معرفی و دانلود کتاب در گشوده: نظریه‌هایی پیرامون بازیگری و تئاتر

معرفی کتاب در گشوده: نظریه‌هایی پیرامون بازیگری و تئاتر

نمی‌شود تاریخ تئاتر را بدون تغییرات ناگهانی و پیچیدگی‌های فرمی بازشناخت. البته چهره‌های نام‌آشنا در هنر تئاتر از این تغییرات استفاده کرده و برخی از جریان‌های مهم را به نام خود ثبت کرده‌اند. کتاب در گشوده نوشته‌ی پیتر بروک تجربه‌ی متفاوت پیتر بروک در هنر تئاتر و ویژگی‌های جریانی تاثیرگذار را به‌خوبی نشان می‌دهد.

درباره‌ی کتاب در گشوده

هنر تئاتر تاریخ پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. هزاران سال از خواستگاه ابتدایی این هنر گذشته و هنوز در امتداد تحولی جهانی پیش می‌رود. بازیگران در این هنر نقش اساسی دارند و مربیان بازیگری به عنوان رهبران گروه تئاتر سختی‌های فراوانی را به جان می‌خرند. پیتر بروک (Brook Peter) از جمله محققین و کارگردانان مطرح قرن بیستم است که با در نظر گرفتن سیستم بازیگری استانیسلاوسکی، روش‌های تازه و هدفمندی را خلق کرده است. او در کتاب در گشوده (The Open Door: Thoughts on Acting and Theatre) روش‌های مرسوم تئاتر را به چالش می‌کشد و از بازیگران و کارگردانان تئاتر می‌خواهد برای نزدیک کردن هنر تئاتر به خواستگاه اصلی‌اش، شیوه‌های رایج تئاتر را از شکلی تشریفاتی و رسمی بیرون آورده و دگرگون سازند.

کتاب در گشوده حاصل تجربیات پیتر بروک است. او یکی از هنرمندان مطرح در عرصه‌ی تئاتر می‌باشد و ایده‌های نوین او در هنر بازیگری و کارگردانی باعث ایجاد تحولی چشمگیر شده است. کتاب در گشوده نوشته‌ی پیتر بروک است و متدهای بازیگری او را با شرح و تفسیری دقیق ارائه می‌کند. پیتر بروک در این کتاب تلاش می‌کند هنرجویان و بازیگران حرفه‌ای را با شگردهای تازه‌ی هنر تئاتر آشنا سازد. او خاطرات خود از سفر به شهرها و کشورهای مختلف را بیان می‌کند و تجربه‌هایی که از برخورد با گروه‌های مختلف تئاتری به دست آورده است را در قالب درس‌هایی منسجم و طبقه‌بندی شده در اختیار علاقه‌مندان تئاتر قرار می‌دهد.

متد استانیسلاوسکی به‌عنوان کامل‌ترین درس‌نامه‌ی تئاتری در تئاتر روسیه شناخته می‌شود. این متد یکی از روش‌های تاثیرگذار در تئاتر قرن بیستم بوده و هنرمندان بسیاری را به خود جذب کرده است. کنستانتین استانیسلاوسکی (Konstantin Stanislavski) بازیگر، محقق و کارگردان تئاتری بود که عقیده داشت هر آنچه بر صحنه‌ی تئاتر می‌گذرد در دستان بازیگر است و عامل اصلی پیشرفت هنر تئاتر را در مهارت‌های بازیگری می‌دانست. پیتر بروک در کتاب در گشوده نشان می‌دهد که یکی از پیروان استانیسلاوکی است. او روش‌های بازیگری و کارگردانی استانیسلاوسکی را به‌خوبی می‌شناسد، اما ایده‌های او برای هدایت بازیگر و ارتباط بازیگر با نقش، از متد استانیسلاوسکی فاصله دارد.

پیتر بروک برای بازیگرانی که می‌خواهند از واقعیت پیروی کنند، متد استانیسلاوکی را پیشنهاد می‌کند، اما آن‌طور که پیداست موافق با ایده‌های استانیسلاوسکی برای تقویت مهارت بازیگر نیست. استانیسلاوسکی صحنه‌ی تئاتر را منطبق با آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتاد بازسازی می‌کرد و بازیگران را به شکلی از اجرا هدایت می‌کرد که در آن نشانی از احساسات تشدید‌شده نباشد. او می‌خواست بازیگر و نقش را به شکلی واقع‌گرایانه به هم نزدیک کند. در کتاب در گشوده رابطه‌ی بازیگر و نقش پیشنهادی از نگاه پیتر بروک بازتعریف شده است. در این کتاب نقاط اشتراک و تفاوت‌های برجسته‌‌ی ایده‌های استانیسلاوسکی و پیتر بروک به‌خوبی پیداست.

