مختلف تحصیلی، آموزش می دهند. جانا مور لون و مایکل باروز هر طرح‌درس را در یک بخش مانند فلسفه‌ی هنر،‌ فلسفه‌ی اخلاق، منطق و... جای داده‌اند و از طرح‌درس‌های متنوع بهره برده‌اند.

همانطور که اشاره شد، بخش چهارم کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان نظری و فلسفی است. نویسندگان در این بخش سیاست‌های آموزشی و عملکرد فلسفه را در اجتماع مورد بحث قرار داده‌اند. تبعیض،‌ مناسبات قدرت، احترام به کودکان و نابرابری‌های اجتماعی از موضوعات این بخش هستند.

انتشارات لگا این کتاب را با ترجمه‌ی مرتضی براتی در مجموعه‌ کتاب‌های فلسفه برای کودکان و نوجوانان روانه‌ی بازار کرده است.

درباره‌ی مجموعه کتاب‌های فلسفه برای کودکان و نوجوانان

مجموعه‌ی فلسفه برای کودکان و نوجوانان در انتشارات لگا برای والدین، مربیان و معلمانی است که با کودکان ارتباط دارند و هدفشان رشد و پیشرفت کودکان است. این مجموعه دو بخش دارد. بخش اول داستان‌های فلسفی برای کودکان و نوجوانان است که ذهن آنان را به چالش می‌کشد. در پایان این کتاب‌ها مجموعه‌ای از پرسش‌های فلسفی و فعالیت‌های گروهی قرار دارد که برای پیشبرد بحث بسیار مفید خواهند بود. بخش دوم شامل کتاب‌های نظری پیرامون فلسفه‌ و فلسفه‌ورزی برای کودکان و نوجوانان می‌شود. بعضی از عناوین این بخش عبارتند از «پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان»، «دیده اما نشنیده»، «کندوکاو فلسفی برای کودکان»، «کودک فلسفی» و «فلسفه‌ی شرق و غرب برای کودکان و نوجوانان».

نکوداشت‌های کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان

• جانا مور لون و مایکل باروز کتابی عمیق و متفکرانه نوشته‌اند تا مهارت‌های گفت‌وگو و تفکر انتقادی کودکان تقویت شود. آن‌ها کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان را برای معلمان و آموزگارانی نوشته‌اند که می‌خواهند از روش‌های عملی و خلاقانه برای ایجاد سؤال در ذهن دانش‌آموزان خود استفاده کنند. (جاناتان کوزول، نویسنده‌ی کتاب نابرابری‌های وحشی)

• جانا مور لون و مایکل باروز طرح‌‌درس‌هایی مفید و مستدل برای تدریس فلسفه در مقاطع متوسطه‌ی اول و دوم ارائه می‌دهند. آن‌ها نه‌تنها آموزش فلسفه را رواج می‌دهند، بلکه بر تمرین فلسفه و انجام فعالیت‌های خاصی مانند پرسش، گفت‌وگو و تحقیق تأکید دارند. هر معلمی می‌تواند از برخی از این طرح‌درس‌ها در کلاس درس خود استفاده کند. (نیکلاس باربلز، ادوارد ویلیام و جین مار، دانشگاه ایلینوی اربانا-شمپین)

کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان یکی از بهترین کتاب‌ها برای دانشجویان علوم تربیتی و معلمان و مدیران مدارس ابتدایی، متوسطه‌ی اول و دوم است. همچنین سیاست‌گذاران حوزه‌ی آموزش لازم است این کتاب جانا مور لون و مایکل باروز را مطالعه کنند. والدین نیز می‌توانند از مطالب این کتاب بهره ببرند.

در بخشی از کتاب پرسشگری و گفت و گو با کودکان و نوجوانان: فلسفه در آموزش می‌خوانیم

هنگام فلسفه‌ورزی با بچه‌ها در کلاس‌های پیش از دانشگاه، علاقه‌مندان فراوانی برای همکاری می‌یابیم. به این دلیل که ما فلسفه را برای کودکان نمی‌آوریم. کودک لوح سفیدی نیست که بر آن بینش‌ها، سؤالات و استدلال‌های فلسفی بنویسیم. در عوض، ما با کودکانی فلسفه‌ورزی می‌کنیم که دغدغه‌های فلسفی و علاقه به پرسشگری و بحث فلسفی دارند. هدف ما در این کار، ایجاد شرایط مناسب پرسشگری فلسفی کودکان و کمک به پرورش تفکر انتقادی و حساسیت فلسفی آن‌هاست.

به‌منظور نشان‌دادن بهتر مفهوم عمل فلسفی «اساسی» که در اینجا به آن اشاره کردیم، این مسئله را در پرتو برخی از موضوعات فلسفی که به‌طور سنتی در مؤسسات آموزش عالی آموزش داده می‌شد، در نظر می‌گیریم. رشتۀ تحصیلی فلسفه به رشته‌های فرعی یا حوزه‌های فلسفه مانند معرفت‌شناسی یا اخلاق تقسیم می‌شود. فیلسوفان حرفه‌ای و دانشجویان، دربارۀ مسائل این رشته‌های فرعی پژوهش می‌کنند. مسائل سنتی معرفت‌شناسی بر دانش و توجیه ادعاهای دانش متمرکز است و شامل پرسش‌هایی مانند این‌ موارد است: دانش چیست؟ چه زمانی فردی که ادعا می‌کند چیزی می‌داند، تصدیق می‌شود؟ محدودیت‌های دانش بشری کدام‌اند؟ پرسش‌های سنتی در اخلاق، بر امکان شکوفایی انسان (بهینه‌ترین راه‌ها برای زندگی‌کردن)، وظایف نسبت به خود و دیگران و قوانین رفتار در جامعه (و همچنین بسیاری از پرسش‌های دیگر) متمرکز است. سؤالات معرفت‌شناختی و اخلاقی، اگرچه معمولاً با پیگیری فلسفۀ حرفه‌ای همراه است، حوزۀ صرف فیلسوف حرفه‌ای یا کلاس فلسفۀ دانشگاه نیست. برای کسانی از ما که در کلاس‌های پیش از دانشگاه کار می‌کنیم، واضح است که این سؤالات برای کودکان بسیار مهم‌اند. بچه‌ها با یک محرک کوچک، سؤالات معرفت‌شناختی می‌پرسند که چگونه می‌دانیم که چیزی درست است و چرا وضعیت خاصی از امور در جهان وجود دارد.

فهرست مطالب کتاب

دربارۀ نویسندگان
مقدمه
بخش اول: چرا فلسفه را به کودکان معرفی کنیم؟
1: فلسفه فراتر از دانشگاه
2: شگفتی، پرسشگری و تأمل
بخش دوم: ایجاد فضا برای پرسشگری و گفت‌وگو
3: آموزش یادگیرنده‌محور و مدل گفت‌وگویی
4: حساسیت فلسفی
5: حلقۀ کندوکاو فلسفی
بخش سوم: کلاس درس
6: فلسفه در مدرسۀ ابتدایی
7: فلسفه در مدرسۀ متوسطۀ اول
8: فلسفه در مدرسۀ متوسطۀ دوم
بخش چهارم: هویت، نابرابری اجتماعی و عملکرد فلسفی
9: به رسمیت ‌شناختن فلسفی و هویت: به رسمیت ‌شناختن کودک
10: برخوردهای فلسفی کودکان: جدی‌گرفتن نقش امتیاز در کلاس‌های درس
11: فلسفه و تغییر آموزش پیش از دانشگاه
کتاب‌نامه