معرفی و دانلود کتاب قانون، قانون گذاری و آزادی - جلد 2: سراب عدالت اجتماعی

معرفی کتاب قانون، قانون گذاری و آزادی - جلد 2: سراب عدالت اجتماعی

گزارشی جدید از اصول آزادی‌خواهانه‌ عدالت و اقتصاد سیاسی

این کتاب جلد دوم از اثر سه جلدی هایک تحت عنوان کلی «قانون، قانون‌گذاری و آزادی» است. نویسنده در این اثر کوشیده است تا ضمن گزارشی موجز و منسجم از اصول اندیشۀ آزادیخواهی، معضلات مهم جوامع مدرن را برشمرده و برای برخی از آن‌ها راه‌حل‌هایی ارائه کند. عنوان فرعی کتاب «گزارشی جدید از اصول آزادیخواهانۀ عدالت و اقتصاد سیاسی» است. همچنان‌که از این عنوان برمی‌آید، مضمون اثر هایک اصول آزادیخواهی (لیبرالیسم کلاسیک) با تأکید بر موضوع عدالت و اقتصاد سیاسی است. از نظر هایک بخش بزرگی از دستاوردهای تمدن بشری در نتیجه شکل‌گرفتن برخی نظم‌های خودجوش در روابط میان انسان‌ها امکان‌پذیر شده است، نظم‌هایی که محصول عمل انسان‌ها است اما نتیجۀ طرح و قصد آن‌ها نیست. زبان، قواعد حقوقی و بازار رقابتی ازجملۀ اساسی‌ترین این‌گونه نظم‌ها هستند که شالودۀ اصلی همۀ پیشرفت‌های تمدن را فراهم آورده‌اند. به عقیدۀ وی آزادی مهم‌ترین دستاورد تمدن مدرن و درعین حال شرط لازم برای دوام و بقای آن است. انگیزۀ اصلی هایک برای نوشتنِ این کتاب، همان‌گونه که خود در مقدمه توضیح می‌دهد، هشدار دربارۀ انحرافاتی است که آزادی را در معرض تهدید قرار داده است. از نظر وی آزادی در جوامع مدرن در سایۀ شکل‌گرفتن مالکیت فردی و گسترش مبادلات آزادانه میان انسان‌ها یعنی نظم بازار امکان‌پذیر شده است. آزادی و نظم بازار دو روی یک سکه‌اند و یکی بدون دیگری قابل تصور نیست. با توجه به اهمیت اقتصاد سیاسی یا علم اقتصاد برای شناخت نظم بازار، مبانی مفهومی این علم جایگاه ویژه‌ای در اندیشۀ هایک دارد. علت این‌که «اقتصاد سیاسی‌» در عنوان فرعی اثر هایک جای گرفته ازهمین‌رو است.