پیتر بروک در کتاب در گشوده با نقل خاطرات دلنشین و آموزنده از برخورد خود با گروه‌های مختلف تئاتری می‌گوید. در یکی از این نشست‌ها پیتر بروک از فضای رسمی و شیوه‌ی ارتباطی خود با بازیگران راضی نیست و پیشنهاد می‌کند پیش از شروع هر کار موقعیت خود و بازیگران را تغییر بدهد. وقتی که او جایگاه استادگونه‌ی خود را می‌بیند و متوجه می‌شود که در این وضعیت بازیگران بدون ارتباطی مستقیم و صمیمانه مجبورند درس‌های او را بشوند، عملکرد گروه تئاتری را ناقص ارزیابی کرده و به این نتیجه می‌رسد که این فرآیند تمرینی بی‌فایده خواهد بود. درواقع تغییر در روش‌های مرسوم بازیگری و کارگردانی توسط پیتر بروک با ایده‌ای همراه است که مشابه این خاطره از کلاس درس او بود. در این کتاب، رابطه‌ی بازیگر و کارگردان تنها به‌صورت گروهی تعریف می‌شود و هر دوی این‌ها نقشی یکسان در روند تئاتر پیدا می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های کتاب در گشوده این است که مخاطب با مطالعه‌ی خاطرات و درس‌گفتارهای پیتر بروک تصویری از روند تحول جریان‌های تئاتری قرن بیستم و بیست‌ویکم به دست می‌آورد. پیتر بروک در این کتاب علاوه‌بر ارائه‌ی نظریات نوین خود درباره‌ی هنر بازیگری و کارگردانی، اتفاقات مهمی را بازگو می‌کند که در کلاس‌های درس و ملاقات با بازیگران و کارگردانان مطرح دنیا برایش پیش‌آمده است. به‌همین‌دلیل این کتاب هم منبع مفیدی برای آشنایی با یکی از جریان‌های مهم تئاتری است و نیز تمرین‌های پیشنهادی پیتر بروک را برای بازیگران سخت‌کوش در ارائه داده است.

کتاب در گشوده نوشته‌ی پیتر بروک با ترجمه‌ی بهرنگ فرهنگ دوست توسط انتشارات افراز منتشر شده است.

نکوداشت‌های کتاب در گشوده

• (پیتر بروک) یکی از پژوهشگران گرانقدر عصر ما و هنرمندی بزرگ است. (Andre Gregory)
• پیتر بروک همچنان باعث غافلگیری می‌شود. البته نه به شیوه‌ی کلاسیک‌ها و آنچه مرسوم است، بلکه مبتنی بر آیین‌ها و نگرشی که انسان را به درون خود می‌برد. (Ken Burns)
• (پیتر بروک) یکی از نادرترین چهره‌های متفکر تئاتر قرن بیستم است. (Clive Barnes)

کتاب در گشوده برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به هنر تئاتر، دانشجویان رشته‌ی بازیگری و کارگردانی و همچنین خوانندگانی که جریان‌های پیشرو تئاتر را دنبال می‌کنند، مناسب است.

در بخشی از کتاب در گشوده: نظریه‌هایی پیرامون بازیگری و تئاتر می‌خوانیم

بنابراین، بهترین شیوه‌ای که کارکردِ درست دارد، حفظ نوعی توازن است. توازن میان آن‌چه باید پیشاپیش آماده شود و آن‌چه باید به زمان بعد واگذار گردد، ولی متأسفانه این توازن قواعد مشخصی ندارد و پیوسته در تغییر است.

نخست، تجربه‌هایی را که از اجراهای قبلی خودم از این نمایشنامه داشتم مرور کردم و دیدم هیچ جنبه‌ای از آن‌ها نیست که بخواهم در اجرای آینده حفظشان کنم. زیرا به دنیای دیگر و دریافتی دیگر تعلق داشتند. متن را در این زمینه‌ی تازه بازخوانی کردم، شکل‌هایی تار و مبهم، سوسوزنان در زوایای ذهنم به رقص پرداختند. نخستین بار که توفان را در تئاتر استراتفورد اجرا کردم، از همان نگرش رایج پیروی کردم و آن را نمایشی پر شکوه می‌دیدم که باید با صحنه‌پردازی‌های مفصل اجرا شود. بنابراین، هر کاری دلم خواست کردم. لحظات بصری خیره‌کننده‌ای آفریدم. موسیقی پرکننده‌ی الکترونیک را به کار گرفتم و چوپانان رقصنده و الاهه‌ها را به صحنه آوردم. ولی این بار به‌طور شهودی احساس می‌کردم که اجرای پر شکوه راه حل مناسبی نخواهد بود، زیرا ویژگی‌های نهفته‌ی این متن را دگرگون خواهد ساخت. به این نتیجه رسیدم که کار ما باید به شکل مجموعه‌ای از بازی‌ها باشد. منظورم بازی به معنی تحت‌اللفظی است، که گروهی اندک از بازیگران اجرایش کنند. در ذهنم این را به آن معنا گرفتم که چون این نمایشنامه فاقد هرگونه مبنای واقع‌گرایانه‌ی مکانی و تاریخی است و از آن‌جا که جزیره فقط تصویر و نماد است، نمی‌توانیم آن را با تصویرپردازیِ موبه‌مو اجرا کنیم. نخستین بازخوانی متن را که به پایان رساندم، در صفحه‌ی سفیدِ آخر کتاب طرح یک باغ ذن را کشیدم که نمونه‌اش در کیوتو بسیار است. یعنی به‌جای جزیره، یک صخره و به‌جای آب سنگریزه‌های خشک قرار دادم، و آن را مکانی در نظر گرفتم که بازیگران باید فقط با بهره‌گیری از تخیلشان همه‌ی وجوه درون‌مایه را ارائه دهند.

فهرست مطالب کتاب

سرآغاز
پیام اختصاصی پیتر بروک برای خوانندگان ایرانی این کتاب
مقدمه‌
پیش‌گفتار مترجم
شیطنت کسالت
ماهی طلایی
رازی وجود ندارد