معرفی و دانلود کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران

معرفی کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران

ترانه‌های محلی نه تنها بخشی از فرهنگ غیرمکتوب یک جامعه هستند، بلکه نقش مهمی در بازسازی هویت فرهنگی در جهان مدرن دارند. در همین راستا، هوشنگ جاوید در کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران بر ترانه‌خوانی زنان اقوام مختلف تمرکز کرده تا این میراث شفاهی را ثبت کند و گوشه‌هایی از آن را در معرض دید همگان قرار دهد. این کتاب که در گروه کتاب‌های موسیقی و ادبیات شفاهی طبقه‌بندی می‌شود، با تکیه بر تحقیقات میدانی در جهت حفظ، مستندسازی و ترویج این ترانه‌ها قدم برداشته است.

درباره‌ی کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران

بخشی از ادبیات شفاهی ملل مربوط به ترانه‌های محلی است که افراد در زندگی روزانه با خود زمزمه می‎‌کنند. ترانه‌های محلی یکی از غنی‌ترین جلوه‌های فرهنگ عامه و میراث معنوی هر سرزمین هستند که نسل به نسل و سینه به سینه منتقل می‌شوند و نه تنها بازتاب‌دهنده‌ی احساسات، آداب و رسوم، باورها و زبان مردم هر منطقه‌اند، بلکه گاهی نقش مهمی در حفظ هویت قومی و تاریخی ایفا می‌کنند. ترانه‌های محلی، زبان، گویش و لهجه‌ی خاص هر منطقه را حفظ می‌کنند، به اتفاقات تاریخی، اسطوره‌ها، افسانه‌ها و شخصیت‌های محلی اشاره دارند و نقش مهمی در حفظ تاریخ غیررسمی جوامع ایفا می‌کنند. از طرف دیگر، این ترانه‌ها حامل پیام‌های اخلاقی، آموزشی و اجتماعی هستند و کودکان را با مفاهیمی چون صداقت، مهربانی، شجاعت و سخت‌کوشی آشنا می‌کنند.

همچنین هر ترانه‌ی محلی همراه با نوعی موسیقی خاص، سازهای محلی و ریتم‌های بومی اجرا می‌شود که خود بخشی از میراث موسیقایی کشور است. اجرای دسته‌جمعی این ترانه‌ها در جشن‌ها، مراسم عروسی، سوگواری یا کار گروهی مانند درو یا برداشت محصول، حس همدلی و همبستگی را در بین مردم تقویت می‌کند. به دلیل ارزش فرهنگی این گونه‌ی ادبی و هنری، هوشنگ جاوید در کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران سراغ این آوازها و ترانه‌‌های محلی رفته و از میان این سنت، بر آوازخوانی زنان تمرکز کرده است.

در کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران، ترانه‌های کار و ترانه‌های آیینی و مذهبی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. ترانه‌های کار ترانه‌هایی هستند که افراد هنگام کار و فعالیت‌های روزانه به صورت گروهی یا فردی می‌خوانند و ترانه‌های آیینی، ترانه‌هایی هستند که رنگ مذهبی دارند و بازتاب‌دهنده‌ی عقاید و باورهای دینی مردمان ساکن نواحی مختلفند. نویسنده در فصل‌های مجزا از کتابش به این ترانه‌ها توجه کرده و نمونه‌هایی از آن‌ها را ذکر می‌کند. وی در کتاب خود به استان‌های مختلفی چون کردستان، گلستان، گیلان، یزد، آذربایجان، چهار محال و بختیاری و... سر زده و ترانه‌های اقوام مختلف کرد، کرمانج، بختیاری یا زنان آسوری و زرتشتی را شنیده و منعکس کرده است.

در کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران، نویسنده با تحقیقات میدانی توانسته ترانه‌های محلی و آیینی را که در خطر فراموشی هستند، ثبت و ضبط کند. وی با زنانی دیدار کرده که سابقه‌ و اطلاعات زیادی در آوازخوانی دارند و با ثبت آواز و تصویر ایشان تلاش کرده تا ترانه‌های محلی و نام این آوازخوانان گم‌نام را زنده نگه دارد. همچنین وی تلاش می‌کند تا ریشه‌های اساطیری برخی عناصری را که در آوازهای محلی تکرار می‌شوند، همچون گیاه‌ آدم یا سنگ و سنگ صبور را بکاود.

