معرفی و دانلود کتاب مارکس در واپسین سال‌ها (1883 -1881): زندگینامه‌ی فکری

معرفی کتاب مارکس در واپسین سال‌ها (1883 -1881): زندگینامه‌ی فکری

مارچلو موستو یکی از استادانِ به‌نام نظریه‌ی سیاسی در قاره‌ی اروپاست. او در کتاب مارکس در واپسین سال‌ها (1883 -1881)، ضمن مرور حواشیِ زندگیِ کارل مارکس در آخرین سال‌های عمر، خوانشی نو و چالش‌برانگیز از آرای سیاسی، اقتصادی و جامعه‌شناختی این فیلسوف نامدار آلمانی به دست داده است. مطالعه‌ی این اثر، چنان‌که بسیاری از صاحب‌نظران گفته‌اند، برای علاقه‌مندان به فلسفه‌ی مارکس ضرورتی بی‌چون‌وچرا دارد.

درباره کتاب مارکس در واپسین سال‌ها (1883 -1881)

کتاب مارکس در واپسین سال‌ها (The Last Years of Karl Marx, 1881-1883) که هم‌اینک نسخه‌ی الکترونیک آن پیش روی شماست، یکی از بهترین منابعی است که به هدف آشنا ساختن مخاطبین با دیدگاه‌ها و زندگی کارل مارکس، فیسوف بزرگ آلمانی‌زبان، به رشته‌ی تحریر درآمده است. مارچلو موستو در این اثر پژوهشی - بیوگرافیک، که تحسین بسیاری از مارکس‌شناسان نامدار جهان را به دنبال داشته، تمرکز خود را بر واپسین سال‌های حیات کارل مارکس معطوف نموده است. به زعم مارچلو موستو، دیدگاه‌های مارکس در واپسین سال‌های حیات دچار تحولاتی عمیق و مهم شدند. موستو بر این باور است که بی‌شناختِ این تحولات در اندیشه‌ی کارل مارکس، نمی‌توان به فهمی جامع و دقیق در باب کلیت فلسفه‌ی انقلابیِ او رسید. به عبارت ساده‌تر، برای آن‌که بتوانیم دم از شناخت مارکس و اندیشه‌ی او بزنیم، باید خصوصاً بر واپسین نوشته‌های او متمرکز شویم، و دیدگاه‌هایش را در باب تحولات سیاسی و اقتصادی‌ای که در آخرین سال‌های حیات مارکس رقم خوردند، بازخوانی کنیم. یکی از مهم‌ترینِ این تحولات، برخاستن صدای انقلاب از روسیه‌ی تزاری بود. موستو در کتاب مارکس در واپسین سال‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از تحلیل‌های اقتصادی و جامعه‌شناختی مارکس، با وضعیت حاکم بر روسیه‌ی آن زمان مطابقت نداشتند. از همین رو، چندان صحیح نیست که مسئولیت انقلاب نافرجام و خونبارِ بلشویکی در روسیه را، به گردن مارکس و آرای او بیندازیم. چنان‌چه خود مارکس نیز، در همدلی با انقلابیونِ روسیه تردیدهای بسیاری داشت.

حال که محتوای کلی کتاب پیش رو را بررسی کردیم، مایلیم نکته‌ای دیگر را نیز مطرح سازیم. نکته‌ای که می‌توان آن را در قالب یک پرسش مطرح ساخت: شناخت اندیشه‌ی مارکس، در زمانه‌ای که همگان از زوال مارکسیسم سخن می‌گویند، چه فایده‌ای دارد؟

پاسخی که مؤلف کتاب مارکس در واپسین سال‌ها به این پرسش می‌دهد، از بسیاری جهات قابل توجه است. مارچلو موستو بر این باور است که از قضا، شناخت مارکس و مارکسیسم، در زمانه‌ی ما از همیشه ضروری‌تر است. چرا که نظام سرمایه‌داری، که مارکس نظام‌مندترین حمله‌ی فکری را علیه آن صورت‌بندی کرد، در عصر ما با بحران‌هایی حادتر از آنچه می‌پنداریم دست‌به‌گریبان است؛ بحران‌هایی که فهم دقیق ماهیتشان، تنها از رهگذر توجهِ دوباره به آرای کارل مارکس میسر می‌شود. درست است که بسیاری از پیشبینی‌های مارکس در باب نظام سرمایه‌داری نادرست از آب درآمدند؛ همچنین، در این نیز جای چون و چرا نیست که بسیاری از مواضع مارکس در حوزه‌ی جامعه‌شناسی، امروزه قابل دفاع به نظر نمی‌رسند؛ با این همه، هسته‌ی انقلابی فلسفه‌ی مارکس همچنان فعال و قابل بهره‌برداری است. این وظیفه‌ی ماست که این هسته‌ی فکریِ انقلابی را کشف نموده، و از آن در جهت فهم وضعیت امروز خود، استفاده کنیم. مطالعه‌ی آثاری نظیر کتاب مارکس در واپسین سال‌ها، در این راستا کمک بسیاری به ما خواهند نمود.

