معرفی و دانلود کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه: دفتر ششم مجموعه اندیشه در بحران

معرفی کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه: دفتر ششم مجموعه اندیشه در بحران

شهریار زرشناس با دیدگاهی انتقادی نسبت به قرن بیستم و اندیشه‌های آن، دست به تألیف مجموعه‌‌ی اندیشه در بحران زده است. کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه، ششمین کتاب از این مجموعه است. زرشناس در این کتاب، شرحی بر زندگی و مکتب فکری این چهار اندیشمند تأثیرگذار تاریخ به دست داده و با نگاهی انتقادی آرای آن‌ها را می‌کاود.

درباره‌ی کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه

شهریار زرشناس در کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه، از قرن بیستم میلادی، تحت عنوان دوره‌ی بحران‌های اقتصادی - اجتماعی یاد می‌کند. او بر این باور است که در قرن بیستم شاهد گسترش نهیلیسم، سرمایه‌داری مدرن و بحران‌های هویتی بوده‌ایم. وی در فصل اول کتاب خود، سراغ ژاک لکان (Jacques Marie Émile Lacan)، روان‌پزشک و روان‌کاو برجسته‌ی فرانسوی می‌رود که به خاطر نظریه‌های پیچیده‌اش درباره‌ی ناخودآگاه، زبان و هویت شناخته می‌شود. سوژه‌ی لکانی که این اندیشمند مطرح می‌کند، مفهومی پیچیده و چندلایه است که به نحوه‌ی شکل‌گیری هویت فردی در ارتباط با زبان، ناخودآگاه و دیگری می‌پردازد. لکان بر این باور بود که سوژه‌ی انسانی در یک ساختار نمادین شکل می‌گیرد و همیشه با نوعی کمبود یا فقدان مواجه است.

شهریار زرشناس در این بخش از کتاب خود از نظریه‌ی لکان (سوژه‌ی لکانی) تحت عنوان سوژه‌ی چندپاره و متزلزل یاد کرده و او را اندیشمندی اومانیست معرفی می‌کند که در دوران بحران غرب زندگی و اندیشه‌ورزی می‌کرده است. از نظر زرشناس، لکان تماماً به غرب مدرن تعلق خاطر دارد و خواهان دوام و بقای آن است. زرشناس تأکید می‌کند که عالم غرب مدرن، امکانی برای عبور از بحران ندارد و چشم‌اندازی جز زوال پیش روی آن نیست.

شهریار زرشناس در بخش‌های بعدی کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه، نقد تند و تیزی را بر سه اندیشمند تأثیرگذار تاریخ ارائه داده است. وی هانا آرنت (Hannah Arendt) را روشنفکری یهودی صهیونیست دارای تمایلات نئولیبرالی معرفی می‌کند که انقلاب را منحصر در تحقق مفهوم لیبرالی آزادی می‌داند و بر علیه انقلاب‌های مردمی موضع می‌گیرد.

در بخش بعدی کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه، به یورگن هابرماس (Jürgen Habermas) برمی‌خوریم. شهریار زرشناس، این روشنفکر آلمانی را تحت عنوان یک ایدئولوگ سوسیال-دموکرات-لیبرالیست معرفی می‌کند که افکار او به نظام سرمایه‌داری مشروعیت می‌بخشد. پس از آن نوبت به کارل گوستاو یونگ (Carl Gustav Jung) می‌رسد. روان‌شناس و روان‌کاو سوئیسی که شهریار زرشناس آن را به‌عنوان یکی از شخصیت‌های تأثیرگذار در روند فکری عالم غرب مدرن سده‌ی بیستم معرفی می‌کند. زرشناس پس از بررسی زندگی و نظریه‌های یونگ، این روان‌کاو مشهور تاریخ را به‌عنوان اندیشمند اومانیستی قرن بیستم و محصول دوران ظهور و بسط بحران انحطاطی غرب مدرن در دو عرصه‌ی نظر و عمل معرفی کرده و بر این باور است که نسخه‌ی علاج او شفابخش نیست؛ بلکه توهمی است که سراب را به جای آب نشان می‌دهد.

این کتاب به همت انتشارات سوره‌ی مهر روانه‌ی بازار کتاب ایران شده است.

کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به مطالعه‌ی اندیشه‌های سیاسی غرب، ممکن است نکات خوبی را از این کتاب دریافت کنند. اگر به مباحث مرتبط با نقد روان‌کاوی مدرن، لیبرالیسم و نئولیبرالیسم علاقه‌مند هستید، از مطالعه‌ی این کتاب لذت خواهید برد.