در مجموع، هوشنگ جاوید در کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران کوشیده است تا بخشی از ادبیات شفاهی ایران را منعکس و حفظ کند. او بسیاری از عناصر فرهنگی و ترانه‌های محلی را که در خطر نابودی و فراموشی قرار دارند، ثبت کرده و از زنان محلی ترانه‌خوانی یاد می‌کند که وارث این گنجینه‌ی فرهنگی ارزشمند هستند.

این کتاب را انتشارات سوره مهر منتشر کرده است.

کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران برای چه کسانی مناسب است؟

کسانی که به ادبیات شفاهی و ترانه‌های محلی علاقه‌مند هستند و قصد دارند در این زمینه مطالعه و پژوهش کنند، می‌توانند از این کتاب بهره‌مند شوند.

در بخشی از کتاب نقش زن در موسیقی مناطق ایران می‌خوانیم

موسیقی کار و تلاش زنان ایران در عین حالی که تصویرهای صوتی از دنیای خارج می‌آفریند به علت ماهیت بنیادی‌اش، واکنش انسان به دنیای خارج را مجسم می‌سازد و به دلیل اینکه خود مردم آن را ساخته‌اند، نه به سفارش و برای آن‌ها به طور خاص، خودرویشیِ شگرفی دارد که آن را مورد اقبال قرار می‌دهد.

در ترانه‌ها و آوازهای کار و تلاش زنان ایرانی غیر از خودرویشی (بداهه) خودرنگی خاصی نیز وجود دارد که از طبیعت محیط و نوع نگرش به کائنات گرفته شده است؛ به همین دلیل هر گاه به دستباف‌های ایرانی از هر نوع آن می‌نگرم این حس را دارم که هر کدام از این‌ها برگه نت‌نویسی‌شده زیبایی از یک کارنامه پرتلاش و موفق است. همان گونه که اشعار کار و تلاش زنان از چند جمله کوتاه، قرینه و متوازن برخوردار است، نقوش بافته‌ها نیز همان گونه است؛ برای مثال برگ موئی، گُل می‌میش، گل سرخ، چهارفصل، گل ریز، گل شفتالو، گل بوری، گل میجی، بوته جقه‌ای، درختی، سیبَک، گل بادامی، زیارتگاه، بی‌بی حور، نهبندانی، قاسم‌آبادی، ترکمنی، بیرجندی، اصفهانی، کشمیری، کاشانی، مشهدی و... بسیاری از نقوش دیگر نظیر که همگی مثل اشعار ترانه‌ها و آوازهای زنان در عین زیبایی، متغیرند و ثابت نیستند اما پایه نقش (زمینه) یک رنگ است، قرمز سبز، سفید آبی، قرمز آبی، لاکی، سرمه‌ای یا... نقش‌ها در بافته‌های زنان ایرانی به صدها می‌رسد و ملودی‌ها و اشعار ترانه‌های کار و تلاش زنان نیز، در برخی از نقوش در حالی که نظم را احساس می‌کنیم، ساختمان کلی اثر در قید تقسیم‌بندی اجزا نیست. این مسئله در موسیقی کار و تلاش زنان ایرانی نیز به شکلی محسوس است که روش و توسعه پرورش آهنگ‌ها و ضرباهنگ‌ها (وزن) نوعی فضای باز و نامحدود را القا می‌کند و در عین پیروی از یک مایه اصلی و داشتن نظم، درباره کشش‌ها و تحریرها در قید خاصی نیست.

فهرست مطالب کتاب

سپاس ‌نامه
پیش ‌نبشته ‌ای برای این نِهِشت
بخش اول: نشانه‌یابیِ ایمان و باورهای دینی در آوازها و نغماتِ زنان ایرانی
بخش دوم: بررسی ترانه‌های کار و تلاش در میان زنان ایرانی
بخش سوم: موسیقی آوازی زنان ایران و مسئله زبان مادری
بخش چهارم: موسیقی آئینی مذهبی زنان ایرانی
بخش پنجم: نگرشی به موسیقی زنان در استان گلستان
بخش ششم: گفت‌وگو با آشنایانِ به موسیقی زنان در نواحی ایران
بخش هفتم: نمودار دسته‌بندی موسیقی زنان در نواحی و مناطق ایران بر اساس پژوهش‌ها و نتایج به دست آمده
بخش هشتم: گپ برای آنکه می‌شِنوَد، می‌خوانَد و می‌دانَد که... .
بخش نهم: گزیده سخنرانی‌ها
بخش دهم: زنِ رامشگر، زنِ چامه‌گو، زن حکایت‌گر و...
بخش یازدهم: انگاره باورها و اسطوره‌ها در موسیقی زنان مناطق و نواحی ایران
بخش دوازدهم: رو در رو
بست و انجام سخن