کتاب مارکس در واپسین سال‌ها توسط مهدی صابری به زبان فارسی ترجمه شده و از سوی نشر چشمه در اختیار مخاطبین علاقه‌مند قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب مارکس در واپسین سال‌ها (1883 -1881)

• مارچلو موستو که بی‌شک یکی از بزرگ‌ترین مارکس‌شناسان حال حاضر جهان است، در کتاب مارکس در واپسین سال‌ها، اطلاعاتی ارزنده و شایان توجه را در اختیار ما قرار می‌دهد. در حالی که بسیاری بر این باورند که دوره‌ی پس از کمون پاریس، برهه‌ی اوج شکوفایی نظریات کارل مارکس بود، موستو در اثر حاضر نشان می‌دهد که خود مارکس با این قرائت همدل نبوده است. واکاوی واپسین سال‌های حیات مارکس، که در کتاب موستو در باب آن تأمل شده، به ما نشان می‌دهد که باید هم‌صدا با کارل مارکس، از مارکسیست نامیدن خود حذر کنیم! (Étienne Balibar)

• مطالعه‌ی کتاب مارکس در واپسین سال‌ها از مارچلو موستو، برای آشنایی با تحولات اندیشه‌ی کارل مارکس در طول زمان، ضروری است. موستو در این کتاب، بر تحقیقات و نظریات مارکس در آخرین سال‌های زندگی‌اش تمرکز می‌کند؛ همان دوره‌ای که در آن نوشته‌های درخشان مارکس در حیطه‌ی انسان‌شناسی به رشته‌ی تحریر درآمدند. (Antonio Negri)

• این کتاب کمک بزرگی در راستای شناخت مارکس و اندیشه‌ی انقلابی او به شمار می‌رود. مارچلو موستو با این اثر، به کار احیای اندیشه‌ی مارکس مبادرت ورزیده است. (Silvia Federici)

• پژوهشی جذاب و آموزنده، که افقی نو را برای شناخت مارکسِ سالیان 1881 تا 1883 می‌گشاید. نظریات مارچلو موستو، خوانش‌های مسلط از آرای مارکس را به چالش می‌کشد. (Daniel Whittall)

• مارچلو موستو در کتاب مارکس در واپسین سال‌ها، بسیاری از سوءتفاهم‌های رایج در باب آرای کارل مارکس را برطرف می‌کند؛ و مثلاً نشان می‌دهد که مارکس، برخلاف آنچه می‌گویند، بر این باور نبوده که تحلیل‌هایش در باب سیر تطور نظام سرمایه‌داری در جهان غرب، قابل تعمیم به جوامع شرقی هم هست. (M. J. Wert)

کتاب مارکس در واپسین سال‌ها (1883 -1881) مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به مباحث فلسفی، جامعه‌شناختی و سیاسی، مخاطبین اصلی کتاب مارکس در واپسین سال‌ها به شمار می‌روند.

با مارچلو موستو بیشتر آشنا شویم

مارچلو موستو (Marcello Musto) متولد سال 1976 و اهل کشور ایتالیاست. او در دانشگاه یورک، در تورنتو کانادا، به تدریس واحد نظریه‌ی سیاسی اشتغال دارد. موضوع عمده‌ی آثار و پژوهش‌هایی که از مارچلو موستو به انتشار رسیده، کارل مارکس و فلسفه‌ی سیاسی و اقتصادیِ اوست. از میان این آثار، می‌توان به عناوین پیش رو اشاره نمود: «گروندریسه‌ی کارل مارکس: بنیادهای نقد اقتصاد سیاسی در 150 سال بعد»، «مارکس در واپسین سال‌ها»، «بازاندیشی در مارکس و مارکسیسم»، «مارکس برای امروز»، «کارگران متحد شوید: انترناسیونال پس از 150 سال» و « مارکس دیگر: از دست‌نوشته‌های اولیه تا انترناسیونال».

