معرفی و دانلود کتاب نثر ذهن گرای فارسی در قرن بیستم

معرفی کتاب نثر ذهن گرای فارسی در قرن بیستم

کتاب نثر ذهن گرای فارسی در قرن بیستم اثری از عالم جان خواجه مراداف، نویسنده و پژوهشگر تاجیکی به منظور معرفی و تبلیغ ادبیات فارسی است.

در این کتاب نویسنده سعی کرده است تا ادبیات فارسی را برای هم زبانان تاجیکی خود و نیز کشورهای شوروی سابق معرفی و تبلیغ کند، به همین علت ممکن است برخی از مفاهیم برای خوانندگان زیرک ایرانی آشنا باشد. با این حال هدف از ترجمه‌ی این کتاب به زبان فارسی آشنا ساختن ایرانیان با پژوهش‌هایی‌ است که پیرامون نثر داستانی، به ویژه نثر ذهن‌گرا‌‌ی آن در خارج از ایران، از جمله در جمهوری هم زبان تاجیکستان انجام شده است.

در بخش اول پیداش و رشد داستان‌های‌ کوتاه روانی- ذهن‌گرا‌‌ی فارسی به عنوان مثال داستان‌های‌ کوتاه ذهنی صادق هدایت و بزرگ علوی بررسی شده‌اند‌. بخش دوم کتاب به بوف کور، شاهکار نثر داستانی فارسی و رشد نثر داستانی ذهن‌گرا‌‌ اختصاص داده شده است. هر یک از این بخش‌ها نیز دارای باب‌هایی هستند که به تکمیل و بررسی بیشتر فصل‌ها پرداخته‌اند.

نثر داستانی فارسی قرن بیست در روند تکامل خویش هم از نگاه تنوع ژانرهای ادبی و محتوا و هم از لحاظ سبک نگارش و داستان‌های ادبی رشد قابل ملاحظه‌ای نموده که مورد آموزش محققان ایرانی و ایران شناسان خارجی قرار گرفته است. به ویژه در چند ده سال اخیر از طرف ادب شناسان داخلی و خارجی برای تک نگاری پژوهش روند کلی گرایش‌های نثر داستانی فارسی و تشخیص جایگاه آن در رشد کیفی ادبیات معاصر ایران و همگونی و رابطه‌ی آن بار روند ادبیات جهان تلاش‌هایی صورت گرفته است.

باید یادآور شد که تحقیق و آموزش نثر داستانی فارسی قرن بیست هم در ایران و هم در ایران‌شناسی جهان از سال‌های چهلم قرن بیست تا به امروز پیوسته ادامه داشته که در سال‌های 40 و 50 این عمل به طور گزارشات و مقالات علمی و پیش گفتارها بر مجموعه‌ی آثار منثور ادیبان ایران به میان آمده سپس سال‌های شصت به حیث رساله‌های علمی و تک نگاری‌های جداگانه ارائه شده است.

اما این همه تحقیقات با نظر داشتن اندیشه‌های بکر و ارزشمند پیرامون چشم‌انداز رشد و تکامل نثر داستانی ایران (منظور نوشته‌های روزنفلد، کمیساروف و تقی مدرسی) و بسط و توسعه‌ی برخی از ژانرهای داستانی اروپایی از جمله داستان کوتاه و رمان اجتماعی در مجموع این محققین توجه بیشتر را به ارزیابی و انعکاس وقایع اجتماعی در نثر داستانی مبذول داشته‌اند.