فهرست مطالب کتاب

قدردانی مترجمان از استاد مصطفی ملکیان
7- خیر عمومی و اهداف خاص
در جامعه آزاد، خیر عمومی اساساً عبارت است از آسان‌کردن پیگیری اهداف فردیِ ناشناخته
نفع عمومی و کالاهای جمعی
قواعد و جهل
اهمیت قواعد انتزاعی به عنوان راهنما در دنیایی که در آن اکثر جزئیات ناشناخته‌اند
اراده و عقیده، اهداف و ارزش‌ها، احکام و قواعد و مسائل دیگر اصطلاح‌شناسی
قواعد انتزاعی به‌مانند ارزش‌های نهایی عمل می‌کنند زیرا در خدمت اهداف خاص ناشناخته‌اند
مغالطه صنع‌گرایانه فایده‌گرایی
هر نقد یا اصلاح معتبری درباره قواعد رفتاری باید در داخل نظام معینی از چنین قواعدی انجام گیرد
«تعمیم» و آزمون تعمیم‌پذیری
قواعد برای اینکه از عهده وظایفشان برآیند باید در درازمدت اجرا شوند
8- جست‌وجوی عدالت
عدالت از اوصاف رفتار انسانی است
عدالت و قانون
قواعد رفتار درست [عادلانه] معمولاً ممنوعیت‌هایی برای رفتار نادرست [ناعادلانه] است
نه‌تنها قواعد رفتار درست [عادلانه] بلکه آزمون درستی [عادلانه‌بودن] آن‌ها نیز سلبی‌اند
اهمیت خصلت سلبی آزمون بی‌عدالتی
ایدئولوژی پوزیتیویسم حقوقی
نظریه ناب حقوق
حقوق و اخلاق
«قانون طبیعت»
قانون و حاکمیت
9- عدالت «اجتماعی» یا توزیعی
مفهوم «عدالت اجتماعی»
غلبه «عدالت اجتماعی» بر تخیل عمومی
غیرقابل اجرابودن مفهوم عدالت در مورد نتایج یک فرایند خودجوش
مبنای منطقی بازی اقتصادی‌ای که در آن تنها رفتار بازیکنان، و نه نتیجه آن، می‌تواند عادلانه باشد
ادعای ضرورت اعتقاد به عدالت در خصوص پاداش‌ها
«ارزش برای جامعه» وجود ندارد
معنای کلمه «اجتماعی»
«عدالت اجتماعی» و برابری
«برابری فرصت»
«عدالت اجتماعی» و آزادی تحت لوای قانون
محدوده مکانی «عدالت اجتماعی»
مطالبات برای جبران مشاغل سخت
آزردگی ناشی از ازدست‌دادن موقعیت‌هایی که افراد به آن عادت کرده‌اند
نتیجه‌گیری‌ها
ضمیمه فصل نه
عدالت و حقوق فردی
10- نظم بازار یا کاتالاکسی
ماهیت نظم بازار
جامعه آزاد جامعه‌ای کثرت‌گرایانه است، بدون سلسله‌مراتبی مشترک از مقاصد خاص
«جامعه بزرگ»، هرچند یک واحد اقتصادی نیست، ولی عمدتاً با آنچه معمولاً روابط اقتصادی نامیده می‌شود انسجام یافته است
هدف سیاست‌گذاری در جامعه‌ای از انسان‌های آزاد نمی‌تواند حداکثری از نتایج پیش‌بینی‌شده باشد، بلکه تنها می‌تواند نظمی انتزاعی باشد
بازی کاتالاکسی
در خصوص داوری درباره سازگاری‌ها با شرایط تحول یافته، مقایسه موقعیت فعلی و قبلی نامربوط‌است
قواعد رفتار درست [عادلانه] تنها از قلمروهای مادی حمایت می‌کند و نه از ارزش‌های بازار
تحقق انتظارات از طریق برآورده‌نشدن بعضی از آن‌ها صورت می‌گیرد
قواعد انتزاعی رفتار درست [عادلانه] تنها می‌توانند فرصت‌ها را تعیین کنند و نه نتایج خاص را
دستورات خاص («مداخله») در یک کاتالاکسی موجب بی‌نظمی می‌شود و هرگز نمی‌تواند عادلانه باشد
هدف قانون باید بهبودبخشیدن یکسان به فرصت‌های همگان باشد
جامعه خوب جامعه‌ای است که در آن شانس‌های هر فردی که به طور اتفاقی انتخاب کنیم احتمالاً بیش‌ترین حد ممکن باشد
11- انضباط قواعد انتزاعی و عواطف جامعه قبیله‌ای
دنبال‌کردن اهدافی که هیچ‌کس نمی‌تواند به آن‌ها برسد ممکن است مانع تحقق یافتن اهدافِ ممکن شود
علل ظهور دوباره تفکر سازمانی قبیله
نتایج غیراخلاقی تلاش‌های ملهم از اخلاق
«عدالت اجتماعی» در «جامعه بزرگ» به نیرویی مخل تبدیل می‌شود
چگونه نگرانی برای کسانی که بدترین وضعیت‌ها را دارند منجر به حمایت از گروه‌های ذی‌نفع می‌شود
اقدامات برای «اصلاح» نظم بازار منجر به نابودی آن می‌شود
طغیان علیه انضباط قواعد انتزاعی
اخلاقیات جامعه باز و جامعه بسته
تعارض دیرینه بین وفاداری [به گروه] و عدالت
گروه کوچک در «جامعه باز»
اهمیت انجمن‌های داوطلبانه
یادداشت‌ها