در بخشی از کتاب لکان، آرنت، هابرماس و یونگ در نگاهی کوتاه: دفتر ششم مجموعه اندیشه در بحران می‌خوانیم

هر کسی ممکن است در ناخودآگاه عقده‌هایی داشته باشد. گروهی از احساس‌ها، خاطره‌ها، اندیشه‌ها، عاطفه‌ها که در پیرامون مرکزی گرد آیند و با آن منظومه‌ای را تشکیل دهند، این منظومه عقده نامیده می‌شود. مرکز این منظومه یا سازمان قوۀ جاذبه‌ای دارد که وضع و حال و نگرش مخصوصی می‌دهد و فعالیت‌های مختلف او را رهبری می‌کند... مثلاً کسی که اندیشۀ مادر بر وجودش مستولی باشد دارای عقدۀ مادر است. افکار و عواطف و اعمال این شخص تابع تصوری است که از مادر دارد. همچنین است عقدۀ برتری یا شهرت‌طلبی... این عقده‌ها اختصاصی هستند و از هر فردی به فرد دیگر ممکن است متفاوت باشند، برخلاف مفاهیم کهن [آرکی‌تایپ‌ها] که در همۀ افراد بشر تقریباً یکسان وجود دارد. هستۀ مرکزی عقده و عناصری که در پیرامون آن هستند و منظومه‌ای تشکیل می‌دهند غالباً در ناخودآگاه هستند و آدمی از وجود آن‌ها بی‌اطلاع است؛ ولی گاهی هم به خودآگاه می‌آیند و در این حال آدمی برای توجیه رفتار ناشی از عقدۀ خود به مکانیسم دفاعی دلیل‌تراشی متوسل می‌شود... برای مطالعه و تحقیق عقده‌ها و مکشوف داشتن آن‌ها یونگ برای نخستین بار تست تداعی واژه‌ها را به کاربرد.

مفهوم آرکی‌تایپ یکی از مفاهیم اصلی و کلیدی در نظام فکری یونگ است. یونگ سایه، خود، آنیما و آنیموس را آرکی‌تایپ می‌داند و به وجود تعداد بسیار زیادی آرکی‌تایپ معتقد است؛ آرکی‌تایپ‌هایی که از نظر یونگ هستۀ اصلی سازندۀ بسیاری از افکار و محرک بسیاری از رفتارهای آدمی و نیز عنصر باطنی مهم تشکیل‌دهندۀ بسیاری از اسطوره‌ها و فرایندها و آموزه‌های فراگیر فرهنگی در تاریخ بشر از اعصار دیرین تا امروز بوده است. از نظر یونگ، آرکی‌تایپ‌ها نقشی بسیار تأثیرگذار و مهم در حیات ذهنی و روانیِ فردی و جمعی انسان و ظهورات کلان فرهنگی و اجتماعی آن در مراحل مختلف تاریخی و از جمله در دوران معاصر داشته است و دارد.

فهرست مطالب کتاب

ژاک لکان در نگاهی کوتاه
فصل اول: زمانه و زندگی ژاک لکان
سدۀ بحران‌های اقتصادی‌ اجتماعی، آشفتگی و اضطراب و انکار معنا
خطوط اصلی اندیشۀ فرانسوی در قرن بیستم
لکان از تولد تا سال‌های پایانی دهۀ 1930
لکان و تکوین رویکرد لکانی در روان‌کاوی
سمینارها و برخی آثار لکان
فصل دوم: روایتی روان‌کاوانه از تزلزل سوبژکتیویته
مفاهیم بنیادین روان‌کاوی لکان
سوژۀ لکانی، سوژۀ چندپاره و متزلزل
پی‌نوشت
هانا آرنت در نگاهی کوتاه
فصل اول: دربارۀ زندگی و سوانح احوال
تولد و کودکی و نوجوانی
سال‌های دانشگاه، مارتین هایدگر، کارل یاسپرس، ازدواج با اشترن
سال‌های اقامت در فرانسه، هاینریش بلوشر، ازدواج دوم، اقامت در امریکا
فصل دوم: اندیشمندی با یک روایت خاص
هانا آرنت و انقلاب
توتالیتاریسم و صهیونیسم
پی‌نوشت
یورگن هابرماس در نگاهی کوتاه
فصل اول: نگاهی کوتاه به زندگی و سوانح احوال
تولد و تحصیلات
فرانکفورت، مؤسسۀ تحقیقات اجتماعی، دهه‌های 1970 و 1960
فصل دوم: هابرماس و مکتب فرانکفورت
افول مکتب فرانکفورت و هابرماس
فصل سوم: مدرنیتۀ ناتمام و خرد ارتباطی
بیان فهرست‌وار رئوس آرا و پروژۀ فکری هابرماس
پی‌نوشت
کارل گوستاو یونگ در نگاهی کوتاه
فصل اول: زندگی کارل گوستاو یونگ
تولد و کودکی و دوران مدرسه و دانشگاه
ازدواج
دوستی با فروید و قطع رابطه با او
سفرهای مختلف، شهرت و تکوین جهان‌نگری یونگ
فصل دوم: اندیشۀ یونگ و بحران انحطاطی غرب مدرن
مفهوم ناخودآگاهی در اندیشۀ یونگ
اجزای سازندۀ ساختمان شخصیت از نظر یونگ
آرکی‌تایپ‌ها
تلقی و تفسیر یونگ از خدا
لیبرال دموکراتِ مخالف آرمان‌گرایی انقلابی
بحران فردانگاری لیبرالی
پی‌نوشت