در بخشی از کتاب نثر ذهن گرای فارسی در قرن بیستم می‌خوانیم:

تقی مدرسی از زمره‌ی ‌آن ادیبانی است که با نخستین اثر خویش معروفیت زیادی کسب کرده اما اثر بعدیشان به پایه‌ی ‌اثر اولینشان آن محبوبیت را به دست نمی‌آورد. به قول نادر ابراهیمی «تقی مدرسی نویسنده ای... که با «یکلیا ...» طلوع و با «یکلیا... » افول کرد.» تا به امروز از نویسنده دو اثر حجیم «یکلیا و تنهایی او» و «شریف جان، شریف جان‌»، هم‌چنین چند داستان کوتاه در مجله‌ی ‌سخن و جنگ اصفهان به طبع رسیده است و بس. بنابر معلومات جمال میر صادقی گویا بعد از مدت‌هایی‌ یک رمان به نام کتاب آدم‌های‌ غائب نیز تألیف کرده است که در حال انتشار است.

هرچند تقی مدرسی با اولین اثرش مشهور گردیده، حتی هیأت داوری مجله‌ی ‌سخن، یکلیا و تنهایی او را بهترین اثر ادبی سال به حساب آورده است جایزه‌ی ‌سال 1956 مجله را لایق او دانسته بود، اما در باب این اثر و مؤلف آن در ادبیات‌شناسی ایران و خارج از آن تحقیقات جداگانه‌ای ‌صورت نگرفته است، محققانی از قبیل عبدالعلی دستغیب، نادر ابراهیمی، جمال میرصادقی و حسن عابدینی ضمن بررسی یا اظهار نظرهای خویش راجع به نثر داستانی فارسی معاصر، اشاره‌هایی‌ به این اثر و مؤلف آن کرده‌اند‌. از ایران‌شناسان خارجی اولین کسی که راجع به این اثر مدرسی اظهار نظر نموده، تا اندازه‌ای ‌درونمایه‌ی ‌آن را ارزیابی نموده است، پروسفور کمیساروف می‌باشد.

از نوشته‌های‌ این محققان معلوم می‌شود که تقی مدرسی سال 1311 ش (35-1934م) در خانواده‌ای ‌روحانی به دنیا آمد، در رشته‌ی ‌طب تحصیل کرد و سال 1997 در آمریکا وفات نمود. هنگام دانشجویی‌اش نخستین اثر خود یکلیا و تنهایی او سال 1334ش. (‌1955م) از طرف انتشارات نیل به طبع می‌رسد که بر حق شهرت کم نظیری به دست می‌آورد و مدرسی را در زمره‌ی ‌نویسندگان مشهور ایران قرار می‌دهد. ده سال بعد از انتشار کتاب اولش وقتی که ساکن آمریکا شده بود، دومین رمانش شریف جان، شریف جان را که گویا نام اولش نسل کلاغ‌ها ‌بوده است به نشر می‌رساند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
کتابنامه
بخش نخست: رشد و تکامل داستان‌های‌ کوتاه روانی- ذهن‌گرا‌ی فارسی
باب اول: داستان‌های‌ کوتاه روانی صادق هدایت نخستین پدیده‌های‌ نثر داستانی ذهن‌گرا‌ در ادبیات معاصر ایران (‌مقوله‌ی ‌ژانر و ساختار)
بخش نخست: کتابنامه
باب دوم: داستان‌های‌ کوتاه بزرگ علوی – مرحله‌ای ‌از تکامل نثر داستانی روانی فارسی
بخش دوم و باب سوم: بوف کور صادق هدایت و مسایل رشد نثر ذهن‌گرا‌ی فارسی؛ بوف کور نخستین قصه‌ی ‌ذهن گرای فارسی
اندیشه پردازی در بوف کور
پرسوناژهای اساسی قصه
کتابنامه
باب چهارم: گریز از واقعیت در نثر ذهن‌گرا‌
اسطوره پردازی نوعی گریز از واقعیت
1- تقی مدرسی و قصه‌اش ‌یکلیا و تنهایی او
2- بهرام صادقی و قصه‌ی ‌ملکوت او
ملکوت
جریان سیال ذهن، مراحل تکامل نثر ذهن‌گرا‌
هوشنگ گلشیری و شازده احتجاب او
نتیجه‌گیری
کتابنامه