در بخشی از کتاب مارکس در واپسین سال‌ها (1883 -1881): زندگینامه‌ی فکری می‌خوانیم

آن‌چه بیش از همه مارکس را درگیر کرد شیوه‌ی برخورد مورگان با عوامل تولیدی و تکنولوژیک بود که آن را پیش‌شرط‌های ترقیِ اجتماعی در نظر می‌گرفت، و مارکس شدیداً درگیر این شد که گزیده‌ای در صد صفحه با حروفی بسیار ریز فراهم کند. این مطالب دربرگیرنده‌ی بخش عمده‌ی آن چیزی شد که به نام دفترهای قوم‌شناسی می‌شناسیم. این یادداشت‌ها شامل گزیده‌هایی از آثار دیگر نیز بود: جاوه، یا چگونگی اداره‌ی یک کلنی (1861) اثر جیمز مانی، وکیل و متخصص مسائل اندونزی؛ دهکده‌های آریایی در هندوستان و سیلان (1880) اثر جان فیر (1905 1825)، رئیس دادگاه عالی سیلان؛ و گفتارهایی درباره‌ی تاریخ اولیه‌ی نهادها (1875) اثر هنری ماینِ تاریخ‌نگار، که حجم‌ آن‌ها در مجموع به صد برگ دیگر می‌رسید. مقایسه‌ی تطبیقی مارکس از این نویسندگان ما را به این گمان می‌رساند که او تمام این مطالب را در دوره‌ی نسبتاً کوتاهی گردآوری کرد تا حقیقتاً به این موضوع تسلط پیدا کند.

مارکس پیش‌تر در پژوهش‌های پیشینش، یعنی در نخستین پاره‌ی ایدئولوژی آلمانی، در بخشِ بلندی از گروندریسه با عنوان «صورت‌بندی‌های پیشاسرمایه‌داری»، و در مجلد اول سرمایه، صورت‌بندی‌های اجتماعی ‌ سیاسی گذشته را بررسی و درباره‌ی آن‌ها اظهارنظر کرده بود. در سال 1879، مطالعه‌ی مالکیت اشتراکی زمین (1879) اثر کووالفسکی بار دیگر مارکس را به این موضوع سوق داد. اما اساساً با دفترهای قوم‌شناسی بود که مارکس با پژوهش‌های ژرف و به‌روز درگیر شد. او این کار را با هدف گسترش دانشش از دوره‌های تاریخی، حوزه‌های جغرافیایی و مباحث موضوعی‌ای انجام داد که برای پیش‌برد سریع نقدش بر اقتصاد سیاسی ضروری می‌دانست. علاوه‌براین، تحقیقات یادشده مارکس را قادر ساخت تا اطلاعات خاصی درباره‌ی ویژگی‌ها و نهادهای اجتماعی گذشته‌های دور کسب کند و در جریان مطالبی قرار بگیرد که در زمان نگارش دست‌نوشته‌های دهه‌های 1850 و 1860 در اختیارش نبود. دست‌آخر، ‌این پژوهش مارکس را با تازه‌ترین نظریه‌هایی آشنا کرد که برجسته‌ترین پژوهشگران وقت آن را پیش برده بودند.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
پیش ‌گفتار
پیش‌درآمد: «مبارزه!»
فصل یک. مسئولیت‌های زندگی و افق‌های جدید پژوهشی
۱. اتاق خیابان مِیتلند پارک
۲. در میانه‌ی انسان‌شناسی و ریاضیات
۳. شهروند جهان
فصل دو. سیاست بین ‌المللی و بحث بر سر
سرمایه‌داری در روسیه
۱. درباره‌ی آینده‌ی کمون کشاورزی
۲. سرمایه‌داری در حکم پیش‌نیاز ضروری جامعه‌ی کمونیستی
۳. دیگر راهِ ممکن
فصل سه. مصایب نیکِ پیر
۱. انتشار اولیه‌ی سرمایه در اروپا
۲. چرخ حیات
۳. مرگ همسر و بازگشت به تاریخ
فصل چهار. آخرین سفر مور
۱. الجزیره و تأملات پیرامون دنیای عرب
2. یک جمهوری‌خواه در قلمرو شاهزاده
3. «چیزی که قطعی است این است که من مارکسیست نیستم.»
مؤخره‌. هفته‌ ‌های آخر
ضمیمه. برای نان و گل سرخ
گاه ‌شماری مختصر. 1883 1881
کتاب ‌شناسی
نمایه